شاید خود کسانی که با این موضوع درگیر هستند از معترضان به این سبک زندگی باشند اما انگار در حصاری گیر کرده و راه خروج را پیدا نمیکنند. بحثها و نظرات مفصلی هم چه از سوی مردم عادی و چه کارشناسان و مسوولان درزمینه فرصتها و تهدیدهای شبکه مجازی مطرح میشود که هرروز تکه جدیدی به پازل آن اضافه میکند. فعالیت زوجین در این فضا همواره یکی از بحثهای نامفهوم و پرسوال بوده و شاید خیلی از ما مواردی از نگاههای معنادار زوجین در جمعهای خانوادگی و دوستانه و یا شکایات فرزندان آنها از فعالیت زیاد والدین در این فضا را دیده و شنیده باشیم.
اما والدینی که در فضای مجازی فعالیت میکنند و فرزندان خود را برای بازی با کامپیوتر، تبلت و یا حضور در همین شبکهها محدود میکنند تا چه حد محق هستند؟ تاثیر حضور مستمر در این شبکهها و وابستگی بیحدوحصر در زندگی افراد چیست؟ آیا میتوان با کانالیزه کردن این حضور، بازخورد مثبت هم از آن گرفت؟
دلیل عمده طلاق عدم وجود مهارت در ارتباط موثر
از زهرا غلامرضایی، مسوول دفاتر مشاوره و خدمات روانشناختی اداره بهزیستی استان قزوین درباره تاثیرات این شبکهها در جدایی و طلاق زوجین پرسیدیم، وی در جواب گفت: با توجه به اینکه موضوعِ حضور مستمر افراد در شبکههای مجازی بهتازگی وارد خانوادهها شده و سابقهی خیلی طولانی ندارد، نمیتوان با قطعیت گفت که موضوعات اختلاف و طلاق زوجین صرفا به این دلیل باشد؛ اما میتوان از عمده دلایل طلاق، عدم وجود مهارت در ارتباط موثر و حل مساله را نام برد که میتواند امروزه با این شبکهها و دنیای مجازی گره خورده و به پیچیدگی آن افزوده باشد.
وی با اشاره به اینکه کلیهی پروندههای طلاق توافقی دادگستری استان، از سال۱۳۹۳ به مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی قزوین ارجاع داده میشود، اضافه کرد: تیم کاهش طلاق، زیرمجموعه معاونت اجتماعی بهزیستی در دادگستری قزوین در حال فعالیت است و برای دریافت آمار دقیقتر در این مورد، مراکز مشاوره در سطح استان و تیمِ کاهش طلاق باید به شکل تفکیک موضوعی گزارشی ارایه دهند تا بتوان با اطمینان بیشتر به بحث پرداخت چراکه آمار دقیقی دراینباره وجود ندارد.
فضای مجازی عامل تسهیل گر اختلافات
دکتر محمدحسن نادری معاونت اجتماعی بهزیستی استان هم معتقد است: فضای مجازی یک ابزار ارتباطی است و در کنار عوامل دیگر میتواند بهعنوان یک عامل تسهیلگر در اختلافات زناشویی و طلاق تاثیرگذار باشد اما بهخودیخود کمتر عامل طلاق شناخته میشود؛ یکی از دورههایی که قبل از ازدواج زوجین باید در آن حضور داشته باشند، کلاسهای مهارت زناشویی است که در آن نکاتی در مورد ارتباط زوجین، مهارتهای زندگی و پیشگیری از اختلافات آموزش داده میشود.
وی میگوید طبق تحقیقات صورتگرفته آموزشهای زیربنایی و فرهنگسازی در سنین بالا تاثیر کمتری به نسبت سنین پایین دارد؛ ازهمینرو با همکاری آموزش پرورش و اداره بهزیستی قزوین، بهصورت پایلوت در ۳مدرسه و مقطع متوسطه اول در سطح استان، دورههای آموزش مباحث مرتبط با فضای مجازی و بررسی معایب و مزایای آن در حال برگزاری است که درصورت بازدهی خوب و مثبت، میتوان این طرح را به شکل گستردهتری به اجرا درآورد.
چسبیدن به گوشی تلفن در دستشویی و حمام
مهری برهون- مشاور و روانشناس- سخنان متفاوت و ملموسی دراینباره به فروردین امروز میگوید: بیشاز نود درصد از زوجین به دلیل اختلاف نظرات در مورد فضای مجازی به کلینیکها مراجعه کردهاند که شکایات آنها عموما به دلیل نزدیکی شدید طرف مقابل به گوشی موبایل در فضاهای مختلف منزل مثل دستشویی و حمام بوده که این امر برای فرد شاکی به حالتی غیرقابلتحمل بدل شده است. البته این حساسیت فقط مربوط به زوجین نیست و شکایات والدین از فرزندان و بالعکس هم بهکرات شنیده شده است.
به اعتقاد برهون، فضای مجازی همانطور که از اسمش پیداست، جو کاذبی برای مخاطبان ایجاد میکند؛ بسیاری از افراد حتی میانسالان، به دنبال تقویتهای احساسی _کلامی و غیرکلامی، وابستگیهای شدیدی به این فضاها پیداکردهاند. سازمان بهداشت جهانی بیشاز بیست سال است که در حوزهی مهارتهای زندگی فعالیت میکند. اکثر مراجعین به مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی، الزاما دارای اختلالات شدید روانی نیستد و بسیاری از آنها از عدم آگاهی از مهارتهای زندگی در رنجش روانی به سر میبرند و دچار انواع آسیبهای روانی مثل اضطراب، افسردگی، وسواس و آسیبهای اجتماعی مثل طلاق و اعتیاد میشوند.
برهون راهکار اولیه در این مورد را خصوصا برای استانهایی مانند قزوین که هنوز در مرحله گذار از سنت به مدرنیته به سر میبرد، «آموزش گسترده مهارتهای زندگی حتی قبل از سن ازدواج « میداند و بر این باور است که طرحهای پیشگیرانه اینچنینی نباید محدودیتی در اجرا داشته باشند.
با توجه به این مباحث، میتوان گفت وابستگی به این فضا به هر دلیل که باشد، علاوهبر خرده اختلافات و دلخوریها در طول زمان و وقوع جداییها و طلاق، میتواند از طریق یادگیری مشاهدهای فرزندان تاثیرات مخرب خود را در آیندهای نهچنداندور نمایان کند.
اما والدینی که در فضای مجازی فعالیت میکنند و فرزندان خود را برای بازی با کامپیوتر، تبلت و یا حضور در همین شبکهها محدود میکنند تا چه حد محق هستند؟ تاثیر حضور مستمر در این شبکهها و وابستگی بیحدوحصر در زندگی افراد چیست؟ آیا میتوان با کانالیزه کردن این حضور، بازخورد مثبت هم از آن گرفت؟
دلیل عمده طلاق عدم وجود مهارت در ارتباط موثر
از زهرا غلامرضایی، مسوول دفاتر مشاوره و خدمات روانشناختی اداره بهزیستی استان قزوین درباره تاثیرات این شبکهها در جدایی و طلاق زوجین پرسیدیم، وی در جواب گفت: با توجه به اینکه موضوعِ حضور مستمر افراد در شبکههای مجازی بهتازگی وارد خانوادهها شده و سابقهی خیلی طولانی ندارد، نمیتوان با قطعیت گفت که موضوعات اختلاف و طلاق زوجین صرفا به این دلیل باشد؛ اما میتوان از عمده دلایل طلاق، عدم وجود مهارت در ارتباط موثر و حل مساله را نام برد که میتواند امروزه با این شبکهها و دنیای مجازی گره خورده و به پیچیدگی آن افزوده باشد.
وی با اشاره به اینکه کلیهی پروندههای طلاق توافقی دادگستری استان، از سال۱۳۹۳ به مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی قزوین ارجاع داده میشود، اضافه کرد: تیم کاهش طلاق، زیرمجموعه معاونت اجتماعی بهزیستی در دادگستری قزوین در حال فعالیت است و برای دریافت آمار دقیقتر در این مورد، مراکز مشاوره در سطح استان و تیمِ کاهش طلاق باید به شکل تفکیک موضوعی گزارشی ارایه دهند تا بتوان با اطمینان بیشتر به بحث پرداخت چراکه آمار دقیقی دراینباره وجود ندارد.
فضای مجازی عامل تسهیل گر اختلافات
دکتر محمدحسن نادری معاونت اجتماعی بهزیستی استان هم معتقد است: فضای مجازی یک ابزار ارتباطی است و در کنار عوامل دیگر میتواند بهعنوان یک عامل تسهیلگر در اختلافات زناشویی و طلاق تاثیرگذار باشد اما بهخودیخود کمتر عامل طلاق شناخته میشود؛ یکی از دورههایی که قبل از ازدواج زوجین باید در آن حضور داشته باشند، کلاسهای مهارت زناشویی است که در آن نکاتی در مورد ارتباط زوجین، مهارتهای زندگی و پیشگیری از اختلافات آموزش داده میشود.
وی میگوید طبق تحقیقات صورتگرفته آموزشهای زیربنایی و فرهنگسازی در سنین بالا تاثیر کمتری به نسبت سنین پایین دارد؛ ازهمینرو با همکاری آموزش پرورش و اداره بهزیستی قزوین، بهصورت پایلوت در ۳مدرسه و مقطع متوسطه اول در سطح استان، دورههای آموزش مباحث مرتبط با فضای مجازی و بررسی معایب و مزایای آن در حال برگزاری است که درصورت بازدهی خوب و مثبت، میتوان این طرح را به شکل گستردهتری به اجرا درآورد.
چسبیدن به گوشی تلفن در دستشویی و حمام
مهری برهون- مشاور و روانشناس- سخنان متفاوت و ملموسی دراینباره به فروردین امروز میگوید: بیشاز نود درصد از زوجین به دلیل اختلاف نظرات در مورد فضای مجازی به کلینیکها مراجعه کردهاند که شکایات آنها عموما به دلیل نزدیکی شدید طرف مقابل به گوشی موبایل در فضاهای مختلف منزل مثل دستشویی و حمام بوده که این امر برای فرد شاکی به حالتی غیرقابلتحمل بدل شده است. البته این حساسیت فقط مربوط به زوجین نیست و شکایات والدین از فرزندان و بالعکس هم بهکرات شنیده شده است.
به اعتقاد برهون، فضای مجازی همانطور که از اسمش پیداست، جو کاذبی برای مخاطبان ایجاد میکند؛ بسیاری از افراد حتی میانسالان، به دنبال تقویتهای احساسی _کلامی و غیرکلامی، وابستگیهای شدیدی به این فضاها پیداکردهاند. سازمان بهداشت جهانی بیشاز بیست سال است که در حوزهی مهارتهای زندگی فعالیت میکند. اکثر مراجعین به مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی، الزاما دارای اختلالات شدید روانی نیستد و بسیاری از آنها از عدم آگاهی از مهارتهای زندگی در رنجش روانی به سر میبرند و دچار انواع آسیبهای روانی مثل اضطراب، افسردگی، وسواس و آسیبهای اجتماعی مثل طلاق و اعتیاد میشوند.
برهون راهکار اولیه در این مورد را خصوصا برای استانهایی مانند قزوین که هنوز در مرحله گذار از سنت به مدرنیته به سر میبرد، «آموزش گسترده مهارتهای زندگی حتی قبل از سن ازدواج « میداند و بر این باور است که طرحهای پیشگیرانه اینچنینی نباید محدودیتی در اجرا داشته باشند.
با توجه به این مباحث، میتوان گفت وابستگی به این فضا به هر دلیل که باشد، علاوهبر خرده اختلافات و دلخوریها در طول زمان و وقوع جداییها و طلاق، میتواند از طریق یادگیری مشاهدهای فرزندان تاثیرات مخرب خود را در آیندهای نهچنداندور نمایان کند.
آرش شاه محمدپور