دو سال پشت کنکور ماندن زمان کمی نبود، با اصرار خودش، سال سوم،رشته شیمی را ثبت نام کرد. انگار رخت سفید داستان عجیب و غریبی برای مریم داشت، اواسط تحصیلات دانشگاهیاش بود که حس کردیم کمی سر و گوشش میجنبد و تلفنهای مشکوک دارد، اولش فکر میکردیم داستان رخت سفید است و قرار است لباس عروس پف پفی بر تن کند، یک سالی به همین منوال گذشت، مریم منظم و خانمی که همیشه بچههای فامیل به خاطرش زخم زبان میخوردند، به یک مریم پر خرج و نامنظم تبدیل شدهبود.
همه چیز برعکس شدهبود، نه رفت و آمدهایش مورد تایید بود و نه لحن صحبت و رفتارهایش.
یک نگرانی عجیب و غریبی داشتیم، یک روز که از بیرون به خانه برمیگشتم، مریم را دراز کش وسط پذیرایی، بیهوش دیدم.
مریم در کمال ناباوری بر اثراستفاده بیرویه از مواد مخدر فوت کردهبود، بالاخره رخت سفید بر تن کرد.کفن دورش پیچیدند و با یک لا اله الا الله سر دادن او را راهی منزل ابدیت کردند.
اینها صحبتهای یک شهروند قزوینی است که در خصوص مرگ خواهرش بر اثر استفاده مواد مخدر به «فروردین امروز» میگوید.
او ادامه میدهد: به گزارش پزشکی قانونی، خواهرم بر اثر تزریق موارد مخدر سنکوپ میکند و جان خود را از دست میدهد و بد روزگار این است که ما بعد از مرگ، متوجه اعتیاد او شدیم.
این شهروند در پاسخ به این سوال که قبل از وقوع این حادثه، چه دیدگاهی نسبت به اعتیاد زنان داشته،میگوید: هیچ وقت تصور نمیکردیم در قزوین زن معتادی وجود داشتهباشد.
همه چیز برعکس شدهبود، نه رفت و آمدهایش مورد تایید بود و نه لحن صحبت و رفتارهایش.
یک نگرانی عجیب و غریبی داشتیم، یک روز که از بیرون به خانه برمیگشتم، مریم را دراز کش وسط پذیرایی، بیهوش دیدم.
مریم در کمال ناباوری بر اثراستفاده بیرویه از مواد مخدر فوت کردهبود، بالاخره رخت سفید بر تن کرد.کفن دورش پیچیدند و با یک لا اله الا الله سر دادن او را راهی منزل ابدیت کردند.
اینها صحبتهای یک شهروند قزوینی است که در خصوص مرگ خواهرش بر اثر استفاده مواد مخدر به «فروردین امروز» میگوید.
او ادامه میدهد: به گزارش پزشکی قانونی، خواهرم بر اثر تزریق موارد مخدر سنکوپ میکند و جان خود را از دست میدهد و بد روزگار این است که ما بعد از مرگ، متوجه اعتیاد او شدیم.
این شهروند در پاسخ به این سوال که قبل از وقوع این حادثه، چه دیدگاهی نسبت به اعتیاد زنان داشته،میگوید: هیچ وقت تصور نمیکردیم در قزوین زن معتادی وجود داشتهباشد.
در تصورات من یک زن معتاد در سایه فقر و فحشا است. هیچ وقت احتمال نمیدادم که اعتیاد پا به حریم امن خانه ما بگذارد و خواهرم را با خودش ببرد.
اما مدیرکل پزشکی قانونی استان قزوین، این تصور را رد میکند. ولیزاده به تازگی گفتهاست: مرگ ناشی از سوء مصرف مواد مخدر در استان، بیش از ۱۴ درصد افزایش یافتهاست.
آنگونه که او اعلام کردهاست در سال گذشته، هفت زن بر اثر عوارض سوء مصرف مواد مخدر در استان جان باختند؛ درحالیکه در سال ۹۶ تنها یک زن در این رابطه فوت کردهبود که نشانگر رشد بیش از ۱۰۰درصدی است.
این مسئول با اشاره به آمار فوت شدگان ناشی از سوء مصرف مواد مخدر در استان، اضافه میکند: در سال گذشته ۷۲نفر بر اثر عوارض ناشی از سوء مصرف مواد مخدر در استان جان خود را از دست دادند، درحالی که تعداد فوت شدگان سال پیش از آن ۶۳ نفر بوده که از این تعداد ۶۵ نفر مرد و هفت نفر آنها زن بودهاند.
همان طور که آمارها نشان میدهد، اعتیاد با سرعت نسبتا بالایی در بین زنان و دختران استان قزوین شیوع پیدا کرده، و به دنبال آن مرگ و میرهای ناشی از جمعیت معتاد، به وفور رو به افزایش است.
تأثیر اعتیاد مادر در فروپاشی خانواده بیشتر از پدر
آیا جامعه حضور بانوان معتاد را در اجتماع میپذیرد؟ اعتیاد بانوان چه آسیبهایی دارد؟
چه عواملی سبب افزایش مرگ و میر بانوان معتاد شدهاست؟ اینها بخشی از سوالاتی است که برای بررسی هرچه بیشتر آن فرخنده بیگدلی، جامعه شناس و فعال اجتماعی حوزه زنان پاسخ میدهد.
او با اشاره به اینکه یک بانوی معتاد اولین ضربههای روحی و روانی خود را از خانواده دریافت میکند، به «فروردین امروز» میگوید: خانواده زنان معتاد، روابط عاطفی و انواع حمایتهای خانوادگی را از آنها (به ویژه دختران) قطع میکنند و این مسأله آغاز مشکلات جدیدتر و خطرناکتر است. زن معتاد، نسبت به اعضای خانواده خود احساس مسئولیت نمیکند و همیشه نیازهای خود را برخواستههای آنها مقدم میدارد.
بیگدلی ادامه میدهد: ارتباط عاطفی یک فرد معتاد با اعضای خانواده بسیار سطحی و زودگذر است و در برخی موارد اعتیاد یک زن، منجر به درخواست طلاق از سوی مرد میشود. تحقیقات نشان میدهد تأثیر اعتیاد مادر در فروپاشی خانواده و قربانی شدن کودکان حتی از اعتیاد پدر بیشتر است؛ زیرا با اعتیاد مادر به عنوان رکن اصلی خانواده، نظم و انضباط خانواده برهم میخورد و در صورت زندانی شدن زن معتاد، معمولاً همسر او ازدواج مجدد میکند و اصولاً زندگی خانوادگی نابسامان میگردد.
این جامعه شناس در ادامه صحبتهای خود به تولید مثل اشاره میکند و میگوید: یکی از امیال و آرزوهای هر خانواده، داشتن فرزندان سالم و تندرست است؛ از اینرو والدین تمام توان خود را برای دسترسی به این مطلوب به کار میگیرند، اما مادر معتاد در دوران بارداری، فرزندش را معتاد و ناقص میکند و با دست خود، از داشتن فرزند سالم محروم میشود و فرزندانی معتاد و بیمار تحویل جامعه میدهد.
به گفته بیگدلی، یافتههای تحقیقاتی حاکی از آن است که به احتمال زیاد، نوزاد زنان معتاد از نظر فیزیکی غیرعادی بوده و دچار محرومیت میشوند.
او، از آسیبهایی که گریبان گیر یک زن معتاد است، میگوید: در خانوادهای که مادر، معتاد است، احترام متقابل بین افراد، جای خود را به نزاع و درگیری میدهد و در نتیجه فرزندان براساس ارزشها و هنجارهای موجود در جامعه پرورش نمییابند؛ زیرا الگوهای مناسب رفتاری ندارند، همچنین به دلیل عدم روابط محبتآمیز با مادر، حاضر به پذیرش نصایح او نیستند و رفتارهای خود را براساس خواسته خود تنظیم میکنند.
این جامعه شناس معتقد است روابط عاطفی و روانی مادر با فرزندان، به دلیل اعتیاد آسیب میبیند و مصرف مواد مخدر برای او اولویت مییابد. همین امر فرزندان را نیز به سوی اعتیاد، بزهکاری و رفتار ضد اجتماعی میکشاند.
کاهش روابط فامیلی از دیگر عوامل اعتیاد در بانوان است که این کارشناس توضیح میدهد: یکی از نیازهای روانی انسان، روابط عاطفی و محبتآمیز با دیگران است. بخشی از این نیازهای انسانی به واسطه روابط میان اعضای خانواده و بخش دیگر، از طریق روابط میان این اعضا با سایر بستگان و دوستان حاصل میشود.
آنچنانکه بیگدلی میگوید ارضا نشدن کامل این نیاز موجب میشود تا در شخصیت افراد اختلالاتی ایجاد شود. اعتیاد والدین علاوه بر اینکه روابط بین اعضای خانواده را دستخوش اختلال میکند و فرزندان را از دریافت محبت و حمایت عاطفی محروم میکند، معاشرت سایر بستگان و آشنایان را کاهش میدهد؛ زیرا آنها از ارتباط با چنین خانوادهای احساس ناخرسندی، خطر و سرافکندگی میکنند، بنابراین اعتیاد موجب میشود تا از میزان حمایتهای خانوادگی و روابط فامیلی کاسته شود. این مسأله میتواند آسیبهای جدّی بر پیکر خانواده معتاد وارد کند.
او در ادامه تصریح میکند: یکی از راههای پیشگیری زنان از اعتیاد، آشنایی و شناخت آنها نسبت به خصوصیات مواد مخدر و پیامدهای آن است. هرچه فرد آگاهی بیشتری نسبت به آثار منفی و زیانبار اعتیاد به مواد مخدر داشتهباشد، احتمال اجتناب از آن بیشتر است و این شیوه پیشگیری، از نوع کنترل درونی است که اثر و نتیجه آن به مراتب بیش از کنترل بیرونی است.
با همه اینها، مرگ و میر افراد معتاد به مواد مخدر، به نسبت سالهای گذشته رشدی غیر قابل انکار داشته که به طور متوسط ۶۰ درصد از آمار فوتیها ناشی از افزودن ناخالصی به مواد مخدر و افزایش قیمت آن است؛ آماری که به سیاستگذاران هشدار میدهد.
اما مدیرکل پزشکی قانونی استان قزوین، این تصور را رد میکند. ولیزاده به تازگی گفتهاست: مرگ ناشی از سوء مصرف مواد مخدر در استان، بیش از ۱۴ درصد افزایش یافتهاست.
آنگونه که او اعلام کردهاست در سال گذشته، هفت زن بر اثر عوارض سوء مصرف مواد مخدر در استان جان باختند؛ درحالیکه در سال ۹۶ تنها یک زن در این رابطه فوت کردهبود که نشانگر رشد بیش از ۱۰۰درصدی است.
این مسئول با اشاره به آمار فوت شدگان ناشی از سوء مصرف مواد مخدر در استان، اضافه میکند: در سال گذشته ۷۲نفر بر اثر عوارض ناشی از سوء مصرف مواد مخدر در استان جان خود را از دست دادند، درحالی که تعداد فوت شدگان سال پیش از آن ۶۳ نفر بوده که از این تعداد ۶۵ نفر مرد و هفت نفر آنها زن بودهاند.
همان طور که آمارها نشان میدهد، اعتیاد با سرعت نسبتا بالایی در بین زنان و دختران استان قزوین شیوع پیدا کرده، و به دنبال آن مرگ و میرهای ناشی از جمعیت معتاد، به وفور رو به افزایش است.
تأثیر اعتیاد مادر در فروپاشی خانواده بیشتر از پدر
آیا جامعه حضور بانوان معتاد را در اجتماع میپذیرد؟ اعتیاد بانوان چه آسیبهایی دارد؟
چه عواملی سبب افزایش مرگ و میر بانوان معتاد شدهاست؟ اینها بخشی از سوالاتی است که برای بررسی هرچه بیشتر آن فرخنده بیگدلی، جامعه شناس و فعال اجتماعی حوزه زنان پاسخ میدهد.
او با اشاره به اینکه یک بانوی معتاد اولین ضربههای روحی و روانی خود را از خانواده دریافت میکند، به «فروردین امروز» میگوید: خانواده زنان معتاد، روابط عاطفی و انواع حمایتهای خانوادگی را از آنها (به ویژه دختران) قطع میکنند و این مسأله آغاز مشکلات جدیدتر و خطرناکتر است. زن معتاد، نسبت به اعضای خانواده خود احساس مسئولیت نمیکند و همیشه نیازهای خود را برخواستههای آنها مقدم میدارد.
بیگدلی ادامه میدهد: ارتباط عاطفی یک فرد معتاد با اعضای خانواده بسیار سطحی و زودگذر است و در برخی موارد اعتیاد یک زن، منجر به درخواست طلاق از سوی مرد میشود. تحقیقات نشان میدهد تأثیر اعتیاد مادر در فروپاشی خانواده و قربانی شدن کودکان حتی از اعتیاد پدر بیشتر است؛ زیرا با اعتیاد مادر به عنوان رکن اصلی خانواده، نظم و انضباط خانواده برهم میخورد و در صورت زندانی شدن زن معتاد، معمولاً همسر او ازدواج مجدد میکند و اصولاً زندگی خانوادگی نابسامان میگردد.
این جامعه شناس در ادامه صحبتهای خود به تولید مثل اشاره میکند و میگوید: یکی از امیال و آرزوهای هر خانواده، داشتن فرزندان سالم و تندرست است؛ از اینرو والدین تمام توان خود را برای دسترسی به این مطلوب به کار میگیرند، اما مادر معتاد در دوران بارداری، فرزندش را معتاد و ناقص میکند و با دست خود، از داشتن فرزند سالم محروم میشود و فرزندانی معتاد و بیمار تحویل جامعه میدهد.
به گفته بیگدلی، یافتههای تحقیقاتی حاکی از آن است که به احتمال زیاد، نوزاد زنان معتاد از نظر فیزیکی غیرعادی بوده و دچار محرومیت میشوند.
او، از آسیبهایی که گریبان گیر یک زن معتاد است، میگوید: در خانوادهای که مادر، معتاد است، احترام متقابل بین افراد، جای خود را به نزاع و درگیری میدهد و در نتیجه فرزندان براساس ارزشها و هنجارهای موجود در جامعه پرورش نمییابند؛ زیرا الگوهای مناسب رفتاری ندارند، همچنین به دلیل عدم روابط محبتآمیز با مادر، حاضر به پذیرش نصایح او نیستند و رفتارهای خود را براساس خواسته خود تنظیم میکنند.
این جامعه شناس معتقد است روابط عاطفی و روانی مادر با فرزندان، به دلیل اعتیاد آسیب میبیند و مصرف مواد مخدر برای او اولویت مییابد. همین امر فرزندان را نیز به سوی اعتیاد، بزهکاری و رفتار ضد اجتماعی میکشاند.
کاهش روابط فامیلی از دیگر عوامل اعتیاد در بانوان است که این کارشناس توضیح میدهد: یکی از نیازهای روانی انسان، روابط عاطفی و محبتآمیز با دیگران است. بخشی از این نیازهای انسانی به واسطه روابط میان اعضای خانواده و بخش دیگر، از طریق روابط میان این اعضا با سایر بستگان و دوستان حاصل میشود.
آنچنانکه بیگدلی میگوید ارضا نشدن کامل این نیاز موجب میشود تا در شخصیت افراد اختلالاتی ایجاد شود. اعتیاد والدین علاوه بر اینکه روابط بین اعضای خانواده را دستخوش اختلال میکند و فرزندان را از دریافت محبت و حمایت عاطفی محروم میکند، معاشرت سایر بستگان و آشنایان را کاهش میدهد؛ زیرا آنها از ارتباط با چنین خانوادهای احساس ناخرسندی، خطر و سرافکندگی میکنند، بنابراین اعتیاد موجب میشود تا از میزان حمایتهای خانوادگی و روابط فامیلی کاسته شود. این مسأله میتواند آسیبهای جدّی بر پیکر خانواده معتاد وارد کند.
او در ادامه تصریح میکند: یکی از راههای پیشگیری زنان از اعتیاد، آشنایی و شناخت آنها نسبت به خصوصیات مواد مخدر و پیامدهای آن است. هرچه فرد آگاهی بیشتری نسبت به آثار منفی و زیانبار اعتیاد به مواد مخدر داشتهباشد، احتمال اجتناب از آن بیشتر است و این شیوه پیشگیری، از نوع کنترل درونی است که اثر و نتیجه آن به مراتب بیش از کنترل بیرونی است.
با همه اینها، مرگ و میر افراد معتاد به مواد مخدر، به نسبت سالهای گذشته رشدی غیر قابل انکار داشته که به طور متوسط ۶۰ درصد از آمار فوتیها ناشی از افزودن ناخالصی به مواد مخدر و افزایش قیمت آن است؛ آماری که به سیاستگذاران هشدار میدهد.
فریبا قاسمی