پیشه‌اش؛ ناصر ایزدفر را می‌گویم، متولد ۱۳۳۵ در قزوین. کارگردان تئاتری که البته به بازیگری علاقه ویژه‌ای دارد، کارشناسی ارشد بازیگری و کارگردانی اش را از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران گرفته و بازی در نمایش های صیادان،معدنچیان، موش در گنجه و… را در کارنامه خود دارد و نمایش های خرس، چیزی شبیه زندگی، ماداگاسکار، یک تاج و دو سر و … به کارگردانی او به روی صحنه رفته است. وی هم اکنون مسوول انجمن نمایش استان قزوین است. گپی کوتاه با او زده‌ایم…
آقای ایزدفر، از کجا با تئاتر هم‌داستان شدید؟
شاید اولین آشنایی‌ام با هنر نمایش به نمایش‌های آیینی، سنتی به ویژه نمایش‌های تخت‌حوضی که در مراسم جشن‌ها در خانه‌ها اجرا می‌شد، برگردد؛ در محله ما دو تکیه معروف مسجد خان‌بک و حسن‌نایب وجود داشت، و من تماشاگر تعزیه‌های آنجا بودم، حتی وقتی برای اولین بار ضبط به خانه‌مان آمد صدای تعزیه را ضبط کردم، فکر می‌کنم اینها باعث علاقه‌ام به تئاتر شد. در دبیرستان برای نخستین بار تئاتر دیدم، نامش نادر پسر شمشیر بود با بازی زنده‌یاد ابراهیم فرخ‌منش که در دبستان رزبان اجرا شد. خانه‌ای اعیانی و قدیمی که دبستان شده بود و ایوانی بزرگ مشرف به حیاط داشت که تبدیل به صحنه تئاتر می‌شد. همان سال‌ها یک گروه دانش‌آموزی تئاتر تشکیل دادیم. و پس از دیپلم هم وارد گروه تئاتر پیمان شدم و بعد هم تحصیلات آکادمیک این رشته و…. .
تئاتر را زنده‌ترین هنر می‌دانند و می‌گویند بازیگران و تماشاگران در یک لحظه، یک جا و از یک هوا تنفس می‌کنند، نظرتان چیست؟
ویژگی اصلی نمایش زنده بودن و بی‌واسطه بودن آن است. هیچ هنری در جهان به غیر از هنرهای اجرایی این ویژگی را ندارد. ما تئاتر ضبط شده را تئاتر نمی‌‌دانیم. هنر تئاتر زمانی شکل می‌گیرد که آن را در حضور مخاطب خلق می‌کنید. و همین هم‌نفسی تماشاگر و بازیگر دارای تاثیر متقابل است. کافی است یک تماشاگر سرفه کند یا خدای ناکرده، صدای خروپف‌اش توی سالن بپیچد، همین روی اثر هنری نمایش تاثیر می‌گذارد. اما هنرهای دیگر مثل موسیقی، نقاشی و حتی سینما که یک هنر جمعی است، در تنهایی هنرمند خلق می‌شود. در تئاتر مدرن رابطه از این هم فراتر است، حتی گاهی مخاطب هم وارد بازی می‌شود.
با وجود این‌همه رسانه‌های مختلف، راز کهنه نشدن تئاتر را در چه می‌دانید؟
تئاتر خودش را با شرایط منطبق می‌کند. ما ۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰ سال اثر مکتوب داریم، تئاتر در مقابل رسانه‌های دیگر عقب‌نشینی نمی‌کند و حتی آنها را به خدمت می‌گیرد، از آن گذشته برای مخاطب هم دیدن یک اجرای زنده بالاترین تجربه است.
به نظر می‌رسد در حال حاضر تئاتر نسبت به هنرهای دیگر مخاطب خاص‌تری دارد، چرا؟
چهار صد سال پیش هنر تئاتر می‌بایست همه نوع مخاطب را راضی می‌کرد، اما امروزه برخی وظایف همچون سرگرم کردن، به‌عهده رسانه‌های دیگری مثل تلویزیون است. وقتی مخاطب به تئاتر می‌رود، می‌خواهد اثری متفاوت را ببیند که در رسانه‌های دیگر نیست، تئاتر توسط مخاطب انتخاب می‌شود، بنابراین می‌بایست هنر فاخرتری باشد و تماشاگر فرهیخته‌تری داشته باشد، تئاتر به دنبال انبوه مخاطب نیست، چرا که صنعت نیست. سرگرمی از آن جدا شده و هنر بودن و خالص بودنش غلظت بیشتری گرفته است.
هنر بازیگری در زندگی برایتان کاربردی داشته؟ یعنی پیش آمده که برای رهایی از موقعیتی سخت نقش بازی کنید؟
همه آدم‌ها بازیگرند ، هیچ انسانی نیست که بازیگری بلد نباشد، انسان ذاتا مجبور است بر اساس شرایط و موقعیت‌های مختلف، رفتارهای متفاونی داشته باشد. مثلا شما وقتی درخواستی دارید، لحن و کردار و رفتارتان عوض می‌شود و در واقع از همه ابزارهای بازیگری در زندگی روزمره‌تان استفاده می‌کنید. تفاوت آن، با بازیگر حرفه‌ای در خودآگاهی و نا خودآگاهی است. بازیگر نمایش به نقش خود، آگاه است اما انسان معمولی ناخودآگاه بازی می‌کند.
مخاطبان تئاتر دوست دارند همیشه چراغ‌های سالن تئاتر را روشن ببینند، خبر تازه‌ای برایشان ندارید؟
جشنواره تئاتر استانی از ۹ تا ۱۲ مهر ماه امسال برگزار می‌شود و گروه‌های مختلف حرفه‌ای و هنرجویی در سطح شهر در حال تمرین هستند که امیدواریم کارهایی درخور، هم برای اجرای عمومی و هم برای شرکت در جشنواره به نمایش گذاشته شود.
آقای ایزدفر، از کجا با تئاتر هم‌داستان شدید؟
شاید اولین آشنایی‌ام با هنر نمایش به نمایش‌های آیینی، سنتی به ویژه نمایش‌های تخت‌حوضی که در مراسم جشن‌ها در خانه‌ها اجرا می‌شد، برگردد؛ در محله ما دو تکیه معروف مسجد خان‌بک و حسن‌نایب وجود داشت، و من تماشاگر تعزیه‌های آنجا بودم، حتی وقتی برای اولین بار ضبط به خانه‌مان آمد صدای تعزیه را ضبط کردم، فکر می‌کنم اینها باعث علاقه‌ام به تئاتر شد. در دبیرستان برای نخستین بار تئاتر دیدم، نامش نادر پسر شمشیر بود با بازی زنده‌یاد ابراهیم فرخ‌منش که در دبستان رزبان اجرا شد. خانه‌ای اعیانی و قدیمی که دبستان شده بود و ایوانی بزرگ مشرف به حیاط داشت که تبدیل به صحنه تئاتر می‌شد. همان سال‌ها یک گروه دانش‌آموزی تئاتر تشکیل دادیم. و پس از دیپلم هم وارد گروه تئاتر پیمان شدم و بعد هم تحصیلات آکادمیک این رشته و…. .
تئاتر را زنده‌ترین هنر می‌دانند و می‌گویند بازیگران و تماشاگران در یک لحظه، یک جا و از یک هوا تنفس می‌کنند، نظرتان چیست؟
ویژگی اصلی نمایش زنده بودن و بی‌واسطه بودن آن است. هیچ هنری در جهان به غیر از هنرهای اجرایی این ویژگی را ندارد. ما تئاتر ضبط شده را تئاتر نمی‌‌دانیم. هنر تئاتر زمانی شکل می‌گیرد که آن را در حضور مخاطب خلق می‌کنید. و همین هم‌نفسی تماشاگر و بازیگر دارای تاثیر متقابل است. کافی است یک تماشاگر سرفه کند یا خدای ناکرده، صدای خروپف‌اش توی سالن بپیچد، همین روی اثر هنری نمایش تاثیر می‌گذارد. اما هنرهای دیگر مثل موسیقی، نقاشی و حتی سینما که یک هنر جمعی است، در تنهایی هنرمند خلق می‌شود. در تئاتر مدرن رابطه از این هم فراتر است، حتی گاهی مخاطب هم وارد بازی می‌شود.
با وجود این‌همه رسانه‌های مختلف، راز کهنه نشدن تئاتر را در چه می‌دانید؟
تئاتر خودش را با شرایط منطبق می‌کند. ما ۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰ سال اثر مکتوب داریم، تئاتر در مقابل رسانه‌های دیگر عقب‌نشینی نمی‌کند و حتی آنها را به خدمت می‌گیرد، از آن گذشته برای مخاطب هم دیدن یک اجرای زنده بالاترین تجربه است.
به نظر می‌رسد در حال حاضر تئاتر نسبت به هنرهای دیگر مخاطب خاص‌تری دارد، چرا؟
چهار صد سال پیش هنر تئاتر می‌بایست همه نوع مخاطب را راضی می‌کرد، اما امروزه برخی وظایف همچون سرگرم کردن، به‌عهده رسانه‌های دیگری مثل تلویزیون است. وقتی مخاطب به تئاتر می‌رود، می‌خواهد اثری متفاوت را ببیند که در رسانه‌های دیگر نیست، تئاتر توسط مخاطب انتخاب می‌شود، بنابراین می‌بایست هنر فاخرتری باشد و تماشاگر فرهیخته‌تری داشته باشد، تئاتر به دنبال انبوه مخاطب نیست، چرا که صنعت نیست. سرگرمی از آن جدا شده و هنر بودن و خالص بودنش غلظت بیشتری گرفته است.
هنر بازیگری در زندگی برایتان کاربردی داشته؟ یعنی پیش آمده که برای رهایی از موقعیتی سخت نقش بازی کنید؟
همه آدم‌ها بازیگرند ، هیچ انسانی نیست که بازیگری بلد نباشد، انسان ذاتا مجبور است بر اساس شرایط و موقعیت‌های مختلف، رفتارهای متفاونی داشته باشد. مثلا شما وقتی درخواستی دارید، لحن و کردار و رفتارتان عوض می‌شود و در واقع از همه ابزارهای بازیگری در زندگی روزمره‌تان استفاده می‌کنید. تفاوت آن، با بازیگر حرفه‌ای در خودآگاهی و نا خودآگاهی است. بازیگر نمایش به نقش خود، آگاه است اما انسان معمولی ناخودآگاه بازی می‌کند.
مخاطبان تئاتر دوست دارند همیشه چراغ‌های سالن تئاتر را روشن ببینند، خبر تازه‌ای برایشان ندارید؟
جشنواره تئاتر استانی از ۹ تا ۱۲ مهر ماه امسال برگزار می‌شود و گروه‌های مختلف حرفه‌ای و هنرجویی در سطح شهر در حال تمرین هستند که امیدواریم کارهایی درخور، هم برای اجرای عمومی و هم برای شرکت در جشنواره به نمایش گذاشته شود.
بی‌تا دارابی
