استارتاپ ها، ایده هایی خلاقانه هستند که بر پایه زود بازده بودن، داشتن توجیه اقتصادی، کم هزینه بودن و نوآوری طراحی می شوند، تا نیازی از جامعه را به شکلی متفاوت پاسخ بدهند. این نوع از کسب و کار که بر پایه تکنولوژی و فناوری، طرح ریزی و اجرایی شده، دارای چند ویژگی از جمله تکرار پذیری و نداشتن قطعیت است. داشتن یک ایده ناب، نه به معنای موفقیت یک کسب و کار، بلکه به منزله شروع مسیری پر فراز و نشیب است که سوددهی اقتصادی آن از عوامل داخلی و خارجی گوناگون و متعددی تاثیر می‌پذیرد.
استارتاپ ها؛ پر هزینه اما آینده دار
چندی پیش قزوین میزبان نخستین رویداد استارتاپی روستایی منطقه یک کشور بود که با حضور استان‌های گیلان، مازندران، اردبیل و زنجان برگزار شد. عبدالمحمد زاهدی، استاندار قزوین در مراسم اختتامیه این رویداد با اشاره به اهمیت بالای استارتاپ‌ها در پاسخگویی به نیازهای جدید گفته بود: « امروز استارتاپ‌ها همانند دریایی هستند که ممکن است در حرکت و غواصی در داخل آن تلفات هم بدهیم اما باید همچنان در آن رو به جلو و امیدوار حرکت کنیم. بنابراین ما هر چقدر هم که از تاثیر استارتاپ‌ها در توسعه بگوییم، کم است و شرکت‌های فعال در این حوزه باید در عرصه‌های مختلف اجتماع، حضوری جدی و پر رنگ داشته باشند.»
وی توضیح داده بود که ما در دوره ترنس مدرن به همه چیز توجه داریم تا چیزی از نگاه مان پنهان باقی نماند، در اصل استارت آپ نیز نگاه کردن به همه جا و حرکت رو به جلو است.
خلأ دانش در استارتاپ های داخلی
محمد گرویی، دانشجوی دکترای کارآفرینی، فعال و مشاور اکوسیستم استارتاپی در پاسخ به این سوال که استارتاپ‌ها در ایران یک فرصت محسوب می‌شوند یا سرگرمی، به فروردین امروز می‌گوید: «به طور کلی در تمام دنیا کسب و کارهای استارتاپی فعالیت‌هایی بسیار جدی، به شدت سخت و طاقت فرسا و همراه با فراز و نشیب های فراوان هستند که ریسک پذیری و عدم قطعیت زیادی هم دارند اما متاسفانه چنین فضایی در ایران به دلیل نبود دانش کافی در بخش‌های مختلف اکوسیستم کارآفرینی تبدیل به فعالیتی سرگرم کننده و نمایشی شده به گونه ای که تصور بسیاری از استارتاپ کسب و کاری شاد، پر از رنگ و لعاب و در فضایی دوستانه همراه با خنده و سلفی و پلی استیشن است در حالی که به هیچ عنوان این گونه نیست. تنش‌های فراوان، قوانین نامشخص و وضعیت اقتصادی ناپایدار از جمله عواملی هستند که فعالیت‌های استارتاپی را به منزله راه رفتن بر روی لبه یک تیغ، حساس و پر خطر کرده‌اند.»
گرویی در ادامه ضمن اشاره به استارتاپ‌های مختلفی که در سطح کشور اجرا می‌شوند، راه رسیدن آن ها به یک فرجام اقتصادی پر ثمر را این طور ترسیم می‌کند: «برای تبدیل یک ایده خام به یک کسب و کار پایدار و با دوام عوامل زیادی دخیل هستند. متاسفانه همچنان عده بسیاری تصور می‌کنند که با داشتن یک ایده می‌توانند به راحتی به موفقیت برسند و بر روی آن قیمت گذاری هم می‌کنند در حالی که اینگونه نیست. با رشد اکوسیستم استارتاپی و افزایش سطح دانش بخش‌های مختلف آن به دوره‌ای رسیده‌ایم که صرفاً داشتن یک ایده از کمترین اهمیت و ارزشی برخوردار است و آن چه که یک ایده را حائز اهمیت می‌کند اجرای خوب آن است. چه بسا ایده‌های بسیاری که بدون اجرایی شدن، فراموش شده‌اند و چه بسا کسب و کارهای بسیار موفقی که بدون داشتن ایده‌ای منحصر به فرد تنها توانسته‌اند با پیاده سازی و اجرای خوب به موفقیت برسند.»
90درصد استارتاپ ها در دنیا شکست می خورند
وی می‌افزاید: «استارتاپ فعالیتی بلند مدت بوده و این گونه نیست که بعد از چند ماه فعالیت بتواند برای بنیانگذاران آن سود اقتصادی کلانی را ایجاد یا حتی بتواند هزینه‌های انجام شده را جبران کند. با در نظر گرفتن این موضوع باید خاطرنشان کرد که مطابق با بسیاری از آمارهای جهانی نرخ شکست استارتاپ‌ها ۹۰درصد بوده و تنها ۱۰درصد از آن ها به موفقیت و سوددهی اقتصادی می‌رسند که مسلماً با توجه به جوان بودن اکوسیستم استارتاپی ایران و همچنین قوانین دست و پاگیر و ناکارآمد و دیگر عوامل، این نرخ شکست بالاتر نیز خواهد بود.»
این مشاور اکوسیستم استارتاپی، موانع سر راه استارتاپ‌ها را از دو منظر داخلی و خارجی بررسی کرده و توضیح می دهد: «تیم سازی یکی از مهمترین و اصولی‌ترین فرآیندهایی است که باید برای اجرای یک استارتاپ موفق انجام گیرد. بسیاری مهمترین دلیل شکست استارتاپ‌ها را داشتن یک تیم ناموزون و با طرز فکرهای متفاوتی می‌دانند و استارتاپ‌های زیادی تا به حال به دلایل مختلفی نظیر ادامه تحصیل، مهاجرت، کار، سربازی، ازدواج و… اعضای خود شکست خورده‌اند. در بررسی عوامل خارجی نیز نبود قوانین و مقررات مشخص، ورود دستگاه‌های دولتی مختلف، فرآیندهای دست و پاگیر اداری برای صدور مجوزهای کاری نظیر «ای نماد»، عدم وجود سرمایه گذاران خطرپذیر به معنای واقعی خود و وعده‌های دروغین بسیاری از شبه سرمایه گذاران از جمله موانعی است که مانع رشد استارتاپ‌ها در کشورمان شده است.»
ایده خوب به تنهایی کافی نیست
گرویی در پایان اضافه می‌کند: «داشتن یک ایده خوب به هیچ عنوان تضمین کننده موفقیت نیست و باید از همین امروز به فکر تشکیل یک تیم هم فکر، خلاق و مهم تر از همه اجرای آن باشند. توصیه می‌کنم حدالامکان درگیر فرآیندهای دست و پاگیر اداری و گرفتن مجوز نباشند. ایده خوب زمانی اهمیت دارد که یک «مشکل واقعی» را از گروهی از مردم جامعه حل کند و آن هنگام است که می‌توان به موفقیت فکر کرد. در پایان «دانش» مهمترین مقوله در راه اندازی یک کسب و کار موفق است. پس فعالان این حوزه باید در اینترنت جستجو و آخرین مقالات را مطالعه کنند و تا جایی که می‌توانند کتاب، کتاب و کتاب بخوانند.»
گفتنی است استارتاپ ویکندها از طرف دانشگاه‌ها و مجموعه‌های آموزشی مختلف به صورت یک رویداد ۵۴ ساعته و سه روزه در انتهای هفته برگزار می‌شوند و هدف از برگزاری آنها صرفاً آموزش پیاده سازی ایده‌ها به شرکت کنندگان است. این رویدادها به عنوان یک دورهمی در قالب چند کارگاه آموزشی برگزار می‌شوند و در سطح کلان تاثیری بر روی وضعیت اقتصادی ندارند اما از بعد آموزشی می‌توان آنها را نقطه عطفی برای علاقمندان به فعالیت در این حوزه دانست.
استارتاپ ها؛ پر هزینه اما آینده دار
چندی پیش قزوین میزبان نخستین رویداد استارتاپی روستایی منطقه یک کشور بود که با حضور استان‌های گیلان، مازندران، اردبیل و زنجان برگزار شد. عبدالمحمد زاهدی، استاندار قزوین در مراسم اختتامیه این رویداد با اشاره به اهمیت بالای استارتاپ‌ها در پاسخگویی به نیازهای جدید گفته بود: « امروز استارتاپ‌ها همانند دریایی هستند که ممکن است در حرکت و غواصی در داخل آن تلفات هم بدهیم اما باید همچنان در آن رو به جلو و امیدوار حرکت کنیم. بنابراین ما هر چقدر هم که از تاثیر استارتاپ‌ها در توسعه بگوییم، کم است و شرکت‌های فعال در این حوزه باید در عرصه‌های مختلف اجتماع، حضوری جدی و پر رنگ داشته باشند.»
وی توضیح داده بود که ما در دوره ترنس مدرن به همه چیز توجه داریم تا چیزی از نگاه مان پنهان باقی نماند، در اصل استارت آپ نیز نگاه کردن به همه جا و حرکت رو به جلو است.
خلأ دانش در استارتاپ های داخلی
محمد گرویی، دانشجوی دکترای کارآفرینی، فعال و مشاور اکوسیستم استارتاپی در پاسخ به این سوال که استارتاپ‌ها در ایران یک فرصت محسوب می‌شوند یا سرگرمی، به فروردین امروز می‌گوید: «به طور کلی در تمام دنیا کسب و کارهای استارتاپی فعالیت‌هایی بسیار جدی، به شدت سخت و طاقت فرسا و همراه با فراز و نشیب های فراوان هستند که ریسک پذیری و عدم قطعیت زیادی هم دارند اما متاسفانه چنین فضایی در ایران به دلیل نبود دانش کافی در بخش‌های مختلف اکوسیستم کارآفرینی تبدیل به فعالیتی سرگرم کننده و نمایشی شده به گونه ای که تصور بسیاری از استارتاپ کسب و کاری شاد، پر از رنگ و لعاب و در فضایی دوستانه همراه با خنده و سلفی و پلی استیشن است در حالی که به هیچ عنوان این گونه نیست. تنش‌های فراوان، قوانین نامشخص و وضعیت اقتصادی ناپایدار از جمله عواملی هستند که فعالیت‌های استارتاپی را به منزله راه رفتن بر روی لبه یک تیغ، حساس و پر خطر کرده‌اند.»
گرویی در ادامه ضمن اشاره به استارتاپ‌های مختلفی که در سطح کشور اجرا می‌شوند، راه رسیدن آن ها به یک فرجام اقتصادی پر ثمر را این طور ترسیم می‌کند: «برای تبدیل یک ایده خام به یک کسب و کار پایدار و با دوام عوامل زیادی دخیل هستند. متاسفانه همچنان عده بسیاری تصور می‌کنند که با داشتن یک ایده می‌توانند به راحتی به موفقیت برسند و بر روی آن قیمت گذاری هم می‌کنند در حالی که اینگونه نیست. با رشد اکوسیستم استارتاپی و افزایش سطح دانش بخش‌های مختلف آن به دوره‌ای رسیده‌ایم که صرفاً داشتن یک ایده از کمترین اهمیت و ارزشی برخوردار است و آن چه که یک ایده را حائز اهمیت می‌کند اجرای خوب آن است. چه بسا ایده‌های بسیاری که بدون اجرایی شدن، فراموش شده‌اند و چه بسا کسب و کارهای بسیار موفقی که بدون داشتن ایده‌ای منحصر به فرد تنها توانسته‌اند با پیاده سازی و اجرای خوب به موفقیت برسند.»
90درصد استارتاپ ها در دنیا شکست می خورند
وی می‌افزاید: «استارتاپ فعالیتی بلند مدت بوده و این گونه نیست که بعد از چند ماه فعالیت بتواند برای بنیانگذاران آن سود اقتصادی کلانی را ایجاد یا حتی بتواند هزینه‌های انجام شده را جبران کند. با در نظر گرفتن این موضوع باید خاطرنشان کرد که مطابق با بسیاری از آمارهای جهانی نرخ شکست استارتاپ‌ها ۹۰درصد بوده و تنها ۱۰درصد از آن ها به موفقیت و سوددهی اقتصادی می‌رسند که مسلماً با توجه به جوان بودن اکوسیستم استارتاپی ایران و همچنین قوانین دست و پاگیر و ناکارآمد و دیگر عوامل، این نرخ شکست بالاتر نیز خواهد بود.»
این مشاور اکوسیستم استارتاپی، موانع سر راه استارتاپ‌ها را از دو منظر داخلی و خارجی بررسی کرده و توضیح می دهد: «تیم سازی یکی از مهمترین و اصولی‌ترین فرآیندهایی است که باید برای اجرای یک استارتاپ موفق انجام گیرد. بسیاری مهمترین دلیل شکست استارتاپ‌ها را داشتن یک تیم ناموزون و با طرز فکرهای متفاوتی می‌دانند و استارتاپ‌های زیادی تا به حال به دلایل مختلفی نظیر ادامه تحصیل، مهاجرت، کار، سربازی، ازدواج و… اعضای خود شکست خورده‌اند. در بررسی عوامل خارجی نیز نبود قوانین و مقررات مشخص، ورود دستگاه‌های دولتی مختلف، فرآیندهای دست و پاگیر اداری برای صدور مجوزهای کاری نظیر «ای نماد»، عدم وجود سرمایه گذاران خطرپذیر به معنای واقعی خود و وعده‌های دروغین بسیاری از شبه سرمایه گذاران از جمله موانعی است که مانع رشد استارتاپ‌ها در کشورمان شده است.»
ایده خوب به تنهایی کافی نیست
گرویی در پایان اضافه می‌کند: «داشتن یک ایده خوب به هیچ عنوان تضمین کننده موفقیت نیست و باید از همین امروز به فکر تشکیل یک تیم هم فکر، خلاق و مهم تر از همه اجرای آن باشند. توصیه می‌کنم حدالامکان درگیر فرآیندهای دست و پاگیر اداری و گرفتن مجوز نباشند. ایده خوب زمانی اهمیت دارد که یک «مشکل واقعی» را از گروهی از مردم جامعه حل کند و آن هنگام است که می‌توان به موفقیت فکر کرد. در پایان «دانش» مهمترین مقوله در راه اندازی یک کسب و کار موفق است. پس فعالان این حوزه باید در اینترنت جستجو و آخرین مقالات را مطالعه کنند و تا جایی که می‌توانند کتاب، کتاب و کتاب بخوانند.»
گفتنی است استارتاپ ویکندها از طرف دانشگاه‌ها و مجموعه‌های آموزشی مختلف به صورت یک رویداد ۵۴ ساعته و سه روزه در انتهای هفته برگزار می‌شوند و هدف از برگزاری آنها صرفاً آموزش پیاده سازی ایده‌ها به شرکت کنندگان است. این رویدادها به عنوان یک دورهمی در قالب چند کارگاه آموزشی برگزار می‌شوند و در سطح کلان تاثیری بر روی وضعیت اقتصادی ندارند اما از بعد آموزشی می‌توان آنها را نقطه عطفی برای علاقمندان به فعالیت در این حوزه دانست.
زهرا طارمیان
