هرچند که هنوز هم در لایه‌هایی از جامعه ازدواج سنتی رایج است؛ اما امروزه خیلی از ازدواج‌ها غیرسنتی شده و خانواده‌ها به دختر و پسر فرصت بیشتری می‌دهند تا بعد از چندین جلسه معاشرت، تصمیم بگیرند. در ازدواج‌های مدرن هم که اکنون در میان جوانان رواج پیدا کرده است؛ دختر و پسر بعد از آشنایی و رفت‌وآمد با هم و زمانی که علاقه و شناخت بیشتری به همدیگر پیدا کردند؛ خانواده‌های خود را از تصمیم‌شان باخبر می‌کنند.
اما روند افزایشی طلاق در سال‌های اخیر، به ویژه در سال‌های آغازین زندگی مشترک، نشان می‌دهد که خیلی از جوانان بدون توجه به چالش‌های جدی زندگی و با سطحی‌نگری و فقط توجه به مسائل ظاهری، دست به انتخاب می‌زنند. در نتیجه در زمان مواجه با اولین اختلافات سلیقه در نوع سبک زندگی و تفاوت عقیده، خود را در بن‌بست زندگی مشترک، گرفتار می‌بینند و تصمیم به جدایی می‌گیرند. کارشناسان اعتقاد دارند که مشاوره قبل از ازدواج برای تصمیم‌گیری بهتر ضرورت دارد تا زوجین با شناخت بیشتری از یکدیگر وارد زندگی مشترک شوند.
بعد از ازدواج نمی‌توان ساختار را تغییر داد
«فاطمه نوری» روانشناس مرکز مداخله در بحران اداره بهزیستی استان قزوین در مصاحبه با نشریه «فروردین امروز» در ارتباط با لزوم مشاوره قبل ازدواج توضیح می‌دهد: «ازدواج یکی از مهمترین تصمیمات زندگی است. اما این تصمیم زمانی باید گرفته شود که اطلاعات، تجربه و پختگی ما در برابر بزرگی این تصمیم کافی باشد. قبل از ازدواج قدرت و اختیار در تصمیم‌گیری بسیار است و می‌توان از تشکیل ساختارهای مشکل‌زا دوری کرد. اما پس از ازدواج هنگامی که ساختارها شکل گرفت؛ تنها می‌توان کارکردهای مشکل را کاهش داد و به ندرت می‌توان در ساختارها تغییر ایجاد کرد. لذا با توجه به تغییر و تحول دنیای امروزی و با رسوم بسیار منعطف و برخی اوقات حتی اضمحلال رسوم سنتی و همچنین با وجود زمان اندکی که اعضای خانواده با هم هستند و تعداد نفرات کمتری که با هم زندگی می‌کنند؛ ما نیاز داریم که برای ازدواج آموزش ببینیم و درباره آن یاد بگیریم.»
وی با بیان این موضوع که صحبت‌هایش برگرفته از کتاب آموزش پیش از ازدواج نوشته دکتر «محمد میرصادقی» است و توصیه مطالعه این کتاب به افرادی که قصد ازدواج دارند؛ در ادامه می گوید: «یک موضوع مهم این است که برخی از ما فکر می‌کنیم بعد ازدواج می‌توانیم طرف مقابل خود را تغییر دهیم و مشکلات را کمتر کنیم. در حالی که این یک باور خیالی است. در واقع تجربه و تحقیقات نشان داده است که آدم‌ها بعد ازدواج تغییر زیادی نمی‌کنند و عده‌ای که مسئله و مشکل دارند روی مسائل و مشکلات خودشان می‌مانند و حتی امکان دارد که شدیدتر هم بشود و ما قدرت تغییر دادن دیگران را نداریم. لذا باید با نسخه خوبی ازدواج کنیم و صرفا به زرق و برق‌های ظاهری و مادی، قدرت نفوذ طرف مقابل، ثروت خانوادگی، موقعیت شغلی و تشابه‌های ظاهری توجه نکنیم و به دور از هیجان با آینده‌نگری و مراجعه به مراکز مشاوره و شناخت بیشتر و آگاهی از تفاوت‌های مهم، شریک دائمی زندگی خود را انتخاب کنیم.»
مراجعه به مشاوره اولویت مردم نیست
نوری در پاسخ به این پرسش که آیا فرهنگ مشاوره پیش از ازدواج در بین افرادی که قصد ازدواج دارند؛ جایگاه خود را پیدا کرده است یا خیر؛ توضیح می‌دهد: «در حال حاضر تعداد آموزش‌های قبل ازدواج که توسط سازمان بهزیستی برگزار می‌شود؛ هرساله افزایش پیدا می‌کند. ولی نسبت به جمعیت جوان ما و تعداد افرادی که در سن ازدواج، مثلا بالای ۱۸سال می‌باشند؛ قطعا تعداد زیادی نیست؛ چون نیاز به اعتبارات خوبی دارد و متاسفانه در این زمینه خیلی هزینه نمی‌شود. ولی نسبت به قبل، شرایط در حال بهترشدن است؛ چون افراد سعی می‌کنند که آگاهی خودشان را افزایش دهند. تعداد افرادی که الان به مراکز مشاوره ازدواج مراجعه می‌کنند؛ قطعا از سال گذشته بیشتر شده و جامعه در حال حرکت به سمت آگاه‌ترشدن است. از طرف دیگر بحث مالی، برای شرکت در جلسات کارگاه آموزشی و جلسات مشاوره پیش از ازدواج مطرح می‌باشد. خدمات روانشناختی در ایران تحت پوشش بیمه‌ها نمی‌باشند و با توجه به تورم بالا در همه زمینه‌ها، بحث مشاوره در سبد خانواره‌ها نبوده و در اولویت مردم نیست.»
در مورد روند چگونگی جلسات مشاوره قبل ازدواج، گفتگویی را با مدیران چند کلینیک روانشناسی انجام دادیم که روال مشاوره به زوجینی که قصد ازدواج دارند را این‌گونه تشریح می‌کنند: ابتدا طرفین را نسبت به اهمیت ازدواج آگاه کرده و سپس به زوج‌های مراجعه‌کننده کمک می‌کنیم تا با تعیین اهداف خود و برنامه‌ریزی و شناخت بهتر طرف مقابل خود، یک ازدواج موفقیت‌آمیز داشته باشند و در ادامه عقیده و نگاه خود را نسبت به موضوعات مختلفی مانند باورها و ارزش‌ها، امور اقتصادی و مالی، روابط خانوادگی، رابطه جنسی، چگونگی ابراز عشق و محبت کردن، فرزندآوری و فرزندپروری، مسائل شغلی و نحوه تقسیم کار، میزان زمان با یکدیگر بودن و همچنین سبک زندگی اعم از انواع عادات ورزشی، تفریحی، گردشی، رژیم غذایی و سایر امور بیان کرده و به سوالات مشاور در این زمینه‌ها پاسخ دهند تا با نقاط اشتراک و اختلاف همدیگر آشنا شده و با پذیرش این اختلافات، برای کنترل و مدیریت این اختلافات برنامه‌ریزی کنند. یک مشاور باتجربه کمک می‌کند تا زوجین در مسیر بهبود ارتباطات بین طرفین و تبیین اهداف ازدواج، بهترین تصمیم و انتخاب را داشته باشند.
آمار جدایی‌ها نگران‌کننده است
مشاوره‌های قبل از ازدواج حتی برای افرادی که گمان می‌کنند همدیگر را به طور کامل می‌شناسند؛ توصیه می‌شود. برای تعیین زمان مشاوره و تعداد جلسات لازم برای زوجین، نمی‌شود یک قانون ثابتی را برای همه افراد مشخص کرد چرا که رویکردها برای همه افراد یکسان نیست. اما بهترین زمان رجوع، از همان شروع آشنایی است.
با توجه به اینکه در سال‌های اخیر بیشتر ازدواج‌ها غیرسنتی است و دختران و پسران با صرف وقت و آشنایی بیشتری با همدیگر ازدواج می‌کنند؛ انتظار می‌رفت که زندگی‌های مشترک شیرین‌تر از گذشته شود؛ اما آمار جدایی‌ها روند افزایشی داشته و نگران‌کننده است. حتی خیلی از طلاق‌ها در سال‌های اولیه ازدواج صورت می‌گیرد. این موضوع نشان می‌دهد که زوج‌ها در انتخاب خود بیشتر به مسائل ظاهری پرداخته و از انتظارات و از توقعات واقعی در زندگی آینده خود غافل می‌شوند. مشاوره قبل ازدواج می‌تواند کمک زیادی به زوجین کند تا با آگاهی و شناخت بیشتری اقدام به ازدواج کنند. حتی توصیه می‌شود تا زوجین بعد از ازدواج هم با یک مشاور در ارتباط باشند تا در امر همسرداری و در آینده برای فرزندپروری با معضلات و مشکلات جدی مواجه نشوند.
