اصولگرایان قزوینی در نقطه مقابل حریفان دیرینه خویش در میدان سیاست قرار دارند. آنها با وجود اعتماد به‌نفس و اطمینان کامل از تداوم روند ده ساله حضور خود در عرصه مدیریت سیاسی استان با مشاهده نتایج انتخابات و تحولات مختلف سیاسی، اینک مجالی برای بازنگری مشی سیاسی و رفتار مدیریتی خویش دارند تا در فرصت‌های آتی آب رفته را به جوی برگردانند.
قصه پرغصه روزبه
نگارنده در یادداشت ویژه نامه سال گذشته فروردین امروز پیش بینی کرده بود که سال ۹۴ برای دومین استاندار بومی قزوین سالی سخت و پرچالش خواهد بود. مرتضی روزبه در سالی که گذشت هر روز بیش از پیش با فشارهای پیدا و پنهان مضاعفی بر خود مواجه می شد. اندک تلاش های اولین نماینده عالی دولت تدبیر و امید در استان قزوین برای برجسته کردن وجهه اصلاح طلب خویش همچون انتصاب برخی فعالان سیاسی اصلاح طلب به سمت های سیاسی همچون بخشداری یا معاونت فرمانداری، ارسال پیام تسلیت در آغازین روزهای سال نو برای حجت الاسلام سیدمحمدخاتمی به مناسبت فوت مادر ایشان یا عزل بخشداری که ادعا شده بود در سخنرانی خود به رییس جمهوری توهین کرده است با کمترین استقبال اصلاح طلبان و حامیان دولت در استان مواجه شد. مقاومت روزبه در برابر انتصاب اکبر سلیمانی به عنوان فرماندار شهرستان آوج علی رغم امضای حکم او توسط وزیر کشور در کنار سکوت معنادار او در برابر عزل حجت الاسلام خطیب امامقلی از ریاست آموزش و پرورش بوئین زهرا آتش زیر خاکستر اختلاف حامیان و نماینده عالی دولت تدبیر و امید در استان قزوین را شعله ور کرد.
همه این فعل و انفعالات حامیان دولت را بر آن داشت تا در رنجنامه ای خطاب به رییس جمهوری، نماینده عالی او در استان قزوین را با عباراتی همچون «آقای روزبه آنچنان دغدغه رضایت مخالفان شما را دارد و آنچنان بر عصای احتیاط تکیه زده که نتیجه آن به تجری هرچه بیشتر مخالفان سرسخت و یاس روزافزون هواداران جنابعالی انجامیده است » توصیف کنند. همچنین در این نامه خطاب به رییس جمهور آمده بود: « جناب آقای روحانی! اغراق نیست اگر بگوییم که حامیان دولت درهیچ برهه ای تا بدین اندازه تحت فشار و نقمت نبوده اند و مخالفان دولت در استان در هیچ دورانی چنین مسرور از حمایت و نعمت نبوده اند.» انتشار این بیانیه همزمان با انتشار تصادفی گزارشی انتقادی از روند عزل و نصب های روزبه توسط یکی از نیروهای وقت فرمانداری قزوین – که خطاب به نهاد ریاست جمهوری تهیه شده بود – گمانه زنی ها را برای تغییر روزبه بیشتر از همیشه کرد. اما ستاره اقبال او رو به افول داشت و سرانجام در بیست و هفتمین روز از آبان ماه سال ۹۴ هیات دولت فریدون همتی را به عنوان استاندار جدید قزوین منصوب کرد.
اعتماد به نفس بیش از حد معمول و تکیه صرف بر تجرب مدیریتی خویش در وزارت کشور، بی توجهی به دیدگاه های فعالان سیاسی اصلاح طلب و حامیان دولت در استان، ناتوانی در تنظیم مناسبات قدرت میان نمایندگان مجلس، استانداری و سایر ارکان موثر در آرایش سیاسی استان، برخورد تهاجمی یا سلبی با منتقدان و بدنه مدیریتی استان در جلسات و نشست های رسمی و غیررسمی در کنار استفاده صرف از دوستان و نزدیکان حلقه اول در انتصابات و فرآیندهای تصمیم سازی – که از قضا اغلب آنان کمترین قرابت سیاسی با دولت تدبیر و امید را دارا بودند – باعث شد تا روزبه از همان آغاز کار خود نتواند نماینده شایسته ای برای دولت تدبیر و امید در استان قزوین باشد.
انتصابات پر دردسر همتی
شاید فریدون همتی هم مانند بسیاری درباره قزوینی ها شنیده بود که آنان مردمانی «خوش استقبال و بد بدرقه» هستند ولی تجربه او از آغازین روزهای حضور در این دیار بر خلاف این ضرب المثل بود. اگرچه در آیین معارفه هشتمین استاندار قزوین حاضران در سالن محل برگزاری مراسم با شعار «روحانی – همتی، حمایت حمایت» به استقبال او آمدند ولی منتقدان تغییر استاندار بیکار نمانده و در گلایه از تغییر روزبه و خط و نشان کشیدن برای استاندار جدید سنگ تمام گذاشتند. مرتضی حسینی، نماینده نزدیک به جبهه پایداری در واکنش به این رویداد با اظهار امیدواری از اینکه فضای سیاسی استان تغییری نخواهد کرد خطاب به همتی گفت:« از آقای فریدون همتی شناخت کافی داریم و ایشان را برای سمت استاندار در قزوین تایید می‌کنیم ولی اگر رفتاری از ایشان مشاهده شود که در راستای تحقق اهداف عده‌ای خاص در انتخابات نقش آفرینی کند و اجازه دهد از حضور او در جریانات اصلاحات تندرو سوء استفاده شود قطعا با این رفتار مقابله خواهیم کرد.» در این میان واکنش اولیه امام جمعه قزوین در نخستین خطبه های نماز جمعه پس از انتشار خبر تغییر استاندار ملایم تر از دیگران بود. حجت الاسلام عابدینی اظهار امیدواری کرد استاندار جدید به گونه‌ای عمل کند که مؤمنان، متدینان و رهبر عظیم شأن انقلاب از اقداماتشان راضی باشند. این موضع گیری مشفقانه امام جمعه قزوین تنها یک هفته دوام داشت و با انتشار خبر جابجایی مدیرکل حوزه استاندار و چند تغییر در استانداری قزوین و فرمانداری های البرز و آبیک لحن ایشان در خطبه های نماز جمعه بعدی کاملا تغییر یافت: «بسیار مراقب اطرافیان خود باشید؛ برخی از انتصابات شما استان را نگران کرده است و بهتر است بدانید مردم در جریان اتفاقات قرار دارند سوابق برخی فتنه‌گران را می‌دانند. این آلوده‌های سیاسی و حتی اخلاقی اگر بیایند به جای نیروهای متدین بنشینند بسیار خطرناک است.
همتی در واکنش به این سخنان در نخستین نشست رسانه ای خود گفت: بیانات امام جمعه قزوین برای من از عسل شیرین‌تر است و وظیفه ما اینست که عملکردمان را برای ایشان توضیح دهیم. وی اما در پاسخ به سایر منتقدانش لحن متفاوتی را در پیش گرفت. او با صراحت تمام خطاب به منتقدانش تاکید کرد: «وقتی ما کسی را در جایی می گذاریم اول توانمندی و سپس اعتقاد به برنامه های دولت برای ما مهم است. خواهشمندیم بگذارید من برای استان کار کنم. من آدمی با تجربه هستم و اگر در پایبندی به ارزش های انقلاب و نظام جلوتر از دیگران نباشم قطعا عقب تر نیستم!»
داستان واکنش به انتصابات به روزهای نخست آغاز کار همتی محدود نشد و چندی بعد بار دیگر تقابل میان استاندار و اصولگرایان قزوین آغاز شد. این بار جابجایی مدیرکل فرهنگ و ارشاد قزوین بهانه آغاز مجادله ای دیگر بود. هرچند که فعالان هر دوجناح سیاسی قزوین در کنار گذاشتن مهدی احمدی، مدیرکل سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی قزوین همداستان بودند اما در انتصاب جانشین او اختلاف نظر داشتند. این بار هم مثلث حسینی، عباسپور و عابدینی یکپارچه در برابر انتصاب دکتر اسکندری نژاد واکنش نشان دادند. تنها ساعاتی پس از انتشار خبر جابجایی در راس هرم مدیریتی ارشاد قزوین و در حالی که هنوز صدای شادی هنرمندان و کارکنان در ساختمان شیشه ای چهارراه سونا به گوش می رسید حجت الاسلام حسینی، نماینده قزوین و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به این رویداد واکنش تندی نشان داد و گفت:«انتخاب اسکندری نژاد به صلاح قزوین نیست. او دیدگاه‌های اصلاح‌طلبی تندی دارد و وی را فردی لایق و دارای صلاحیت نمی‌بینیم.». پس از واکنش تند حسینی این بار هم حجت الاسلام عابدینی در گفتگو با خبرگزاری اصولگرای فارس به واکنش در این زمینه پرداخت. وی در خصوص انتصاب مدیرکل جدید ارشاد اسلامی استان قزوین بیان کرد: متأسفانه در نهایت کسی را برای این مسئولیت انتخاب کردند که تجربه مدیریتی در عرصه فرهنگی ندارد و از قدیم با فتنه گران در دانشگاه ارتباط داشته و امروز هم با کسانی که از دانشگاه اخراج شده‌اند، ارتباط دوستانه دارد. اختلافات تا آنجا بالا گرفت که در مراسم معارفه مدیرکل جدید ارشاد هیچ یک از افراد فوق حضور نداشتند. همتی اما در واکنش به این ماجرا در شورای اداری استان موضع گیری کرد. نماینده عالی دولت تاکید کرد: دولت برای به کار گماردن مدیران خود براساس گفته ها و شنیده های این و آن تصمیم نمی گیرد و به ساختارها و چارچوب های قانونی پیش بینی شده توجه می کند. وی با بیان اینکه دستگاه های امنیتی وظیفه استعلام و اعلام نظر در خصوص صلاحیت افراد برای عهده دار شدن پست های مدیریتی را برعهده دارند، افزود: اشخاصی که در انتخاب مدیران نظرشان تامین نشده و به کار دستگاه های امنیتی در این خصوص ایراد می گیرند مانند کسانی هستند که روی شاخه ای نشسته و ساقه آنرا می برند.
اگرچه روند انتصاب مدیران در استان قزوین بر اساس یک سنت همیشگی با نزدیک شدن انتخابات متوقف شد ولی باید منتظر تداوم این روند در سال ۹۵ بود. به ویژه آنکه مقامات ارشد دولت تدبیر و امید بر خلاف دیگران از عملکرد همتی در قزوین اظهار رضایت داشته و بر تداوم آن تاکید دارند. اظهار خرسندی دکتر جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور از تغییرات مدیریتی در قزوین مهمترین شاهد این مدعاست که در دیدار با همتی ابراز شده است: «چند مورد از تغییر و تحولات مدیریتی که پس از انتصاب جناب عالی در استان قزوین صورت گرفت منجر به همدلی،انسجام و امیدواری و اعتماد بیتر مردم به دولت تدبیر و امید شده و الحمدلله خبرهای خوبی از استان به مرکز و هیات دولت می رسد.»
رنسانس در بهارستان
در میان تمامی رخدادهای عجیبی که قزوین را در سال ۹۴ به سوژه اصلی رسانه های ملی و حتی شبکه های بین المللی فارسی زبان تبدیل کرد ترکیب منتخبان انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری جایگاه ممتازی داشت. در آغاز سال ۹۴ جنجال اپیلاسیون با مداخله اصولگرایان و موضعگیری متقابل اصلاح طلبان به سوژه ای جنجالی در رسانه ها تبدیل شد که نام قزوین را مدت ها بر سر زبان ها انداخت . حادثه در جاده بهرام آباد سوژه دیگری بود که باز هم نام قزوین را بر نیم تای اول روزنامه های سراسری جای داد اما انتخاب یک بانوی جوان اصلاح طلب از سوی مردم قزوین برای اولین بار در تاریخ انتخابات مجلس شورا در این شهر و حذف تمامی نمایندگان اصولگرای منتقد دولت در انتخابات مجلس دهم رویدادی بود که قزوین را در کنار تهران به مهمترین حوزه انتخابیه کشور که به ندای اصلاح طلبان لبیک گفتند تبدیل کرد.
تحرکات انتخاباتی شورای اصلاح طلبان از آغازین روزهای سال ۹۴ با تاکید بر وحدت و همگرایی تمامی احزاب اصلاح طلب و حامیان دولت آغاز شد. با پررنگ شدن این اقدامات، اصولگرایان قزوین در مقام واکنش به این رفتارها برآمدند. سید مرتضی حسینی در تعبیری عجیب و تشبیهی مذموم در این باره اظهار داشت:« بدون شک جبهه اصلاح طلبان هرگاه احساس خطر کند، درصدد ایجاد وحدت ظاهری برمی آیند. دور از انتظار نیست به اتحادی هم برسند! ولیکن آنچه ملموس است عدم اطمینان خاطر احزاب مختلف اصلاح طلبان به یکدیگر است. معروف است که می گویند گرگ ها با چشمان باز می خوابند، موقع شکار از کمک هم استفاده می کنند، به شدت با هم دوستند، همه برای رسیدن به هدف مشترکشان در تکاپو هستند. در این زمان لابد چه لذتی هم می برند از کمکی که به هم می کنند! گرگ ها درست بعد از بدست آوردن طعمه هر لحظه آرزو می کنند کاش دیگری نبود تا بیشتر…! بنابراین هیچ گونه اتحادی در بین اصلاح طلبان کشوری تحقق پیدا نخواهد کرد، قزوین که جای خود دارد! نزاع های موجود بین برخی شخصیت های اصلاح طلب در قزوین برای کسب قدرت و پدرسالاری از جمله این موارد است… ترکیب مجلس دهم اصولگرا باقی خواهد ماند. مردم تمایل بیشتری به اصولگرایان دارند و مطمئن باشید اگر در انتخابات ریاست جمهوری هم تفرقه بین اصولگرایان نبود، روحانی رییس جمهور نمی‌شد.»
بنابراین با این نوع خصوصیات و تفکرات غیرمتعارف و خودبرتربینی، تحقق اتحاد در بین اصلاح طلبان انکار ناپذیر است.
ترکیب این تفکر اصولگرایان با اطمینان خاطر آنان از ردصلاحیت گسترده چهره های مشهور اصلاح طلب توسط هیات های اجرایی و نظارت به روال ایام پیشین باعث شد تا در تحلیل های درون گروهی، اصولگرایان قزوین هیچگونه شانسی برای رقبای اصلاح طلب خود متصور نشوند و انتخابات پیش رو برای آنان در سطح یک رقابت درون گفتمانی اصولگرایان تقلیل یابد که تنها نگرانی موجود در این میان اعلام کاندیداتوری داود محمدی، منتخب اول مردم قزوین در مجلس نهم است که با رویکرد مستقل و تفکرات متمایل به دولت می تواند یکی از چهار کرسی متعلق به آنان را از آن خود نماید.
تا بیست روز مانده به انتخابات هم تمامی شواهد و مدارک موید این پیش بینی اصولگرایان بود. علی رغم تایید صلاحیت اکثر نامزدهای مشهور انتخابات توسط هیات اجرایی، تمامی گزینه های اصلاح طلب استان قزوین توسط هیات های نظارت – وابسته به شورای نگهبان – رد صلاحیت شدند و سخت ترین شرایط تاریخ انتخابات بعد از انقلاب فراروی ائتلاف اصلاح طلبان قرار گرفت چرا که در ادوار پیشین حداقل یک یا دو گزینه منسوب به آنان در آخرین مرحله توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت می شدند اما در این دوره چنین اتفاقی نیز رخ نداد. این بار اصولگرایان از هیچ تلاشی برای رد صلاحیت کاندیداهای دارای شانس پیروزی در انتخابات فروگذار نکردند حتی بنا به گفته حجت الاسلام علیخانی در مورد ایشان که بیشترین شانس تایید صلاحیت را دارا بودند: «وقتی جویا شدم، از گوشه و کنار شنیدم – اگر صحت داشته باشد که احتمالاً هم دارد – گفتند برخی از ائمه جمعه استان قزوین نامه‌ای به شورای محترم نگهبان نوشته‌اند و از این شورا خواسته‌اند که صلاحیت علیخانی را تایید نکنید!»
اصولگرایان در چنین وضعیتی به بررسی و انتخاب گزینه های مطرح برای اعلام لیست منتخبان خود در دو انتخابات پیش رو پرداختند و در نهایت سید مرتضی حسینی و فاطمه محمدبیگی را به عنوان نامزد خویش در انتخابات مجلس دهم معرفی کردند. این انتخاب با مخالفت سیاهکالی مرادی و شیرمحمدی دیگر نامزدهای مطرح اصولگرایان در حوزه انتخابیه قزوین مواجه شد و آنان با زیر سوال بردن مکانیزم انتخاب بر تداوم حضور خود در عرصه تاکید کردند.
دبیر حزب موتلفه قزوین هم در این ایام در پاسخ به نگرانی از تعدد کاندیداهای اصولگرایان در انتخابات پیش رو گفت: وضعیت اصولگرایان استان در مجموع مثبت بوده و از این حیث نگرانی وجود ندارد و همچنین امیدواری بالایی مبنی بر اینکه کرسی های مجلس با وضعیت مطلوب توسط اصولگرایان تصاحب شود وجود دارد
در چنین وضعیتی که اصولگرایان با غرور و استفاده از تعابیری تحقیر و توهین آمیز در انتظار بی عملی یا تحریم دوباره انتخابات توسط رقبایشان بودند ناگهان با اعلام شورای مرکزی ائتلاف اصلاح طلبان استان قزوین از کاندیداهای این جریان در هر سه حوزه انتخابیه استان رونمایی شد: خانم حمیده زرآبادی در حوزه انتخابیه قزوین، البرز و آبیک، آقای بهمن طاهرخانی در تاکستان و آقای روح اله بابایی صالح در حوزه انتخابیه بوئین زهرا و آوج. همچنین اصلاح طلبان استان حمایت خود را از آیت اله تلخابی در انتخابات مجلس خبرگان اعلام کردند.
شاید تا ۲۴ساعت قبل از برگزاری انتخابات هیچ کارشناس سیاسی بر اساس تحلیل رفتار پیشین انتخاباتی مردم استان قزوین امکان پیروزی برای هیچ یک از این افراد قائل نبود چرا که در شرایط مشابه در ادوار پیشین افرادی با همین مشخصات که مورد حمایت اصلاح طلبان در انتخابات مجلس بودند به موفقیت دست نیافته بودند. از زمان انتقال حوزه انتخابیه حجت الاسلام علیخانی به قزوین، ایشان هردوره در بویین زهرا اقدام به حمایت از فردی خاص می کردند اما روح اله عباسپور، رقیب دیرین او به سادگی و با اختلاف معنادار پیروز انتخابات این حوزه بود! در قزوین هم علی رغم کاندیداتوری ایوب رحیمی و داود شکیب زاده در دو دوره پیشین انتخابات مجلس در کنار آقای علیخانی هرگز رای قابل توجهی به سبد آنان ریخته نشد. اما تفاوت فضای سیاسی حاکم بر جامعه، اعلام حمایت حجت الاسلام خاتمی، رییس جمهوری دوره اصلاحات از کاندیداهای ائتلاف اصلاحات در سراسر کشور و ایجاد موجی باورنکردنی در میان اقشار مختلف شهری و روستایی همه معادلات سیاسی را به هم ریخت و تمامی کاندیداهای جبهه اصلاحات در کنار حاج داود محمدی پیروز دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در استان قزوین شدند. منتخبانی که هیچ یک از آنان را نمی توان به جبهه اصولگرایی منتسب کرد. در انتخابات خبرگان رهبری نیز پیروزی روحانی جوان مورد حمایت اصلاح طلبان رخدادی مبارک برای آنان بود تا در کنار آیت اله اسلامی – که رفتار سیاسی ایشان در سال های اخیر کمترین تقابل را با دولت و اصلاح طلبان داشته و حتی تلویحا در انتخابات مجلس دهم از کاندیدای آنان در تاکستان حمایت نیز کرده است – راهی مجلس خبرگان رهبری شود.
چنین آرایش سیاسی در استان قزوین هرگز و در هیچ دوره ای از تاریخ این استان بعد از انقلاب شکل نگرفته است و حتی در زمان شکل گیری مجلس ششم و وجود فضای آزاد سیاسی حاکم بر آن دوران کرسی های انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری به تساوی بین اصلاح طلبان و اصولگرایان تقسیم شد. اینک برای اولین بار زمام قدرت در عرصه اجرایی و قانونگذاری به شکل مطلق در اختیار یک جریان سیاسی قرار دارد. بروز و ظهور چهره های جدید در جایگاه نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی در کنار مدیریت استانداری مدبر و مصمم در پیاده سازی سیاست های دولت تدبیر و امید، ورق را به سوی اصلاح طلبان بازگردانده است. اصولگرایان هم ناگزیر از بازنگری در انتخاب رهبران سیاسی خویش در نقاط مختلف استان هستند. در این میان سرمایه گذاری مجدد بر روی چهره هایی نظیر حجت الاسلام ابوترابی برای احیای این جریان در استان در قالب سمت های قابل واگذاری به ایشان و تقویت نقش ایشان به عنوان امام جمعه موقت قزوین یا استفاده از نسل سوم اصولگرایان در برهه های پیش رو می تواند آنان را از وضعیت کنونی شان رها سازد. اصلاح طلبان پوست اندازی کرده و اصولگرایان محکوم به آنند. هم پوست اندازی در نحوه انتخاب رجال سیاسی خویش و هم تغییر لحن و کردار و پرهیز از تحقیر و توهین و زدن انگ های بی اساس به رقیبان خویش! بزرگان معنوی استان نیز بی شک در سال ۹۵ شرایطی متفاوت از پیش را تجربه خواهند کرد و ترمیم جایگاه و بازتعریف نقش پدرانه خویش در معرکه های سیاسی و اجتماعی فرارو برای آنان ضرورت فراوان دارد. شانس بازنشر توصیه پایانی مدیرمسئول روزنامه ولایت قزوین در سرمقاله تحلیلی اخیر او درباره درس هایی از انتخابات اخیر در این مجال خالی از لطف نباشد:«با این تفاصیل، آیا مدیران معنوی استان توجهی به این اصل خواهند کرد و در جایگاه پدری استان همه سلایق مدیریتی داخل نظام را زیر چتر خواهند گرفت؟ یا در ادامه پاکسازی تا آخرین نفر در بیت؛ درباره یک انتصاب مدیرکل و برقراری یا بهم زدن یک کنسرت و خان‌زدگی ابهام‌برانگیز سرو کله خواهند زد؟ آیا هم اکنون برگزیدگان استان را دور خود جمع خواهند کرد و مطالبه مساعدت در حرکت جمعی خواهند کرد؛ یا قطار روی همان ریل خواهد رفت تا ….؟»
سال ۹۵ و انتخابات آتی – که تنور آن در چنین روزهایی در سال آینده گرم خواهد شد – فرصتی دیگر برای رویارویی این دوجریان سیاسی مهم استان قزوین است. اصلاح طلبان بر آنند تا با پشتوانه پیروزی در دو انتخابات پیشین و اعتماد به رفتار سیاسی متفاوت و بلوغ یافته مردم استان قزوین سومین گام خویش را برداشته و کرسی های انتخابات شورای شهر را تصاحب کنند و به موازات آن بار دیگر حسن روحانی را راهی ساختمان پاستور نمایند و اصولگرایان شاید منتظر معجزه ای در انتخابات پیش رو تا بار دیگر به عرصه قدرت بازگردند؛ چیزی شبیه آنچه ۱۲ سال پیش برایشان رخ داد.
حسن حسن‌زاده / روزنامه‌نگار
