از دو سال قبل که موضوع برگزاری اجلاس جاده ابریشم در قزوین مطرح شد، مهمترین نکته‌ای که همواره در نزد کارشناسان و اهل نظر مطرح بود؛ دستاوردهای محتمل برگزاری چنین اجلاسیه هایی برای قزوین است. آنچه بیش از همه، از منظر صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف مورد پرسش قرار می‌گرفت آن بود که دستاورد قزوین از چنین رویدادی چه خواهد بود؛ آیا این اقدام با هزینه‌هایی که بر آن مترتب خواهد بود به توسعه شهری کمک شایان توجهی خواهد کرد، در بازمعرفی جاذبه‌ها و توانمندی‌های تاریخی قزوین آن هم در سطح بین‌المللی تاثیرگذار خواهد بود و یا آنکه، زمینه تسهیل ورود گردشگران و تامین زیرساخت‌های مورد نیاز در این حوزه می‌گردد.
نکته‌ای که البته از نگاه مدیریت استان و مدیران شهری نیز دور نماند و پیشاپیش بر دستاوردهای قطعی این اجلاس تاکید ورزیدند؛ هرچند انتظار غیرمعمول و نیز غیرمعقولی است که به فاصله یکی دو روز پس از برگزاری اجلاسیه «شهرداران جاده ابریشم» در قزوین انتظار داشته باشیم که به سرعت دستاوردهای مورد انتظار جامه عمل بپوشد و با شتاب گرفتن توسعه شهری، شرایط و زیرساخت‌های گردشگری با سرمایه گذاری کشورهای خارجی ممکن شده و روز به روز بر شمار گردشگران در استان افزوده شود.
بدیهی است برگزاری چنین اجلاسیه‌هایی، بیش از آنکه بتواند تحولاتی سریع را در قزوین رقم بزند، می‌تواند بسترساز مجموعه رخدادهایی تحول‌آفرین در نتیجه افزایش تعامل‌ها و ارتباطات بین‌المللی با هدف جذب سرمایه گذاران خارجی در بخش‌های مختلف باشد. مساله‌ای که در عملکردی مبتنی بر بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های ممکن و با اعمال مدیریت صحیح ممکن خواهد شد، اما یقینا دست‌اندرکاران برگزاری این اجلاسیه، به صاحب‌نظران، کارشناسان و نیز شهروندانی که ناظر تحقق چنین رخدادی در شهر خود بوده‌اند، حق خواهند داد که دستاوردهای کوتاه‌مدت و بلندمدت اجلاس را از آنان مطالبه کنند.
و اما جاده ای به اسم ابریشم
«عنوان راه ابریشم. یک اصطلاح تاریخی و قدیمی نیست. برای اولین بار فردینال آلمانی در کتاب خود این نام را برای این مسیر انتخاب کرد؛ غربی‌ها دیر می‌آیند و زود می‌خواهند بروند، و الا در گذشته نامش این نبود، همین‌طور که با فیلم مارکوپولو بهره‌برداری خودشان را کردند… در قرون مختلف، این تجار ایرانی بودند که از ایران به چین می‌رفتند و تجارت بین ایران و چین و کشورهای شرق آسیا توسط ایرانی‌ها پرچم‌داری می‌شده و اسلام توسط تجار ایرانی از سمت ایران به سمت کشورهای شرق آسیا رفته است و حضور ایرانیان در چین، تاثیرات مذهبی و فرهنگی فراوانی در این کشور بر جای گذاشت که اکنون هم می‌توان آثار آن را مشاهده کرد.»
این فرازی از دیدگاه برجسته ترین میهمان داخلی شرکت کننده در یازدهمین اجلاس بین المللی شهرداران جاده ابریشم بود که در شبستان مسجدالنبی(ص) قزوین بیان شد؛ دیدگاهی که پیش از آن توسط برخی صاحب‌نظران حوزه تاریخ اظهار شده بود، اما مورد توجه قرار نگرفت! دکتر علی‌اکبر ولایتی در این اجلاس سخن خود را با ذکر موقعیت خاص تاریخی قزوین آغاز و برهمین اساس تصریح کرد: «اگر امروز شهر قزوین میزبان شهرداران جاده ابریشم هست به دلیل همین پیشینه‌ها و تاریخ درخشان این شهر است.»
پیش از این، مجله‌ی آلمانی «اشپیگل» در گزارشی اختصاصی به معرفی پروژه‌ی غول‌آسای دولت چین برای بازسازی «جاده‌ی تاریخی ابریشم» پرداخته و آن را تلاشی برای «تسخیر جهان» نامید. در این گزارش آمده که شی جین‌پینگ، رییس‌جمهوری چین، قصد دارد اسطوره‌ای را زنده کند و «جاده‌ی ابریشم تازه‌ای» بسازد؛ جاده‌ای که آسیای مرکزی را به اروپا متصل می کند. از اینرو، ناظران آن را «پروژه‌ای برای تسخیر جهان» می‌نامند. این جاده در امتداد جاده‌ی ابریشم تاریخی ساخته خواهد شد که زمانی بزرگترین راه تجاری جهان بود. مدت‌هاست که رییس‌جمهوری چین در سخنانش بارها به این پروژه اشاره می‌کند و از «یک خط کمربندی و یک جاده» سخن می‌گوید. این پروژه‌ای غول‌آسا خواهد بود که حدود ۶۰ کشور در آن شرکت خواهند داشت، یعنی نیمی از جمعیت زمین.
در این چارچوب، دولت چین نه تنها قصد دارد یک مسیر تجاری بسازد، بلکه می‌خواهد زیرساخت‌های خود را در ابعادی بزرگ گسترش دهد. بدین‌منظور پکن یک بودجه ۴۰میلیارد دلاری فراهم کرده است. این پول صرف احداث اتوبان‌ها، خطوط آهن، لوله‌های نفت و گاز و بنادری از لیتوانی تا شاخ آفریقا، از سری‌لانکا تا اسرائیل، و از پاکستان تا ایران خواهد شد. دو خط آهن نیز به آلمان کشیده می شود: از شن‌ژو به هامبورگ و از چونگ‌کینگ به دویسبورگ.
با این همه، دکتر ولایتی رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، با تاکید بر اینکه، ایران از احیای جاده ابریشم استقبال می‌کند، معتقد است: «سرمایه‌گذاری روی احیای جاده ابریشم باید در منطقه امنی صورت گیرد که به تصدیق همگان هیچ کشوری در منطقه امنیت ایران را ندارد و در آینده با احیای این مسیر، ایران در مرکز فعالیت های جاده ابریشم قرار خواهد گرفت.»
صرف‌نظر از اینکه، سهم کشور ما و مشخصا سهم قزوین که حتی جاده موسوم به «شاهی» که امروز برخی معتقدند همان جاده ابریشم است از فاصله ۶۰ تا ۸۰ کیلومتری آن عبور می‌کرده، از احیای این جاده به چه میزان خواهد بود، اظهارات شهردار نصرتی که احیای جاده ابریشم را موجب تثبیت صلح در جهان می‌داند و بر این باور است که احیای این راه، در عصر حاضر می‌تواند علاوه بر افزایش تبادلات اقتصادی و مناسبات بازرگانی به توسعه و تثبیت صلح و دوستی در منطقه و ملل واقع در این مسیر کمک کند»، در شرایط کنونی که کشورهای متعددی درگیر رخدادهای خشونت بار ناشی از افراط گرایی فرقه های نوظهوری چون داعش هستند، بیش از اندازه خوشبینانه است.
مدیریت ارشد استان و انتظارها
برگ آخر پرونده برگزاری یازدهمین اجلاسیه جهانی شهرداران جاده ابرشم ورق خورد و تلاش همه جانبه مدیریت استان و مدیریت شهرداری در برپایی آبرومندانه و پرشکوه آن به فرجام رسید. بی‌شک، برپایی چنین اجلاسیه‌ای هرچند می‌تواند با کاستی‌ها و انتقادهایی هم همراه باشد، تاثیرات قابل توجهی در بازمعرفی قزوین به عنوان یک شهر تاریخی حداقل در نزد افکار عمومی داخلی داشته است که بهره‌گیری از شبکه‌های مختلف تلویزیونی برای بازتاب برگزاری این اجلاسیه، در این راستا بی‌تاثیر نخواهد بود.
اما امروز، فارغ از مخالفت‌ها یا موافقت‌ها با برگزاری این اجلاس و یا طرح مباحث پرچالش واقعی یا جعلی بودن جاده ابریشم، آنچه مهم است تبیین دستاوردهای این اجلاسیه؛ آنچه تاکنون به دست آمده و چه مواردی که انتظار است در آینده و در نتیجه بسترسازی برگزاری این اجلاس به دست بیاید، برای شهروندان خواهد بود. بی‌گمان شهروندان ضمن قدردانی از همه آنانی که همت خویش را معطوف توسعه و آبادانی شهر و استان خود ساخته‌اند، از مدیریت ارشد استان انتظار دارند به صورت شفاف و جز به جز نتایج حاصل از اجلاس را برای آنان تشریح و به منظور خاتمه بخشیدن به شایعات مختلف درباره هزینه‌های برگزاری این اجلاسیه در قزوین، فهرست این هزینه‌ها را اعلام نمایند.
نگارنده ضمن ارج نهادن بر تلاش و همت مدیریت عالی استان و مجموعه مدیریت شهری در برگزاری این اجلاسیه، بر این باور است که بیان شفاف مطالبات عمومی شهروندان که به گفته رهبر کبیر انقلاب، ولی نعمتان مسوولان هستند بر الفت و نزدیکی مسوولان و مردم خواهد افزود و مانع تاثیرگذاری شایعاتی خواهد شد که تعیین درستی یا نادرستی آنها برای شهروندان به سادگی ممکن نیست؛ شایعاتی که عمدتا پیرامون دستاوردها و هزینه‌های این اجلاس متمرکز شده و این روزها نقل هر محفل و مجلسی گردیده اند.
سعید الهی
