گردشگری نه تنها در سه دهه گذشته به گردش چرخ اقتصاد در مناطق شهری کمک شایان توجهی کرده که نقش به سزایی در شکوفایی روستاها از طریق افزایش درآمد، تنوع اقتصادی، خارج شدن این مناطق از انزوا و ایجاد فرصت‌های شغلی داشته است. با توسعه شهرنشینی در دهه‌های اخیر، مردم برای فرار از قید و بند‌های زندگی در جوامع مدرن، در جستجوی تجربه مکان‌های بکر و طبیعی هستند که این فرصت برای آنها از طریق بومگردی و گردشگری روستایی فراهم شده است.
بومگردی به عنوان یکی از شاخه‌های صنعت گردشگری حدود ۲۷درصد سفرهای بین‌المللی را در بر‌می‌گیرد و چنانچه به صورت مناسب مدیریت شود؛ می‌تواند به اشتغال محلی، فرصت‌های توسعه‌ی بومی و حفظ محیط طبیعی منجر گردد. در این میان، اقامتگاه‌های بومگردی، نقش موثری در توسعه گردشگری و رونق اقتصادی روستا ایفا کرده است.
آمارها نشان از آن دارند که در استان قزوین ۱۶روستا به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شده که این آمار در مقایسه با ۱۸۰۰روستای هدف گردشگری در سطح کشور به لحاظ کَمّی بسیار ناچیز است؛ هرچند انتظار می‌رود با مشارکت جامعه محلی که از مهمترین اهداف توسعه گردشگری روستایی محسوب می‌شود، روستاهای بیشتری به عنوان «روستای هدف گردشگری» در استان تعیین شوند و این اتفاق، سبب گردش چرخ شتابان اقتصاد ساکنان روستاها و در نتیجه تقویت معیشت و بهبود زندگی و رفاه اجتماعی آنان گردد.
یک بانوی فعال در حوزه بومگردی روستایی بر این باور است که گردشگری روستایی و بوم‌دهکده‌های گردشگری که مبتنی بر روستاها و جاذبه‌های روستایی ایجاد می‌شوند؛ می‌توانند راه‌حلی اساسی برای احیای نواحی روستایی محروم از طریق متنوع‌سازی منابع درآمد باشند.
بومگردی و افزایش استاندارد زندگی روستاییان
حدیث باقری در گفت‌وگو با «فروردین امروز» می‌گوید: با ترویج گردشگری روستایی بخش مهمی از درآمدهای مناطق شهری در مناطق روستایی خرج می‌شود که همین امر منجربه بازتوزیع درآمد در این مناطق خواهد شد. تنوع‌بخشی به اقتصاد روستایی موجب افزایش فرصت‌های شغلی و به تبع آن، فرصت‌های شغلی جدیدی برای زنان ایجاد می‌شود.
او می‌افزاید: توسعه گردشگری باید باعث افزایش استانداردهای زندگی افراد محلی، توسعه تسهیلات برای بازدیدکنندگان و گردشگران باشد. برآورده شدن نیازهای جامعه محلی، به مشارکت آنها در توسعه گردشگری نیاز دارد. توسعه و گردشگری پایدار بدون مشارکت فعال کسانی که تحت تاثیر آن هستند؛ محقق نمی‌شود. جامعه محلی اولین بخشی است که از گردشگری تاثیر می‌پذیرد.
دهیار روستای زناسوج در بخش الموت غربی قزوین، اضافه می‌کند: مشاغل گردشگری روستایی اغلب به مهارت‌های پیشرفته‌ای نیاز ندارند و افراد بومی محل با مهارت کم، می‌توانند کارهای خدماتی، آماده کردن غذا، مغازه‌های خرده‌فروشی و کارهای مسافرتی را انجام دهند. از جمله ویژگی اقتصاد گردشگری در این نواحی، بنگاه‌های کوچک مقیاس و مبتنی بر نیروی کار خانواده و در نتیجه افزایش فرصت‌هایی برای استقلال اقتصادی زنان است.
باقری ادامه می‌دهد: گردشگری به ویژه برای افرادی که در مناطق روستایی هستند؛ سطح تحصیلات پایین‌تر و گزینه‌های کمتری برای اشتغال دارند؛ فرصت اشتغال ایجاد می‌کند. زنان با اشتغال در بخش غیررسمی می‌توانند همچنان به انجام مسئولیت‌های خانه‌داری خود به دلیل ماهیت انعطاف‌پذیر نوع کار ادامه دهند. انعطاف‌پذیری کارهای گردشگری از جمله تولید صنایع‌دستی به زنان امکان می‌دهد که در کنار ادامه دادن نقش‌های سنتی خود، استانداردهای زندگی خود را بهبود بخشند.
تاثیر زنان روستایی بر بازار گردشگری محلی
او تاکید می‌کند: اشتغال زنان روستایی می‌تواند اثرات قابل توجهی بر کاهش فقر در مناطق روستایی داشته باشد. خوداشتغالی در کسب و کارهای کوچک، حوزه مهمی برای دسترسی روستاییان محلی به بازار گردشگری از طریق بازکردن فروشگاه‌های کوچک سوغات و کارهای هنری است.
دهیار روستای زناسوج با بیان اینکه، کسب و کارهای کوچک مقیاس و خانوادگی نسبت به هتل و رستوران‌های بزرگ و لوکس فرصت اشتغال بیشتر و متنوع‌تری برای جوامع محلی به خصوص زنان ایجاد می‌کنند؛ تصریح می‌کند: مثلا پذیرایی از یک مهمان در خانه در مقابل دریافت مبلغی پول، متناسب با تقسیم کار و مسئولیت‌های از پیش تعریف شده‌ی خانوار است که به این بخش از جامعه امکان می‌دهد کنترل کسب و کاری را در دست داشته باشند که در ادامه وظایف خانه‌داری آنهاست.
باقری همچنین یادآور می‌شود: مشارکت و حمایت زنان باعث افزایش مزایای اجتماعی اقتصادی گردشگری می‌شود و همچنین می‌تواند منجر به توزیع عادلانه‌تر مزایا و هزینه‌های گردشگری، افزایش آگاهی از اثرات گردشگری و افزایش انگیزه‌ی جامعه محلی برای توسعه شود.
بومگردی و توسعه اقامتگاه‌های روستایی با هدف جذب گردشگران داخلی و خارجی و تاثیرگذاری بر اقتصاد و اشتغال محلی، هنگامی در استان به دست می‌آید که نقشه راه روشنی بدین منظور تدوین شده و همه دستگاه‌های مسئول عزم خود را بر تحقق این مهم جزم کنند. با آنچه که اکنون مشاهده می‌شود و دستگاه‌های مختلف هر یک ساز خود را کوک می‌کنند؛ روستاییان نغمه خوش آهنگی را نخواهند شنید!
بومگردی به عنوان یکی از شاخه‌های صنعت گردشگری حدود ۲۷درصد سفرهای بین‌المللی را در بر‌می‌گیرد و چنانچه به صورت مناسب مدیریت شود؛ می‌تواند به اشتغال محلی، فرصت‌های توسعه‌ی بومی و حفظ محیط طبیعی منجر گردد. در این میان، اقامتگاه‌های بومگردی، نقش موثری در توسعه گردشگری و رونق اقتصادی روستا ایفا کرده است.
آمارها نشان از آن دارند که در استان قزوین ۱۶روستا به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شده که این آمار در مقایسه با ۱۸۰۰روستای هدف گردشگری در سطح کشور به لحاظ کَمّی بسیار ناچیز است؛ هرچند انتظار می‌رود با مشارکت جامعه محلی که از مهمترین اهداف توسعه گردشگری روستایی محسوب می‌شود، روستاهای بیشتری به عنوان «روستای هدف گردشگری» در استان تعیین شوند و این اتفاق، سبب گردش چرخ شتابان اقتصاد ساکنان روستاها و در نتیجه تقویت معیشت و بهبود زندگی و رفاه اجتماعی آنان گردد.
یک بانوی فعال در حوزه بومگردی روستایی بر این باور است که گردشگری روستایی و بوم‌دهکده‌های گردشگری که مبتنی بر روستاها و جاذبه‌های روستایی ایجاد می‌شوند؛ می‌توانند راه‌حلی اساسی برای احیای نواحی روستایی محروم از طریق متنوع‌سازی منابع درآمد باشند.
بومگردی و افزایش استاندارد زندگی روستاییان
حدیث باقری در گفت‌وگو با «فروردین امروز» می‌گوید: با ترویج گردشگری روستایی بخش مهمی از درآمدهای مناطق شهری در مناطق روستایی خرج می‌شود که همین امر منجربه بازتوزیع درآمد در این مناطق خواهد شد. تنوع‌بخشی به اقتصاد روستایی موجب افزایش فرصت‌های شغلی و به تبع آن، فرصت‌های شغلی جدیدی برای زنان ایجاد می‌شود.
او می‌افزاید: توسعه گردشگری باید باعث افزایش استانداردهای زندگی افراد محلی، توسعه تسهیلات برای بازدیدکنندگان و گردشگران باشد. برآورده شدن نیازهای جامعه محلی، به مشارکت آنها در توسعه گردشگری نیاز دارد. توسعه و گردشگری پایدار بدون مشارکت فعال کسانی که تحت تاثیر آن هستند؛ محقق نمی‌شود. جامعه محلی اولین بخشی است که از گردشگری تاثیر می‌پذیرد.
دهیار روستای زناسوج در بخش الموت غربی قزوین، اضافه می‌کند: مشاغل گردشگری روستایی اغلب به مهارت‌های پیشرفته‌ای نیاز ندارند و افراد بومی محل با مهارت کم، می‌توانند کارهای خدماتی، آماده کردن غذا، مغازه‌های خرده‌فروشی و کارهای مسافرتی را انجام دهند. از جمله ویژگی اقتصاد گردشگری در این نواحی، بنگاه‌های کوچک مقیاس و مبتنی بر نیروی کار خانواده و در نتیجه افزایش فرصت‌هایی برای استقلال اقتصادی زنان است.
باقری ادامه می‌دهد: گردشگری به ویژه برای افرادی که در مناطق روستایی هستند؛ سطح تحصیلات پایین‌تر و گزینه‌های کمتری برای اشتغال دارند؛ فرصت اشتغال ایجاد می‌کند. زنان با اشتغال در بخش غیررسمی می‌توانند همچنان به انجام مسئولیت‌های خانه‌داری خود به دلیل ماهیت انعطاف‌پذیر نوع کار ادامه دهند. انعطاف‌پذیری کارهای گردشگری از جمله تولید صنایع‌دستی به زنان امکان می‌دهد که در کنار ادامه دادن نقش‌های سنتی خود، استانداردهای زندگی خود را بهبود بخشند.
تاثیر زنان روستایی بر بازار گردشگری محلی
او تاکید می‌کند: اشتغال زنان روستایی می‌تواند اثرات قابل توجهی بر کاهش فقر در مناطق روستایی داشته باشد. خوداشتغالی در کسب و کارهای کوچک، حوزه مهمی برای دسترسی روستاییان محلی به بازار گردشگری از طریق بازکردن فروشگاه‌های کوچک سوغات و کارهای هنری است.
دهیار روستای زناسوج با بیان اینکه، کسب و کارهای کوچک مقیاس و خانوادگی نسبت به هتل و رستوران‌های بزرگ و لوکس فرصت اشتغال بیشتر و متنوع‌تری برای جوامع محلی به خصوص زنان ایجاد می‌کنند؛ تصریح می‌کند: مثلا پذیرایی از یک مهمان در خانه در مقابل دریافت مبلغی پول، متناسب با تقسیم کار و مسئولیت‌های از پیش تعریف شده‌ی خانوار است که به این بخش از جامعه امکان می‌دهد کنترل کسب و کاری را در دست داشته باشند که در ادامه وظایف خانه‌داری آنهاست.
باقری همچنین یادآور می‌شود: مشارکت و حمایت زنان باعث افزایش مزایای اجتماعی اقتصادی گردشگری می‌شود و همچنین می‌تواند منجر به توزیع عادلانه‌تر مزایا و هزینه‌های گردشگری، افزایش آگاهی از اثرات گردشگری و افزایش انگیزه‌ی جامعه محلی برای توسعه شود.
بومگردی و توسعه اقامتگاه‌های روستایی با هدف جذب گردشگران داخلی و خارجی و تاثیرگذاری بر اقتصاد و اشتغال محلی، هنگامی در استان به دست می‌آید که نقشه راه روشنی بدین منظور تدوین شده و همه دستگاه‌های مسئول عزم خود را بر تحقق این مهم جزم کنند. با آنچه که اکنون مشاهده می‌شود و دستگاه‌های مختلف هر یک ساز خود را کوک می‌کنند؛ روستاییان نغمه خوش آهنگی را نخواهند شنید!
زهرا جباری
