هرچند پرونده جمع‌آوری قلیان از سفره خانه  های قزوین موضوع تازه‌ای نیست؛ اما اظهار نظر تازه دادستان استان باز هم این مسئله را پر رنگ کرده‌است. اولین بار که موضوع جمع‌آوری قلیان  ها عنوان و طرح جمع آوری آن  ها آغاز شد، نیروی انتظامی در سال85 با ورود به این جریان گام  های نخست را برداشت تا شاید به گفته موافقان مصرف این ماده دخانی در محافل و اماکن عمومی متوقف شود.

 این طرح در نخستین مرحله خود تا حدودی نیز موفق عمل کرد؛ چراکه قهوه‌خانه  ها و سفره‌خانه  های عرضه‌کننده قلیان تعطیل شده و تقریبا هیچ سفره خانه  ای این ماده دخانی را عرضه نمی  کرد، اما پس از آن  که باز هم دود قلیان از سفره خانه  ها و قهوه خانه  ها استشمام شد، در سال93 بار دیگر ورود دادستانی به موضوع باعث جمع آوری بساط قلیان از همه مراکز عمومی قزوین شد. این ماجرا از سوی رسانه  ها مورد نقد و نظر فراوان قرار گرفت و از آن سو دادستانی به طور جدی برای جمع‌آوری قلیان  ها وارد عمل شد؛ اما رفته رفته باز هم قلیان  ها به پارک  ها و برخی سفره‌خانه  ها بازگشتند، چراکه قزوینی  ها معتقد بودند نباید میان آن  ها و سکنه استان  های دیگر در این باره تبعیضی وجود داشته‌باشد.
تب قلیان میان قشر جوان
اکنون در چند روز اخیر و با بالا گرفتن تب قلیان، این بار در میان جوانان، دختران و حتی خانواده  ها، حجت الاسلام صادقی نیارکی، دادستان عمومی و انقلاب قزوین با ارائه مفاد قانونی مشتمل بر قانون ممنوعیت عرضه قلیان در اماکن عمومی خواستار جمع‌آوری قلیان از کلیه اماکن عمومی شد.
او در این باره گفته است: «براساس قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، عرضه قلیان در تمامی اماکن شامل قهوه‌خانه‌ها، سفره‌خانه‌ها، اماکن عمومی و پارک‌ها ممنوع بوده و ممنوعیت مصرف مواد دخانی در قهوه‌خانه‌ها یک موضوع کشوری است که تحقق آن عزم ملی می‌طلبد. این طرح با جدیت در حال پیگیری است؛ هرچند در استان  های دیگر همکاری  های لازم انجام نمی شود.»
مخالفان چه می  گویند؟
به اعتقاد منتقدان این طرح در قزوین، تعطیلی سفره‌خانه  ها صرفاً سبب شده تا استعمال قلیان از مکان  های خاصی همچون قهوه‌خانه  ها و سفره‌خانه  ها به پارک  ها، محافل خانوادگی و گاهی عرضه زیرزمینی و مخفیانه کشیده شود؛ ازاین‌رو چنین طرحی نه تنها نتوانست موجب کاهش مصرف شود، بلکه بیش از گذشته جوان  ها را برای مصرف آن حریص کرد. یکی از مخالفان این طرح که خود سفره خانه دارد و طی اجرای این طرح متضرر شده، با اشاره به ناموفق بودن برخورد سلبی در خصوص قلیان به فروردین امروز می گوید:  «در حال حاضر و به صورت ظاهری، مراکزی که قلیان عرضه می‌کردند تعطیل و بعضاً پلمب شده‌اند، اما آنچه که در واقعیت شاهد آن هستیم، میزان کشش این ماده دخانی بیش از گذشته است.»
عزیزخانی، با توضیح کارکرد قهوه خانه  ها و قلیان سراها در پیشینه قزوین، توضیح می  دهد: «درگذشته  ای که چندان هم دور نیست، قهوه‌خانه  ها متولد و تبدیل به مراکزی برای نقالی و داستان سرایی از شاهنامه و اساطیر شدند و با همین شکل مردم را جذب  خود می  کردند؛ اما اکنون بنا به اقتضای فرهنگی و اجتماعی استان، دیگر خبری از این نمادهای جذاب فرهنگی نیست.»
او ادامه می  دهد: «مصرف قلیان در آن زمان بیشتر شبیه به چاشنی کمرنگی در کنار جذابیت  های بی شمار قهوه خانه  ها بود؛ اما اکنون که قهوه خانه  ها دیگر رنگ و بوی سنتی و اصیل خود را ندارند، مردم بیشتر برای گذران وقت و مصرف قلیان مراجعه می  کنند و اینکه بخواهیم تنها با تعطیلی قهوه‌خانه مصرف این ماده دخانی را از بین ببریم، با قاطعیت می  توان گفت که این طرح شکست خورده‌است.»
عزیزخانی می  افزاید: «با نگاهی گذرا به پارک  ها و محل  های تجمع خانواده  ها و جوانان به راحتی می  توان قلیان  ها را مشاهده کرد. امروز دیگر قلیان مختص سفره‌خانه  ها و قهوه‌خانه  ها نیست و این یعنی تعطیلی و پلمب نتوانسته بر کنترل و کاهش مصرف قلیان اثری بگذارد.»
 به گفته او«پیش از این مصرف قلیان در قهوه خانه  ها و سفره خانه  ها به صورت کنترل شده، ارائه می  شد و به سادگی امکان نظارت بر آن فراهم بود؛ اما پس از اجرای طرح ممنوعیت عرضه قلیان در سفره خانه  ها و قهوه خانه ها نه تنها دیگر قابل کنترل نیست، بلکه امکان بروز رفتار-های پر خطر و عرضه قلیان به صورت زیرزمینی و مخفیانه بیش از گذشته شده‌است.»
قانون نامی از سفره خانه  ها نبرده‌است
 اما یک کارشناس ارشد حقوق درباره قانون منع مصرف مواد دخانی در اماکن عمومی به فروردین امروز می‌‌گوید: «براساس این قانون مصرف هرگونه دخانیات در اماکن عمومی سربسته ممنوع بوده و پیگرد قانونی خواهد داشت.»
به گفته زهره صابری، براساس تبصره 1 ماده 1 آیین‌نامه منع مصرف دخانیات، اماکن عمومی مسقف و رستوران  ها مشمول این قانون شده و نباید قلیان عرضه کنند؛ اما در هیچ یک از بندهای این ماده قانونی به صراحت نامی از سفره‌خانه  ها و قهوه‌خانه برده نشده‌است.
او ادامه می  دهد: «از آن جایی که قهوه‌خانه  ها و سفره‌خانه ها فضاهایی با مراجعان خاص به حساب می  آیند، به صورت کلی مکان مسقف عمومی به حساب نمی  آیند و براساس آن‌چه که در ماده 1 قانون مصرف دخانیات آمده‌است، قهوه‌خانه  ها و سفره‌خانه  ها مشمول این قانون نمی  شوند.»
به نظر می  رسد تا زمانی که فرهنگ منع استفاده از قلیان و آسیب  های آن برای سلامتی به طور کامل برای مردم و به ویژه جوانان تشریح نشود، نمی‌توان انتظار داشت با جمع‌آوری و پلمب مراکزی نظیر قهوه خانه  ها و سفره خانه  ها این ماده دخانی از چرخه مصرف مردم حذف شود.

عاطفه جهانبخش