شاید بر همین اساس است که مدیران و مسئولان در حاکمیت نیز گاهی انتظارهای خاصی از رسانه‌ها دارند؛ هم‌چنان‌که استاندار در دیدار با مدیران و سردبیران رسانه‌های استان تاکید می‌کند: «در حال حاضر امیدآفرینی و ارتقای اعتماد مردم به نظام را از رسانه‌ها انتظار داریم»؛ سخنانی که البته بازتاب متفاوتی در میان اهالی رسانه داشته است.
برای بررسی انتظار نماینده عالی دولت در استان از رسانه‌ها، دیدگاه دو تن از فعالان رسانه در استان که نزدیک به چهاردهه است در این حوزه فعالیت دارند و همچنین یکی از استادان ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی را بازتاب می‌دهیم تا کارکرد و مسئولیت رسانه درباره آنچه استاندار بر آن تاکید دارد، مشخص شود.
رسانه‌ها مراقب ناامیدسازی مسئولان باشند!
حسن شکیب‌زاده، پژوهشگر، نویسنده و روزنامه‌نگار در این باره به «فروردین امروز» می‌گوید: با توجه به این که روزنامه‌نگاران انعکاس دهنده واقعیت‌های جامعه هستند؛ آقای استاندار جایگاه مدیران و مسئولان را با اصحاب رسانه و روزنامه‌نگاران اشتباه گرفته است.
او می‌افزاید: اگر این واقعیت توسط مسئولان که تزریق امید در جامعه هستند به وجود نیاید؛ رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران چه چیزی را باید انعکاس دهند. آیا می‌شود مسئولان علی‌رغم وظیفه و مسئولیتی که دارند کارهایی انجام دهند که موجب سلب امید در جامعه شود و بعد رسانه‌ها عکس آن را انعکاس دهند؛ طبیعی است که این اتفاق نمی‌افتد.
این روزنامه‌نگار توضیح می‌دهد: بنابراین ایشان به جای این که از اصحاب رسانه بخواهد که در جامعه امیدآفرینی کنند باید این را هم بگوید چه چیزی را در سطح جامعه ترویج کنید که این امید در ذهن مردم تداعی شود.
شکیب‌زاده تصریح می‌کند: لازمه این که ما امید را در جامعه ترزیق کنیم این است که مسئولان اقدامات و فعالیت‌هایی داشته باشند که بر اساس آن اصحاب رسانه بتوانند امید را به جامعه منتقل کنند.
او ادامه می‌دهد: نکته دوم این که، ایشان به جای امیدآفرینی، که توصیه کرده‌اند اصحاب رسانه عامل آن باشند در اصل می‌بایست اصحاب رسانه را تشویق می‌کردند که مراقب ناامیدسازی مسئولان در جامعه باشند.
این پژوهشگر حوزه رسانه تاکید می‌کند: رسانه‌ها هر جایی که احساس کردند مسئولان و مدیران از وظایف خود عدول کرده و اسباب ناامیدی مردم را فراهم می‌کنند، باید ورود پیدا کنند و با نقد درست و سازنده، زمینه جلوگیری از ناامید کردن مردم توسط مسئولان و در اصل امیدآفرینی در جامعه را فراهم کنند.
او همچنین خاطرنشان می‌کند: اگرچه امروزه متأسفانه به ندرت رسانه‌هایی پیدا می‌شوند که مراقب رفتار و عملکرد مدیران و مسئولان باشند و حقایق را مطرح کنند، ولی با این همه، آنچه که برای اصحاب رسانه و مطبوعات تعریف شده، این است که واقعیت‌های جامعه را به مردم انعکاس دهند.
* هم امید بدهیم و هم نقد کنیم
سید عبدالعظیم موسوی، روزنامه‌نگار و مدیر مسئول روزنامه ولایت نیز در خصوص تاکید استاندار بر ضرورت امیدآفرینی و افزایش اعتماد مردم به نظام توسط رسانه‌ها، به «فروردین امروز» می گوید: نشریه یا روزنامه‌ای که در یک نظام سیاسی منتشر می‌شود از نظر اخلاقی اجازه ندارد علیه آن نظام اقدام کند.
او می‌افزاید: رسانه می‌تواند و باید برای اصلاح امور نقد کند، اما این که برخی توقع داشته باشند نشریات و مطبوعات علیه نظام باشند، اصلا اخلاقی نیست. رسانه‌ها مسئولیت نقد دارند، اما مسئولیت تخریب ندارند.
مدیر مسئول روزنامه ولایت با بیان اینکه متأسفانه برخی از رسانه‌ها هم در شهر ما وجود دارند که از رسالت اصلی خود کنار رفته‌اند، اضافه می‌کند: امروز بسیاری از نشریات به روابط‌عمومی برخی از ادارات، سازمان‌ها و شهرداری‌ها تبدیل شده‌اند و کاری به خوب و بد بودن قضایا و نظر مردم ندارند و صرفا به مسایل آنگونه نگاه می‌کنند که یک آگهی و رپرتاژ بگیرند.
موسوی تصریح می‌کند: طبیعی است که جامعه نیاز به امیدواری دارد؛ جامعه ما بیمار است و بیمار را اگر ناامید کنیم به مرگ نزدیک کرده‌ایم و ما نمی‌خواهیم که خدایی ناکرده جامعه، نظام و حاکمیت ما به مرگ نزدیک شوند و باید امیدواری بدهیم و این کار درستی است، اما راه را مشخص کنیم و ارائه بدهیم به عبارتی هم امید بدهیم و هم نقد کنیم.
او ادامه می‌دهد: اما متأسفانه در حال حاضر مشکلی که وجود دارد این است که به هر مسئولی انتقاد می‌کنیم بحث نظام را مطرح می‌کند؛ به عبارتی اگر شما به یک بخشدار انتقادی کنید مساله را امنیتی می‌کند.
این روزنامه‌نگار با بیان این که، هر دو طرف به صورت افراط و تفریط ایراد دارند، عنوان می‌کند: روزنامه‌ها و رسانه‌ها وظیفه دارند که مسئولان را از نظام جدا کنند؛ هم‌چنان‌که باید جامعه را امیدوار کنیم و به عبارتی نباید رییس‌جمهور، وزرا و استاندار را تضعیف کنیم و موجب ناامیدی مردم شویم، اما در عین حال باید نسبت به مشکلات و کاستی‌ها انتقاد کرده و با بیان واقعیت‌ها و ایرادها و اشکالات، راه را برای اصلاح مشخص کنیم.
موسوی همچنین خاطرنشان می‌کند: استاندار هم موظف است که در جایگاه خودش دفاع کند و به رسانه‌ها بگوید که اگر تندروی کنید باعث ایجاد موضع ناامیدی در بین مردم می‌شوید؛ البته ایشان در نشست با مدیران رسانه‌های استان حرف خوبی زدند، اما این حرف نیت آن هر چه باشد در این اندازه درست است که رسانه‌ها باید در جامعه امیدآفرینی ایجاد کنند.
* امیدآفرینی از اعمال مسئولان نشات می‌گیرد
در همین حال، دکتر اسماعیل قدیمی استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی درباره چگونگی ایجاد امیدآفرینی رسانه‌ها در جامعه معتقد است: یک وسیله ارتباط جمعی یا رسانه همگانی باید واقعیت‌ها را بیان کرده و به تشریح دقیق رویدادها و اینکه چه کسی با چه اهدافی و برای چه سازمان یا نهادی فعالیت می‌کند، بپردازد. باید رویدادها را به صورت واقعی شرح داده و علل و انگیزه مقامات را برای انجام فعالیت‌هایی که در حال حاضر انجام می‌دهند، توضیح دهد.
وی می‌افزاید: در واقع وسایل ارتباط جمعی وظیفه‌ای به نام امیدآفرینی ندارند به این مفهوم که امیدآفرینی باید از رفتار، کردار و اعمال مقام های کشور نشات گیرد. رسانه‌ها باید واقعیت را به مردم بگوید، تفسیر و گزارش کند، خبر دهد و اولویت‌ها و نیازهای مردم را بیان کند که در این صورت امیدآفرینی می‌شود.
این استاد دانشگاه اضافه می‌کند: منظور از واقعیت آن چیزی است که در کشور می‌گذرد؛ سیاست‌هایی که تهیه و اجرا و راهبردهایی که تدوین می‌شود و برنامه‌هایی که دولت پیاده می‌کند. اصلا چگونه این برنامه‌ها تدوین و اولویت‌ها تعیین می‌شود.
قدیمی با تاکید بر اینکه وظیفه رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی، ارائه اطلاعات است نه امیدآفرینی، عنوان می‌کند: در این میان باید توجه داشت امیدآفرینی غیرواقعی، تبعات زیادی دارد؛ در واقع اگر امیدآفرینی بر مبانی واقعیت، عینی و مبتنی بر رویدادها نباشد، مردم واقعیت‌های زندگی خود را با آن محتوا مقایسه می‌کنند و در این صورت بر عکس به جای اینکه در آنها امید ایجاد شود، دچار سرخوردگی می‌شوند.
به اعتقاد او، امیدآفرینی از عینیت‌ها و بیان واقعیت‌هایی که در راستای بهبود زندگی و معیشت و خدمت به مردم باشد، ایجاد می‌شود. اینکه رسانه‌ای بخواهد فقط براساس اینکه مردم در گرفتاری‌های اقتصادی، تورم و مسائل ناشی از کرونا هستند، با تهیه گزارش ها، خبرها و مطالبی در آنها امید ایجاد کند، شدنی نیست چون امیدآفرینی از دل واقعیات بیرون می‌آید.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه، امیدآفرینی باید از سیاست‌های صحیح حاصل شود، درباره چگونگی رسیدن به این مساله نیز می‌گوید: اینکه هر کسی سر جای خود بنشیند و مسئولیت خود را به درستی انجام دهد و صادق باشد و همه چیز براساس منافع عمومی تنظیم شود، خودبه‌خود امیدآفرینی ایجاد می‌کند.
قدیمی تصریح می‌کند: نکته‌ای که من از امیدآفرینی متوجه می‌شوم این است که مردم به رسانه -هر نوع رسانه‌ای- اعتماد کنند. اصلا ارتباط یا ارسال پیام باید مبتنی بر اعتماد مردم باشد و آنان اطمینان داشته باشند خبری که پخش می‌شود، واقعی است؛ اما اگر رسانه‌ها واقعیت‌ها را نگویند مردم در پی سایر رسانه‌ها می‌روند. دنیای امروز ارتباطات، اشباع وسایل ارتباط جمعی و ماهواره‌هاست و مردم به رسانه‌ها مختلف دسترسی دارند، بنابراین برای امیدآفرینی باید واقعیت‌ها، حقیقت‌ها، تفسیرها و گزارش‌های صحیح را ارائه داد.
او همچنین درباره اینکه، رسانه چگونه می‌تواند همزمان که اخبار صحیح به مردم انتقال می‌دهد، برای پشت سر گذاشتن مشکلات به آنان انگیزه دهد؛ خاطرنشان می‌کند: تفاوت یک روزنامه‌نگار با سایرین آن است که او افکار عمومی را می‌شناسد و از این‌رو بزرگترین مهارت را در جامعه مدرن امروز دارد؛ یعنی می‌داند افکار عمومی در چه وضعیتی است، چه چیزی نیاز دارد و اقتضائات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و … آنها چیست.
