آتش‌سوزی و ریزش ساختمان بلندمرتبه پلاسکو در قلب پایتخت زنگ خطر را برای همه شهر هابه صدا درآورد اگر چه این حادثه قابل پیش بینی بوده و هشدارها و اخطارها حاکی از آن است که بی اعتنایی مسوولان و نبود راهکارهای اجباری برای ایمن سازی ساختمان ها در بوجود آمدن این حادثه و بالارفتن تلفات نقش داشته است . به بهانه این حادثه به سراغ کارشناسان و مسئولین رفتیم تا آمادگی شهر قزوین را در برابر حوادث اینچنینی بدانیم.
همه‌چیز خوب است!
قزوین، پیش از این در صدر اخبار آتش سوزی قرار گرفته زمانی که آتش سوزی عظیمی در حاشیه شهر و البته بدون تلفات جانی دامنش را گرفت. اما حادثه خبر نمی‌کند بلکه قابل پیش بینی است.
ابوالفضل ذوالقدر مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی قزوین درباره تجهیزات آتش‌نشانی شهر قزوین به فروردین امروز توضیح می‌دهد: توجه ویژه شخص شهردار سبب شده تا از جهت امکانات و تجهیزات مشکل خاصی نداشته باشیم؛ یکی از موارد مورد نیاز ما نردبان پلت‌فرم ۵۵متری بود که با دستور ایشان تهیه شد و اکنون علاوه بر این نردبان یک نردبان ۳۳متری هم موجود است. هم چنین طبق نرم جهانی تعداد نیروهای استاندارد آتش‌نشان به ازای هر ۲۵۰۰نفر، یک نفر است و به ازای هر ۵۰هزار نفر باید یک ایستگاه آتش‌نشانی مستقر باشد که این موارد در استان رعایت شده است. وی تعداد خودروهای عملیاتی سارمان را ۳۵دستگاه عنوان کرد و گفت: همه پرسنل آتش‌نشانی لباس مخصوص حریق دارند، گرچه این لباس‌ها حدود ۱۰سال ضمانت استفاده مداوم دارند و از این مدت حدود ۸سال گذشته و کم‌کم باید به فکر خرید لباس‌های جدید هم باشیم اما از این‌جهت نیز تامین هستیم.
ذوالقدر خاطرنشان می‌کند: ساختمان‌های بلندمرتبه‌ای که در سال‌های اخیر ساخته شده و پایان کار گرفته‌اند حتما موارد ایمنی ساختمان را رعایت کرده‌اند چرا که آتش‌نشانی در این مساله ورود کرده و واحدهایی که حداقل ایمنی را رعایت نکرده باشند برای دریافت پایان کار، غیرمجاز اعلام می‌کند.
مدیریت شهری باید مسوول و پاسخگو باشد
اما رضا گروسی، مدیرکل بحران استانداری قزوین در این زمینه می‌گوید: طبق قانون، مسوولیت و مدیریت بحران در شهرها با شخص شهردار است و مدیریت بحران استان در زمینه کمبودها، نقایص و اعمال هماهنگی‌های لازم وارد عمل می‌شود و درواقع متولی و کلیددار شهر « شهردار» است.
وقتی ساختمانی مجوز احداث و پایان کار دارد یعنی حتما نکات ایمنی لازم در آن رعایت شده، وقتی این‌طور نیست طبق بند۴ قانون شهرداری‌ها، شهرداری باید پاسخگو باشد.
گروسی ادامه می‌دهد: در همین استان قزوین وقتی مجوز ساختمان ۷طبقه صادر و پس‌از ساخته‌شدن، شهروندان در آنجا ساکن می‌شوند و ماهیانه مبلغی به عنوان عوارض هم پرداخت می‌کنند، آیا تضمینی هست که ایمنی این ۷طبقه تامین شود؟ دیده شده که مقابل درب یکی از ایستگاه‌های آتش‌نشانی، یک ایستگاه اتوبوس ایجاد شده است؛ اگر آتش‌نشانان بخواهند ماموریتی بروند، تا رفع آن ترافیک جان چند نفر در خطر خواهد بود؟
گروسی معتقد است: عدم نگاه پیشگیرانه از ضعف‌های مدیریت شهری ست که باعث بروز بسیاری از حوادث می‌شود؛ درحادثه ساختمان پلاسکو اگر روال مجوزهای فروش یا واگذاری واحدها را مدنظر قرار دهیم، برای تک‌تک این امور توسط سازمان اسناد از شهرداری استعلام می‌شود، اگر شهرداری مواردی از قبیل(تخلفات، اضافه بنا و ایمنی و ….) را تایید نکند، مالک حق فروش یا واگذاری واحد را ندارد. حالا اینکه می‌گویند بارها تذکر داده‌ایم را باور کنیم یا مهر تایید شهرداری بر استعلام‌ها را؟
در کل دنیا ۷۵درصد از آتش‌سوزی‌ها قابل‌پیشگیری است، ۱۵درصد قابل پیش‌بینی و تنها ۱۰درصد آن‌ها غیرقابل‌پیش‌بینی و پیشگیری هستند؛ فاجعه پلاسکو قابل‌پیش‌بینی و پیشگیری بود. در استان قزوین نیازمند شناسایی واحدهای خطرزا و متعاقبا انجام اقدامات لازم در قبال آن‌ها هستیم، مثلا یک رنگ‌فروشی در خیابان فلسطین که جرقه‌ای کوچک در انبار آن می‌توانست به فاجعه‌ای عظیم بدل شود شناسایی شد و مالکین پس از درخواست ما محل انبار خود را تغییر دادند، یا ساختمان‌هایی در اطراف عبید زاکان وجود دارد که منبع و انبار پارچه و البسه هستند، اگر حادثه‌ای رخ دهد به دلیل بافت شهری نامناسب، چگونه می‌شود به آن‌ها امدادرسانی کرد؟ همه این‌ها نیازمند اقدامات عملی و اساسی است که باید در حوزه مدیریت شهری صورت گیرد.
فقط مسوولین مقصر نیستند، راه حل اساسی فرهنگ‌سازی و اجرای دوسویه‌ی قانون است
پر واضح است که نبود آگاهی لازم برای ایمن سازی، مسبب بسیاری از حوادث است، اطلاع رسانی هم از گذر رسانه ها و نخبه گان فرهنگی و سیاست گذاران به عامه مردم می‌رسد.
کاظم مجابی عضو شورای شهر و رییس کمیسیون خدمات شهری با اشاره به روند بلندمرتبه‌سازی‌ها در استان طی سال‌های اخیر و اینکه تجهیزات باید با ساختمان‌های ساخته شده متناسب باشند، می‌گوید: یک سری الزامات در روند ساخت ساختمان‌ها وجود دارد مانند موضوعات مربوط به «ایمنی» و « پدافند غیرعامل» که اگر در ساختمان‌های قدیمی رعایت نشده‌اند حالا باید به آن‌ها توجه کرد. نباید فکر کنیم که حادثه‌ای چون پلاسکو مختص تهران و کلان‌شهرهایی است که ساختمان بلند دارند، بلکه باید متذکر شد که اتفاقا بافت قدیمی و متراکم شهری که حتی امکان دسترسی برای امدادرسانی در آنجا بسیار کم است، بیشتر از جاهای دیگر مستعد حادثه هایی با هزینه مالی و جانی است ، نمونه آن هم در مناطق اطراف بازار قزوین مشهود است.
مجابی ادامه می‌دهد: ساختمان‌های بلندمرتبه با جمعیت بالا، باید توسط مهندسین متخصص و با تجربه کاری بالا اجرا و نظارت شوند؛ این در حالی است که معمولا تا مرحله سفت‌کاری فقط به این شکل است و از آن مرحله به بعد اکثرِ امور توسط مجریانی انجام می‌شود که اطلاعات دقیقی از میزان مهارت آن‌ها در دست نیست. نقد دیگری که وارد است الزام سیستم اطفای حریق برای ساختمان‌های ۴طبقه به بالا است، آیا منازل یک طبقه دچار آتش‌سوزی نمی‌شوند که برای آن‌ها الزام تعیین نمی‌کنیم؟ درنهایت رعایت اصل قانون و فرهنگ‌سازی در خود مردم از اصول پیشگیری از هر واقعه‌ای است.
قزوین شهر کهن است که استعدادهای زیادی دارد و یکی از این استعدادها بی گمان، استعداد وقایع پیش بینی نشده است. وقایعی تلخ از سنخ پلاسکو؛ پیش بینی حوادث نیازمند توجه به انسان و کهن شهر است، وجدانی که دیگران را از خود بدانی، حالا فرقی نمی‌کند هر شهروند به نوبه خود سهمی در امنیت شهر دارد. ایمن‌سازی شهرها با مشارکت شهروندان و ارضای مطالبت آن‌ها، امکان‌پذیر است تنها بیداری مسوولیت‌پذیری را می‌طلبد.
همه‌چیز خوب است!
قزوین، پیش از این در صدر اخبار آتش سوزی قرار گرفته زمانی که آتش سوزی عظیمی در حاشیه شهر و البته بدون تلفات جانی دامنش را گرفت. اما حادثه خبر نمی‌کند بلکه قابل پیش بینی است.
ابوالفضل ذوالقدر مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی قزوین درباره تجهیزات آتش‌نشانی شهر قزوین به فروردین امروز توضیح می‌دهد: توجه ویژه شخص شهردار سبب شده تا از جهت امکانات و تجهیزات مشکل خاصی نداشته باشیم؛ یکی از موارد مورد نیاز ما نردبان پلت‌فرم ۵۵متری بود که با دستور ایشان تهیه شد و اکنون علاوه بر این نردبان یک نردبان ۳۳متری هم موجود است. هم چنین طبق نرم جهانی تعداد نیروهای استاندارد آتش‌نشان به ازای هر ۲۵۰۰نفر، یک نفر است و به ازای هر ۵۰هزار نفر باید یک ایستگاه آتش‌نشانی مستقر باشد که این موارد در استان رعایت شده است. وی تعداد خودروهای عملیاتی سارمان را ۳۵دستگاه عنوان کرد و گفت: همه پرسنل آتش‌نشانی لباس مخصوص حریق دارند، گرچه این لباس‌ها حدود ۱۰سال ضمانت استفاده مداوم دارند و از این مدت حدود ۸سال گذشته و کم‌کم باید به فکر خرید لباس‌های جدید هم باشیم اما از این‌جهت نیز تامین هستیم.
ذوالقدر خاطرنشان می‌کند: ساختمان‌های بلندمرتبه‌ای که در سال‌های اخیر ساخته شده و پایان کار گرفته‌اند حتما موارد ایمنی ساختمان را رعایت کرده‌اند چرا که آتش‌نشانی در این مساله ورود کرده و واحدهایی که حداقل ایمنی را رعایت نکرده باشند برای دریافت پایان کار، غیرمجاز اعلام می‌کند.
مدیریت شهری باید مسوول و پاسخگو باشد
اما رضا گروسی، مدیرکل بحران استانداری قزوین در این زمینه می‌گوید: طبق قانون، مسوولیت و مدیریت بحران در شهرها با شخص شهردار است و مدیریت بحران استان در زمینه کمبودها، نقایص و اعمال هماهنگی‌های لازم وارد عمل می‌شود و درواقع متولی و کلیددار شهر « شهردار» است.
وقتی ساختمانی مجوز احداث و پایان کار دارد یعنی حتما نکات ایمنی لازم در آن رعایت شده، وقتی این‌طور نیست طبق بند۴ قانون شهرداری‌ها، شهرداری باید پاسخگو باشد.
گروسی ادامه می‌دهد: در همین استان قزوین وقتی مجوز ساختمان ۷طبقه صادر و پس‌از ساخته‌شدن، شهروندان در آنجا ساکن می‌شوند و ماهیانه مبلغی به عنوان عوارض هم پرداخت می‌کنند، آیا تضمینی هست که ایمنی این ۷طبقه تامین شود؟ دیده شده که مقابل درب یکی از ایستگاه‌های آتش‌نشانی، یک ایستگاه اتوبوس ایجاد شده است؛ اگر آتش‌نشانان بخواهند ماموریتی بروند، تا رفع آن ترافیک جان چند نفر در خطر خواهد بود؟
گروسی معتقد است: عدم نگاه پیشگیرانه از ضعف‌های مدیریت شهری ست که باعث بروز بسیاری از حوادث می‌شود؛ درحادثه ساختمان پلاسکو اگر روال مجوزهای فروش یا واگذاری واحدها را مدنظر قرار دهیم، برای تک‌تک این امور توسط سازمان اسناد از شهرداری استعلام می‌شود، اگر شهرداری مواردی از قبیل(تخلفات، اضافه بنا و ایمنی و ….) را تایید نکند، مالک حق فروش یا واگذاری واحد را ندارد. حالا اینکه می‌گویند بارها تذکر داده‌ایم را باور کنیم یا مهر تایید شهرداری بر استعلام‌ها را؟
در کل دنیا ۷۵درصد از آتش‌سوزی‌ها قابل‌پیشگیری است، ۱۵درصد قابل پیش‌بینی و تنها ۱۰درصد آن‌ها غیرقابل‌پیش‌بینی و پیشگیری هستند؛ فاجعه پلاسکو قابل‌پیش‌بینی و پیشگیری بود. در استان قزوین نیازمند شناسایی واحدهای خطرزا و متعاقبا انجام اقدامات لازم در قبال آن‌ها هستیم، مثلا یک رنگ‌فروشی در خیابان فلسطین که جرقه‌ای کوچک در انبار آن می‌توانست به فاجعه‌ای عظیم بدل شود شناسایی شد و مالکین پس از درخواست ما محل انبار خود را تغییر دادند، یا ساختمان‌هایی در اطراف عبید زاکان وجود دارد که منبع و انبار پارچه و البسه هستند، اگر حادثه‌ای رخ دهد به دلیل بافت شهری نامناسب، چگونه می‌شود به آن‌ها امدادرسانی کرد؟ همه این‌ها نیازمند اقدامات عملی و اساسی است که باید در حوزه مدیریت شهری صورت گیرد.
فقط مسوولین مقصر نیستند، راه حل اساسی فرهنگ‌سازی و اجرای دوسویه‌ی قانون است
پر واضح است که نبود آگاهی لازم برای ایمن سازی، مسبب بسیاری از حوادث است، اطلاع رسانی هم از گذر رسانه ها و نخبه گان فرهنگی و سیاست گذاران به عامه مردم می‌رسد.
کاظم مجابی عضو شورای شهر و رییس کمیسیون خدمات شهری با اشاره به روند بلندمرتبه‌سازی‌ها در استان طی سال‌های اخیر و اینکه تجهیزات باید با ساختمان‌های ساخته شده متناسب باشند، می‌گوید: یک سری الزامات در روند ساخت ساختمان‌ها وجود دارد مانند موضوعات مربوط به «ایمنی» و « پدافند غیرعامل» که اگر در ساختمان‌های قدیمی رعایت نشده‌اند حالا باید به آن‌ها توجه کرد. نباید فکر کنیم که حادثه‌ای چون پلاسکو مختص تهران و کلان‌شهرهایی است که ساختمان بلند دارند، بلکه باید متذکر شد که اتفاقا بافت قدیمی و متراکم شهری که حتی امکان دسترسی برای امدادرسانی در آنجا بسیار کم است، بیشتر از جاهای دیگر مستعد حادثه هایی با هزینه مالی و جانی است ، نمونه آن هم در مناطق اطراف بازار قزوین مشهود است.
مجابی ادامه می‌دهد: ساختمان‌های بلندمرتبه با جمعیت بالا، باید توسط مهندسین متخصص و با تجربه کاری بالا اجرا و نظارت شوند؛ این در حالی است که معمولا تا مرحله سفت‌کاری فقط به این شکل است و از آن مرحله به بعد اکثرِ امور توسط مجریانی انجام می‌شود که اطلاعات دقیقی از میزان مهارت آن‌ها در دست نیست. نقد دیگری که وارد است الزام سیستم اطفای حریق برای ساختمان‌های ۴طبقه به بالا است، آیا منازل یک طبقه دچار آتش‌سوزی نمی‌شوند که برای آن‌ها الزام تعیین نمی‌کنیم؟ درنهایت رعایت اصل قانون و فرهنگ‌سازی در خود مردم از اصول پیشگیری از هر واقعه‌ای است.
قزوین شهر کهن است که استعدادهای زیادی دارد و یکی از این استعدادها بی گمان، استعداد وقایع پیش بینی نشده است. وقایعی تلخ از سنخ پلاسکو؛ پیش بینی حوادث نیازمند توجه به انسان و کهن شهر است، وجدانی که دیگران را از خود بدانی، حالا فرقی نمی‌کند هر شهروند به نوبه خود سهمی در امنیت شهر دارد. ایمن‌سازی شهرها با مشارکت شهروندان و ارضای مطالبت آن‌ها، امکان‌پذیر است تنها بیداری مسوولیت‌پذیری را می‌طلبد.
حدیث حیدری
