دختر جوانی که به داروخانه مراجعه کرده بود از کمبود داروهای قلب پدرومادر خود می‌گفت که چندین داروخانه را گشته، اما این داروها با برند مخصوص خود را پیدا نکرده است. او با نگرانی می‌گوید: «داروی دیگوکسین را با بدبختی پیدا می‌کنم؛ جایگزین هم ندارد یعنی این داروها نباشند نمی‌دانم چه بلایی سر عزیزانم می‌آید.» او ادامه می‌دهد: «داروی جم فیبروزیل که پدرم برای چربی خون استفاده می‌کند هم با اینکه تولید شرکت داخلی است، اما چند ماهی می‌شود که سخت گیر می‌آید.»
آقای بابایی، پیرمرد دیگری است که در صف تحویل دارو حضور دارد و با کلافگی می‌گوید: «این روزها هرجا می‌روی صف است، چه نانوایی باشد چه داروخانه. این مرد کهن‌سال ادامه می‌دهد: «۱۵سال پیش دکتر کپسولی را برای درمان زخم غضروف زانوانم معرفی کرد که باید روزی دو عدد مصرف می‌کردم؛ بسته پنجاه تایی در آن سال ۳۰هزار تومان بود و مشمول بیمه هم نمی‌شد، ولی همه داروخانه‌ها داشتند که یک مدتی مصرف کردم و با بهبود نسبی کنار گذاشتم.»
او ادامه می‌دهد: «بعد از این همه سال دوباره درد زانو سراغم آمده، اما این کپسول کاملا نایاب شده است. یکی از بستگانم که ساکن آمریکا است گفت آن جا هست، ولی هر بسته پنجاه تایی چهار تا پنج میلیون تومان هزینه دارد که هم در توانم نیست و هم بحث تحریم و جابه‌جایی پول وجود دارد.»
خانم شفیعی، دیگر شهروند قزوینی است که از کمبود داروهای شیمی درمانی در قزوین گلایه دارد. او می‌گوید: «داروهای شیمی درمانی خواهرم تا دوسه ماه اول درمان در داروخانه‌ها پیدا می‌شد، اما از ماه چهارم گفتند این داروها را نداریم و با مصیبت فراوان توانستیم در یکی از داروخانه‌های تهران این دارو را پیدا کنیم. چرا باید هم استرس بیماری را داشته باشیم و هم تامین دارو؛ این وضعیت چه زمانی می‌خواهد درست شود؟!»
*هیچ‌وقت کمبود دارو به این شدت احساس نمی‌شد
برای واکاوی بیشتر کمبود دارو در استان به سراغ مسئول فنی یکی از داروخانه‌ها رفتیم. دکتر مهدیس صدر درباره این مشکل به «فروردین‌امروز» می‌گوید: «در حال حاضر اکثر داروخانه‌های استان با کمبود دارو مواجه هستند و با اینکه کشور ده سالی می‌شود که با این معضل روبهرو است، اما هیچ زمانی به این شدت احساس نمی‌شد چون الان دارو بیشتر به شکل سهمیه‌ای توزیع می‌شود. ما کسری داروهای تزریقی و آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای تنفس، اعصاب و بعضا حتی مولتی‌ویتامین‌ها را داریم و در کمبود بعضی از داروها حتی به صفر هم رسیدیم.»
او ادامه می‌دهد: «وقتی قیمت داروها در فاصله زمانی کمی به صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند بیشتر شرکت‌های تولیدی دارو، تولیدات خود را نگه دارند تا با سود بیشتری به فروش برسانند که همین موضوع یکی از دلایل کمبود دارو در داروخانه‌ها است.»
این مسئول فنی داروخانه می‌افزاید: «نقش دلالان و واسطه‌ها هم در این میان بسیار زیاد است؛ بعضی از داروخانه‌های قزوین داروهای کمیاب را بیرون از داروخانه به فروش می‌رسانند تا سود بیشتری به دست بیاورند و چون مردم دوست دارند هزینه کنند تا زودتر دارو به دست‌شان برسد، دلالان هم از همین فرصت سوءاستفاده می‌کنند.»
دکتر صدر همچنین تصریح می‌کند: «اگر نظارت درست و صحیحی صورت گیرد و مشکلات نقدینگی کشور حل شود، می‌توان به رفع کمبود داروها امیدی داشت در غیر این صورت همین روند ادامه پیدا می‌کند و باعث رنجش بیشتر بیماران می‌شود.»
* قزوین سهمیه اندکی از داروهای خارجی دارد
اما مدیر نظارت بر امور دارو و مواد مخدر استان در گفت‌وگو با «فروردین‌امروز» نظرات متفاوتی در خصوص کمبود دارو دارد. دکتر امید کارآگاه می‌گوید: «تخصیص دارو در همه استان‌ها براساس جمعیت صورت می‌گیرد و شهرهای پرجمعیت از سهمیه بیشتری برخوردار هستند، اما ضریب داروی استان قزوین با توجه به جمعیت آن فقط ۵/۱درصد داروی سهمیه‌ای در کل کشور است.»
او ادامه می‌دهد: «وقتی داروهایی در استان دچار کمبود می‌شود این داروها به داروخانه‌های منتخب اصلی مثل هلال‌احمر و سلامت می‌رسد که در حال حاضر این دو داروخانه داروهای بیماران خاص مثل تالاسمی، پیوندی و شیمی‌درمانی را در قزوین عرضه می‌کنند، اما بیشتر بیماران متقاضی داروهای خارجی هستند که قزوین سهمیه کمی از این داروها دارد؛ از این رو کمبود دارو در برندهای خاصی است که پزشک تجویز می‌کند»
مدیر نظارت بر امور دارو و مواد مخدر قزوین می‌افزاید: «در حال حاضر عمده کمبودهای دارویی قزوین در دو پارت بیمارستانی و سرپایی است که در بخش بیمارستان کمبود داروهای بیهوشی بیشتر از سایر داروها است و در بحث سرپایی‌ها نیز داروهای گوارشی و بتامتازون‌ها در داروخانه‌ها کمتر پیدا می‌شود.»
دکتر کارآگاه یکی از دلایل کمبود دارو را تخصیص ارز ترجیحی به دارو می‌داند و توضیح می‌دهد: «اگر تولیدکننده و واردکننده دارو نتواند به موقع ارز دریافت کند ممکن است در تولید دارو اختلال ایجاد شود و داروخانه‌ها هم با کمبود دارو مواجه شوند؛ اتفاقی که سبب کمبود شربت‌های آنتی‌بیوتیک شد همین موضوع بود.»
* توان اقتصادی داروخانه‌ها پایین آمده است
او اضافه می‌کند: «طرح دارویاری نیز نتوانست به کمبود دارو کمک مناسبی کند چون براساس این طرح، دولت برای تحمیل نشدن هزینه‌های دارو به بیماران، مابه‌التفاوت ارز دولتی و نیمایی را به انتهای چرخه تأمین دارو یعنی بیمه منتقل کرده اما بیمه، هزینه داروها را شش ماه بعد به داروخانه‌ها پرداخت می‌کند بنابراین توان داروخانه‌ها از لحاظ اقتصادی کم شد و از سهمیه هزارتایی دارو، خواهان ۱۰۰دارو هستند تا بتوانند فقط چک‌های خود را پاس کنند.»
این مسئول همچنین فرهنگ صحیح مصرف دارو را نیز در رفع کمبود دارو مهم و اثرگذار می‌داند و خاطرنشان می‌کند: «وقتی بیمار به پزشک مراجعه می‌کند، هم تعداد داروهای تجویز شده بیش از حد نیاز بیمار است و هم اینکه بیمار داروها را به صورت کامل و در ساعت مشخص مصرف نمی‌کند؛ همین موضوع باعث تجمیع دارو در خانه‌ها می‌شود، بنابراین باید به خرید و مصرف صحیح داروها نیز توجه لازم داشته باشیم تا با کمبود مواجه نشویم.»
حالا که کمبود دارو امروز از داروهای تخصصی به سرم‌های تزریقی رسیده و با نزدیک شدن به فصل پاییز و زمستان، با شیوع بیشتر بیماری‌های فصلی روبهرو هستیم، باید دید مسئولان ذی‌ربط کشوری تدابیری برای روند کاهش کمبود دارو و صف‌های طویل تحویل داروها خواهند اندیشید یا بیماران باید همچنان رنج نسخه‌گردانی را در داروخانه‌های شهر به دوش بکشند؟!
