با آغاز توزیع سبد کالایی اما، اتفاقات تازه ای رُخ نمود که نه تنها هجمه مخالفان را دوچندان ساخت، بلکه حامیان دولت را نیز به منتقدان طرح تبدیل کرد. هجوم مردم به مراکز توزیع، ازدحام و بی نظمی که از آن به عنوان «تحقیر ملت»، «گداپروری» و … یاد شد و نیز محروم ماندن بخشی از قشرهای آسیب پذیر جامعه از دایره مشمولان این طرح، آنچنان بود که دولت را ناچار کرد سقف زمانی توزیع سبد کالایی را از ۱۰ روز به پایان اسفندماه تسری داده و تمهیدات تازه‌ای را به منظور کاستن از مشکلات ایجاد شده در اجرای این طرح بکار گیرد.
مشکلات فراروی «سبد کالایی» چه بود که کار را به آنجا رساند که تیغ مخالفان را تیزتر و موافقان دولت را به منتقدان دولت تبدیل کرد؟ این سوال را با یک صاحب نظر و تحلیل‌گر اجتماعی در میان گذاشتیم. «حسین میرمعزی»، با مثبت خواندن طرح «سبد کالایی»، آن را بی سابقه ندانست و با اشاره به اجرای طرح‌های مشابه در کشورهای توسعه یافته برای تامین نیاز غذایی و سلامت قشرهای محروم و آسیب پذیر، گفت: «در اجرای این طرح، دولت با دو مشکل ساختاری عمده مواجه بود. اول آنکه، اطلاعات دقیقی از جامعه هدف در اختیار نداشت که بتواند براساس اطلاعات موجود در سازمان مالیاتی، قشرهای مرفه و طبقات برخوردار جامعه را از نیازمندان تفکیک کند…
.. «حسین میرمعزی»، با مثبت خواندن طرح «سبد کالایی»، آن را بی سابقه ندانست و با اشاره به اجرای طرح‌های مشابه در کشورهای توسعه یافته برای تامین نیاز غذایی و سلامت قشرهای محروم و آسیب پذیر، گفت: «در اجرای این طرح، دولت با دو مشکل ساختاری عمده مواجه بود. اول آنکه، اطلاعات دقیقی از جامعه هدف در اختیار نداشت که بتواند براساس اطلاعات موجود در سازمان مالیاتی، قشرهای مرفه و طبقات برخوردار جامعه را از نیازمندان تفکیک کند و دوم اینکه، براساس آمارهای موجود، پنج میلیون نفر از جمعیت کشور علی رغم قرار گرفتن در میان قشرهای آسیب پذیر، بیمه نیستند و زیر چتر تامین اجتماعی قرار ندارند تا دولت بتواند بر مبنای این اطلاعات، جامعه هدف خود را شناسایی کرده و این طرح را به خوبی به اجرا بگذارد».
فرهنگ اجتماعی، ضعفی که دیده نشد
وی با بیان اینکه، نداشتن اطلاعات و آمار دقیق از جامعه هدف، تنها یک روی سکه مشکلات ایجاد شده در راه اجرای این طرح بوده، می‌افزاید: «آن سوی سکه، واقعیت دیگری هم هست که در واکنش‌های منتقدان طرح نادیده گرفته شده است و آن، ضعف و کاستی های فراوان «فرهنگ اجتماعی» است که پیش از این در طرح «سلام سینما»، نیز خود را نشان داد. آنجا کالایی توزیع نمی کردند که به صرف «رایگان بودن دیدن فیلم»، هجوم بی‌سابقه مردم را به سالن‌های سینما و مسایل حواشی آن را شاهد بودیم که حالا انتظار داشته باشیم با اجرای این طرح، مردم با رعایت نظم و ترتیب و بدون عجله و شتاب زدگی در سقف زمانی تعیین شده توسط دولت، در مراکز توزیع کالا حاضر شوند و کالای خود را دریافت کنند».
مرور خبرهای چند روزه پس از اجرای طرح «سبد کالایی» نشان می دهد؛ بیشترین مخالفان و منتقدان طرح، نمایندگان مجلس بوده اند. به حدی که، رییس مجلس را نیز وادار به واکنش کرده و خواستار اصلاح روند توزیع و رفع مشکلات این طرح توسط دولت شده است.
محمدی: اقدام دولت خیرخواهانه است
داود محمدی، نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی، اما از زوایه ای دیگر به موضوع می نگرد. او معتقد است: توزیع سبد کالا با نیت خیر و به منظور کمک به اقشار آسیب‌پذیر توسط دولت انجام شده است، اما دولت باید به چند نکته در این رابطه توجه کند.
محمدی می‌گوید: «جا دارد دولت در توزیع سبد کالا، حداکثر تلاش خود را برای حفظ کرامت، شخصیت و حقوق شهروندی مردم به کار گیرد تا موجب سوء استفاده بیگانگان نشود. همچنین سطح پوشش این بسته‌های حمایتی نیز افزایش یابد و به نوعی، کارگران ساختمانی، روستاییان، کشاورزان، دانشجویان متاهل، کارگران و سایر اقشار ضعیف جامعه را شامل شود».
این نماینده مجلس با تاکید بر ضرورت تقویت تولیدات داخلی و حمایت از تولیدکنندگان و با جایگزین‌سازی اقلام ایرانی به جای محصولات خارجی در سبد کالا، می افزاید: «باید در توزیع سبد کالا بخصوص برای نقاط روستایی و دور افتاده که با مرکز شهرستان‌ها فاصله زیادی دارند تمهیداتی اتخاذ شود که ضمن تسهیل در رساندن این بسته‌های حمایتی، مردم عزیز نیز برای دریافت این کالاها بیش از ارزش خدماتی که دریافت می‌کنند، متحمل هزینه نشوند».
این نگاه مثبت اندیش و البته منتقد، باور همه نمایندگان استان در مجلس نیست. عباسپور، نماینده مردم بویین زهرا و آوج بر این باور است که، با توجه به کسب تجربه قبلی در پرداخت یارانه به خانوارها، توزیع سبد کالا می توانست بهترین تجربه باشد و دولت، مبلغی که به عنوان سبد کالا در نظر گرفته بود از طریق پرداخت عیدانه در سال گذشته به مردم پرداخت کند.
عباسپور: سواستفاده دشمن از اجرای طرح
وی با بیان اینکه سبدکالایی که دولت در نظر گرفته، چند اشکال اساسی دارد، می گوید: «بر اساس یک مبنا، اطلاع و اخباری که خودشان داشته باشند، متاسفانه نیست و به همین دلیل این بی نظمی ها، شلوغی ها و مشکلات پیش آمده است و با توجه به اینکه ما در شرایط مذاکره هستیم، دشمنان هم می توانند از این جریان سوء استفاده کنند و فکر کنند که این تحریم آنقدر تاثیر گذاشته که مردم از شدت گرانی و گرسنگی برای تهیه برنج، مرغ و غیره صف های طولانی تشکیل دادند».
عباسپور که در جبهه مخالفان دولت در مجلس قرار دارد، البته به همین چند کلمه بسنده نمی کند و می افزاید: «دولت تدبیر و امید علی رغم اینکه نام «تدبیر و امید» دارد، ولی اولین اقدامش در این زمینه، نشان دهنده بی تدبیری دولت بود. این همه بی نظمی و مشکلات در توزیع سبد کالا پیش آمده و در برخی موارد، متاسفانه به افرادی تعلق گرفته که وضعیت اقتصادی خوبی دارند و در مواردی، افراد فقیر، مستمند و نیازمند مشمول آن نشده اند».
وی با اشاره به اینکه، با این نحوه توزیع، عزت و کرامت مردم لگد مال می‌شود و نباید مردم به خاطر سبد کالا و یارانه شخصیتشان آسیب ببیند، و ادامه این شیوه می تواند اعتراضات شدیدی را در سطح کشور به دنبال داشته باشد، بر ضرورت بهره گیری از روش دولت «احمدی نژاد» تاکید کرده و اضافه می‌کند: « اگر دولت تدبیر و امید نسبت به شیوه دولت قبلی به دنبال نوآوری نبود و به شیوه دولت قبلی عمل می کرد بهتر بود، در این صورت می توانستند مبلغ ریالی را به حساب مردم واریز کنند و این همه تراکم جمعیت و مشکلات از جمله اینکه فردی پنج ساعت پشت صف منتظر شود و بعد اعلام شود سبد کالا به او تعلق نمی گیرد، پیش نمی آمد».
پرزحمت: اقدامات تازه در ساماندهی طرح
با وجود ادامه انتقادات تند و تیز به دولت در نحوه اجرای این طرح، و در حالی که از شلوغی و تراکم در مقابل مراکز تعیین شده بدین منظور کاسته شده است، توزیع سبد کالایی رایگان در ۶۱ فروشگاه تعیین شده در استان همچنان ادامه دارد، «پُر زحمت»، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان از ادامه توزیع تا انتهای اسفندماه خبر می دهد و به فروردین امروز می گوید:« با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، علاوه بر فروشگاه‌های فرهنگیان، اتحادیه تعاونی‌های مصرف کارکنان دولت، اتحادیه کارگران، فروشگاه‌های زنجیره ای اتکا، فروشگاه رفاه و بسیجیان، واحدهای دیگری نیز به زودی برای توزیع سبد کالای رایگان در نظر گرفته خواهد شد تا از میزان صف و تراکم مردم در مقابل مراکز توزیع کاسته شود.
در این میان، در شرایطی که در استان قزوین نسبت به دیگر استان‌های کشور، مشکلات کمتری فراروی توزیع سبدهای رایگان کالایی وجود داشته است، خبر آتش سوزی در فروشگاه رفاه، که ناشیانه با تیتر؛ «آتش‌سوزی در یکی از محل‌های توزیع سبد کالای قزوین» منتشر گردید، کافی بود تا نام قزوین نیز در کنار سایر استان‌های دارای مشکل در اجرای این طرح، رسانه‌ای شود.
