اما محمدرضا یوسفی، تنها کاشی‌های آثار تاریخی را مرمت نمی‌کند، او می‌خواهد کاشی هفت‌رنگ را وارد خانه‌ها کند تا این هنر اصیل ایرانی مغلوب تکنولوژی نگردد و ماندگار شود؛ هرچند شرایط اقتصادی این روزها، بر این هنر که یادآور شوکت و شکوه تمدن ایرانی است هم تاثیر گذاشته است. گفت‌و‌گویم با این هنرمند و صنعتگر کاشی و سفال را بخوانید تا شما نیز با دنیای زیبایش آشنا شوید.
– انگیزه کار بر روی سفال و کاشی از چه زمانی در شما آغاز شد؟
علاقه من به هنر سفال‌گری و رنگ و لعاب کاشی‌ها، به خانه سنتی و قدیمی پدربزرگم برمی‌گردد؛ خانه‌ای با بافت تاریخی و کاشی‌نگاری‌های زیبایی که همیشه توجه من را به خودش جلب می‌کرد و همین موضوع باعث کنجکاوی بیشتر من در مورد هنر رنگ و لعاب کاشی و چگونگی شکل‌گیری ظروف سفالی شد. بنابراین علاقه به این هنر از کودکی در من شکل گرفت. بزرگتر که شدم احساس کردم، معماری در زندگی ما انسان‌ها به رنگ و لعاب بیشتری احتیاج دارد، پس حرفه‌ام در حوزه کاشی هفت‌رنگ و سفال‌گری را در شهر خودم آغاز کردم.
– از دنیای هنر کاشی هفت‌رنگ برای ما بگویید و چه فعالیت‌هایی در این حوزه انجام داده‌اید؟
کاشی‌کاری از جمله هنرهایی است که در معماری ایرانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و اغلب بناهای قدیمی و تاریخی مزین به کاشی‌کاری‌هایی هستند که با تکنیک‌های مختلف هنری مختلفی شکل گرفته‌اند. هنر کاشی هفت‌رنگ نیز در ایران سابقه طولانی دارد که با طراحی نقوش مختلف بر روی کاشی‌ها و دادن لعاب و بعد پخت کاشی در کوره‌ها این هنر شکل می‌گیرد.
به دلیل قدمت تاریخی‌ای که هنر کاشی هفت‌رنگ دارد، تصمیم گرفتیم که اهمیت خاصی برای این هنر قائل باشیم و فعالیت‌های مختلفی نیز در مرمت بناهای تاریخی استان از جمله مرمت کاشی‌های سقاخانه محله شیخ‌آباد، تعدادی از مساجد و مجموعه‌های تاریخی دیگری را انجام دادیم. همواره سعی ما بر این بوده که با به کارگیری هنر کاشی هفت‌رنگ در وسایل تزئینی بتوانیم این هنر تاریخی را در زندگی افراد کاربردی کنیم تا آن حس و حال خوب و سنتی که در کالبد این کاشی‌ها وجود دارد، وارد خانه‌ها شود و در مقابل دید مردم باشد.
– با توجه به پیشینه تاریخی هنر سفال در قزوین، اکنون جایگاه این هنر را نزد مردم چگونه می‌بینید؟
مردم ایران همواره در طول تاریخ در دنیای هنر و زیبایی مقام شاخصی داشته و بر هنر اهتمام ویژه‌ای قائل بودند. از حمایت شاهان گرفته تا توجه ویژه خود مردم به دنیای هنر نشان می‌دهد که جایگاه هنر در همه ادوار باستان، بسیار مهم و ویژه بوده و با زندگی پیوند عمیقی داشته است. هنر سفال‌گری و کاشی‌های هفت‌رنگ نیز ازجمله هنرهای اصیل ایرانی به شمار می‌روند که با زیبایی چشم‌نواز خود نمادی از فرهنگ هر قرن و دوره‌ای از تاریخ هستند که به صورت دستی و سنتی ساخته می‌شدند و مورد استفاده نیز قرار می‌گرفتند.
امروزه متاسفانه مجموعه کارهایی که به صورت قالبی در حوزه صنعت سفال استان ساخته می‌شود، باعث شده که این صنعت از آن وجه هنری، سنتی و ارزشمند خود دور شود، به طوری که اگر بخواهیم نگاه هنری به مجموعه کارهای سفال استان داشته باشیم شاید نهایتا دو یا سه مجموعه در قزوین به صورت حرفه‌ای کار هنری انجام می‌دهند و واقعا دغدغه هنر دارند، بقیه به صورت دفرمه کار می‌کنند، بنابراین هنر سفال و کاشی از نظر سنتی و تاریخی تقریبا خیلی حال و اوضاع خوبی ندارد و گرایش، بیشتر به سمت تولید مدرن است و آن بحث سنتی دیگر مطرح نیست.
– شرایط بازار کار هنر سفال چگونه است؟
با وضعیت معیشتی و اقتصادی نامطلوب مردم نسبت به گذشته، آن‌ها دیگر کمتر سراغ کارهای دست‌ساز و هنری می‌آیند و در دو سه سال اخیر با ورود بیماری کرونا نیز وضعیت بازار صنایع دستی بسیار آسیب دید که در بحث سفال و سرامیک افزایش قیمت متریال کار در روند تولید هم بسیار اثرگذار بود، کما اینکه بسیاری از کارگاه‌های هنری بسته شدند چون دیگر مخاطبی نداشتند. ما فعالان صنایع دستی اولویت آخر مردم در خرید هستیم چون در ابتدا باید نیازهای اولیه اعم از خوراک و پوشاک و… تامین شود تا بعد از آن مردم به فکر خرید صنایع دستی بیفتند که یک لیوان یا کوزه دست‌ساز بخرند، بنابراین وضعیت بازار کار خیلی مطلوب نیست.
– آیا این هنر می‌تواند به عنوان یک برند مطرح در جذب گردشگر موثر واقع شود؟
صنایع دستی، ظرفیت بسیار خوبی برای جذب گردشگر در استان است اما در شهر قزوین بستر مناسبی در زمینه صنایع دستی فراهم نکردیم و اطلاع‌رسانی درستی در این خصوص برای گردشگر صورت نمی‌گیرد. برای مثال از مکانی مانند فضای سعدالسلطنه می‌شود به شکل مطلوب و بهتری در زمینه هنر و صنایع دستی استفاده کرد زیرا ظرفیت بسیار خوبی برای این کار دارد که با برگزاری ورکشاپ‌ها و کارگاه‌های هنری در دل یک فضای تاریخی می‌توانیم باعث جذب افراد مختلف از دیگر شهرها شویم، ولی متاسفانه کمتر شاهد این فعالیت‌ها هستیم.
– و حرف آخر شما به عنوان یک هنرمند و صنعتگر؟
سازمان‌های دولتی مانند اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در زمینه هنر باید تدابیری بیاندیشند و از هنرمندان به صورت جدی حمایت کنند تا هنرهایی چون سفال و کاشی در نزد مردم به ورطه فراموشی سپرده نشود. همچنین در بحث آموزش نیز اداره کل آموزش و پرورش می‌تواند با برگزاری کلاس‌های هنری در مدارس، دانش‌آموزان را با دنیای هنر و صنایع دستی آشنا کند که این امر منجربه اعتلای جایگاه هنر در جامعه می‌شود.
