این رخداد را باید به خبرهایی که از استان های دیگر به گوش می رسد و حاکی از خودکشی در بین جوانان و نوجوانان تنها بخاطر اتمام بازی ای مثل نهنگ آبی و … است، افزود. اگر چه آمار دقیقی از خودکشی و اقدام به خودکشی در استان در دسترس نیست، اما همین اتفاقات مقطعی که گاهی شبکه های اجتماعی هم اخبار آن را داغتر می کنند، را نمی توان کم اهمیت دانست به ویژه آن که به گفته معاون امور اجتماعی بهزیستی استان، گروه سنی بین ۱۵ تا ۱۹ سال بیش از سایر گروه ها در معرض آسیب خودکشی قرار دارد.
تهدید خودکشی در آستانه بلوغ
بهاره رحمانی، در توضیح شرایط سنتی و محیطی خودکشی، بیان می کند: «در این دوره از بلوغ، افراد با چالش های متفاوتی رو به رو می شوند، که گاهی توانایی مقابله و حل مسائل را نداشته و به دنبال آن تصمیم گیری نادرست آن ها زمینه اقدام به خودکشی را فراهم می کند. بررسی نمودارهای آماری حاکی از رشد چشمگیر خودکشی از دهه ۶۰ تا ۷۰ است.»
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان از ۲برابربودن احتمال اقدام به خودکشی در بین زنان آمار داده و می گوید: «زنان ۲برابر مردان، اقدام به خود کشی می کنند، که به دلایل گوناگون اغلب نافرجام بوده و از دیدگاه روانشناختی اغلب به نیت ترساندن همسر، بازگشت شرایط مطلوب و بهبود وضعیت زندگی صورت می گیرد. در حالی که اقداماتی که منجر به فوت شده در جمعیت آقایان به دلیل بهره مندی و استفاده از ابزارها و پویش هایی با خطر بالاتر است.»
افسردگی و اختلاف خانوادگی؛ علل اصلی خودکشی در استان
بهاره رحمانی ادامه می دهد: «افسردگی شدید و اختلافات خانوادگی از عمده ترین علل خودکشی در استان قزوین و مخصوصا در بین زنان محسوب می شوند. »
با این حال در زمینه کاهش آمار و کنترل آسیب در قزوین اقداماتی انجام گرفته که با وجود ثمربخشی، تداوم آن همکاری همه جانبه افراد مسئول، ارگان های مختلف و مردم را می طلبد. معاون امور اجتماعی بهزیستی در این باره نیز توضیح می دهد: «با امضای تفاهم نامه ای با مشارکت خدمات اورژانس پزشکی ، سازمان بهزیستی استان، آتش نشانی و نیروی انتظامی از ۶۰مورد خودکشی طی سال ۹۶و ۶ماه اول سال۹۷ جلوگیری شده است. فعالیت های به هنگام روانشناسان و مددکاران اجتماعی در سال جاری از ۱۸ مورد خود کشی در سطح استان جلونگیری کرده و به ۱۶مورد اقدام نافرجام رسیدگی و با پیگیری درجهت پیشگیری از اقدام مجدد عمل کرده اند.»
ناتوانی در تغییر شرایط؛ انگیزه اصلی خودکشی
اما به گفته یک جامعه شناس خودکشی پدیده بسیار پیچیده ای است که دلایل فراوانی می توان برای آن در نظر گرفت و در چندین سطح تفکیک و بررسی کرد. چرا که افرادی که از خود کشی نجات یافته اند از افرادی که اقدام به خود کشی کرده و یا قصد خود کشی را دارند، متفاوت هستند.
کریم تفضلی، استاد دانشگاه با اشاره به این که موضوع خودکشی، از مسائل حاد و هم ردیف قتل و نزاع های اجتماعی است که متاسفانه سرانه بالایی در ایران دارد، در این باره می گوید: «شاید بتوان عمده ترین دلیل این اقدام را از دیدگاه اجتماعی عدم پیوند و معنا یافتن فرد در رابطه با اجتماع و موقعیت های موجود و به دنبال آن عدم توان تغییر شرایط و رسیدن به شرایط مطلوب تعریف کرد.»
تفضلی درباره بررسی این موضوع در کشور توضیح می دهد: «علت خود کشی در ایران را می توان در دیدگاه فرد نسبت به شرایط اجتماعی جست و جو کرد. گستره بحث خود کشی به وضعیت کنونی جامعه ، بن بست های اجتماعی، نبود نگاه امیدوارانه به آینده و حس رضایت افراد برمی گردد. افسردگی و نبود نشاط اجتماعی زمینه این تفکر را پدید آورده و در حالت مزمن فرد به نقطه ای می رسد که هیچ گونه بازیابی را نپذیرفته و حس معنادار بودن را از دست می دهد. در دامنه اجتماعی لایه های مختلفی نهان است که بحران و شرایط نا متعادل اقتصادی به دلیل وابستگی بعد اجتماعی به بعد اقتصادی به آن ها دامن می زند و با کاهش آستانه تحمل افراد، جرقه بی اعتمادی نسبت به بهبود شرایط را زده و قدرت تصمیم گیری عاقلانه را از افراد می گیرد.»
این پژوهشگر به علل بروز این پدیده در قشر جوان اشاره کرده و می افزاید: «خودکشی های اخیر بازتاب رفتارهای پرخطر در بین دختران و پسران جوان است که به دلیل عدم رضایت از شرایط ، بی انگیزه بودن نسبت به آینده، نداشتن شغل مناسب علی رغم تحصیل، بیان کردن خود و جلب توجه دیگران، نداشتن آزادی عمل دلخواه مخصوصاً در بین دختران، نافرجام بودن روابط عاطفی و گاهی سوء استفاده جنسی رخ می دهد.»
خودداری از روان درمانی به بهانه آبرو
قتل نفس در مذهب اسلام و بین خانواده ها نهی شده است و شاید به همین دلیل بسیاری از افراد از ترس نگاه های منفی فرهنگی و اجتماعی مانع از مراجعه اعضای خانواده خود به روانشناس برای پیشگیری از این موضوع می شوند. در حالی که این رفتار می تواند زمینه عواقب خطرناک بعدی را فراهم آورد. در مورد مراجعینی که اقدام به خودکشی کرده اند و یا افرادی که در بیمارستان بستری می شوند، پزشک مربوطه بر حسب مورد آن ها را به روانشناس و یا مراکز بهزیستی ارجاع می دهد، اما هیچ گونه الزامی در به اختیار گرفتن بیمار نبوده و گاهی افراد به دلیل مشکلات پیش رو و ترس از آبروی خود از پیگیری درمان و مراجعه به مشاور منصرف می شوند. این پنهان کاری در سطح فردی، خانوادگی و در سطح کلان اجتماعی زمینه ساز مشکلات دیگری است که می توان با فرهنگ سازی و جلب اعتماد بیماران در خصوص مراجعه به روانپزشک در صدد کاهش آن برآمد.
تهدید خودکشی در آستانه بلوغ
بهاره رحمانی، در توضیح شرایط سنتی و محیطی خودکشی، بیان می کند: «در این دوره از بلوغ، افراد با چالش های متفاوتی رو به رو می شوند، که گاهی توانایی مقابله و حل مسائل را نداشته و به دنبال آن تصمیم گیری نادرست آن ها زمینه اقدام به خودکشی را فراهم می کند. بررسی نمودارهای آماری حاکی از رشد چشمگیر خودکشی از دهه ۶۰ تا ۷۰ است.»
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان از ۲برابربودن احتمال اقدام به خودکشی در بین زنان آمار داده و می گوید: «زنان ۲برابر مردان، اقدام به خود کشی می کنند، که به دلایل گوناگون اغلب نافرجام بوده و از دیدگاه روانشناختی اغلب به نیت ترساندن همسر، بازگشت شرایط مطلوب و بهبود وضعیت زندگی صورت می گیرد. در حالی که اقداماتی که منجر به فوت شده در جمعیت آقایان به دلیل بهره مندی و استفاده از ابزارها و پویش هایی با خطر بالاتر است.»
افسردگی و اختلاف خانوادگی؛ علل اصلی خودکشی در استان
بهاره رحمانی ادامه می دهد: «افسردگی شدید و اختلافات خانوادگی از عمده ترین علل خودکشی در استان قزوین و مخصوصا در بین زنان محسوب می شوند. »
با این حال در زمینه کاهش آمار و کنترل آسیب در قزوین اقداماتی انجام گرفته که با وجود ثمربخشی، تداوم آن همکاری همه جانبه افراد مسئول، ارگان های مختلف و مردم را می طلبد. معاون امور اجتماعی بهزیستی در این باره نیز توضیح می دهد: «با امضای تفاهم نامه ای با مشارکت خدمات اورژانس پزشکی ، سازمان بهزیستی استان، آتش نشانی و نیروی انتظامی از ۶۰مورد خودکشی طی سال ۹۶و ۶ماه اول سال۹۷ جلوگیری شده است. فعالیت های به هنگام روانشناسان و مددکاران اجتماعی در سال جاری از ۱۸ مورد خود کشی در سطح استان جلونگیری کرده و به ۱۶مورد اقدام نافرجام رسیدگی و با پیگیری درجهت پیشگیری از اقدام مجدد عمل کرده اند.»
ناتوانی در تغییر شرایط؛ انگیزه اصلی خودکشی
اما به گفته یک جامعه شناس خودکشی پدیده بسیار پیچیده ای است که دلایل فراوانی می توان برای آن در نظر گرفت و در چندین سطح تفکیک و بررسی کرد. چرا که افرادی که از خود کشی نجات یافته اند از افرادی که اقدام به خود کشی کرده و یا قصد خود کشی را دارند، متفاوت هستند.
کریم تفضلی، استاد دانشگاه با اشاره به این که موضوع خودکشی، از مسائل حاد و هم ردیف قتل و نزاع های اجتماعی است که متاسفانه سرانه بالایی در ایران دارد، در این باره می گوید: «شاید بتوان عمده ترین دلیل این اقدام را از دیدگاه اجتماعی عدم پیوند و معنا یافتن فرد در رابطه با اجتماع و موقعیت های موجود و به دنبال آن عدم توان تغییر شرایط و رسیدن به شرایط مطلوب تعریف کرد.»
تفضلی درباره بررسی این موضوع در کشور توضیح می دهد: «علت خود کشی در ایران را می توان در دیدگاه فرد نسبت به شرایط اجتماعی جست و جو کرد. گستره بحث خود کشی به وضعیت کنونی جامعه ، بن بست های اجتماعی، نبود نگاه امیدوارانه به آینده و حس رضایت افراد برمی گردد. افسردگی و نبود نشاط اجتماعی زمینه این تفکر را پدید آورده و در حالت مزمن فرد به نقطه ای می رسد که هیچ گونه بازیابی را نپذیرفته و حس معنادار بودن را از دست می دهد. در دامنه اجتماعی لایه های مختلفی نهان است که بحران و شرایط نا متعادل اقتصادی به دلیل وابستگی بعد اجتماعی به بعد اقتصادی به آن ها دامن می زند و با کاهش آستانه تحمل افراد، جرقه بی اعتمادی نسبت به بهبود شرایط را زده و قدرت تصمیم گیری عاقلانه را از افراد می گیرد.»
این پژوهشگر به علل بروز این پدیده در قشر جوان اشاره کرده و می افزاید: «خودکشی های اخیر بازتاب رفتارهای پرخطر در بین دختران و پسران جوان است که به دلیل عدم رضایت از شرایط ، بی انگیزه بودن نسبت به آینده، نداشتن شغل مناسب علی رغم تحصیل، بیان کردن خود و جلب توجه دیگران، نداشتن آزادی عمل دلخواه مخصوصاً در بین دختران، نافرجام بودن روابط عاطفی و گاهی سوء استفاده جنسی رخ می دهد.»
خودداری از روان درمانی به بهانه آبرو
قتل نفس در مذهب اسلام و بین خانواده ها نهی شده است و شاید به همین دلیل بسیاری از افراد از ترس نگاه های منفی فرهنگی و اجتماعی مانع از مراجعه اعضای خانواده خود به روانشناس برای پیشگیری از این موضوع می شوند. در حالی که این رفتار می تواند زمینه عواقب خطرناک بعدی را فراهم آورد. در مورد مراجعینی که اقدام به خودکشی کرده اند و یا افرادی که در بیمارستان بستری می شوند، پزشک مربوطه بر حسب مورد آن ها را به روانشناس و یا مراکز بهزیستی ارجاع می دهد، اما هیچ گونه الزامی در به اختیار گرفتن بیمار نبوده و گاهی افراد به دلیل مشکلات پیش رو و ترس از آبروی خود از پیگیری درمان و مراجعه به مشاور منصرف می شوند. این پنهان کاری در سطح فردی، خانوادگی و در سطح کلان اجتماعی زمینه ساز مشکلات دیگری است که می توان با فرهنگ سازی و جلب اعتماد بیماران در خصوص مراجعه به روانپزشک در صدد کاهش آن برآمد.
مهسا رمضانی
