در انتظار پایان زندگی
مناطقی مانند چوبیندر، این حقیقت را ملموس‌تر به نمایش می‌گذارد؛ زنانی که با ابتلا به اعتیاد و طرد از خانواده، راهی جز ادامه زندگی کنار ریل راه‌آهن و کنار گندمزارها نمی‌یابند و ترجیح می‌دهند در انزوا، زندگی خود را به پایان برسانند. پریسا، یکی از زنانی است که عامل اعتیادش را شوهرش معرفی می‌کند و می‌گوید: وقتی من معتاد شدم، خودش اعتیاد را ترک کرد و دخترم را با خود برد. من تنها شدم، نه خانواده حامی‌ام بود و نه جایی برای زندگی کردن داشتم.
پریسا ادامه می‌دهد: اعتیاد هیچ امید و انگیزه‌ای برایم باقی نگذاشته‌است. گاهی از فرط نشئگی ۲روز بین گندم‌ها خوابم می‌برد و وقتی بیدار می‌شوم، زمان و مکان را درک نمی‌کنم. جایی برای رفتن ندارم و روزها را به امید تمام شدن این زندگی، می‌گذرانم.زنانی مانند پریسا، در جاهای دیگر قزوین هم مشاهده شده‌اند. مناطقی همچون زیر پل‌ها، نواحی منفصل شهری، حواشی چوبیندر و… بارها این پدیده دیده شده‌است.اکنون در قزوین مأمن مناسبی برای این زنان وجود ندارد.
قزوین بدون گرمخانه
مریم بیدخام، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین، به فروردین امروز می‌گوید: در قزوین محلی با عنوان گرمخانه زنان نداریم. شهرداری، مرکزی را برای اسکان موقت مردان بی‌خانمان و کارتن آماده کرده که این مرکز در مواقع لزوم به زنان کارتن‌خواب هم خدمات موقتی می‌دهند.
بیدخام ادامه می‌دهد: علاوه بر این مرکز، بهزیستی نیز مکانی دارد که زنان معتاد و متجاهر را به صورت موقت اسکان می‌دهد؛ اما آنچه ما مد نظر داریم، جایی است که زنان را در موقع لزوم اسکان دهد، فارغ از آنکه چه دلیلی باعث خروج زن از خانه شده باشد. فقر، اعتیاد، مشکلات خانوادگی و یا هر دلیل دیگری، ممکن است موجب شود، زنی از خانه خارج شود و جایی برای اقامت نداشته‌باشد. ما باید بتوانیم جای امنی برای این زنان پیش‌بینی کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که تاکنون چه اقداماتی در این زمینه انجام شده، توضیح می‌دهد: اینکه وظیفه کدام نهاد، تأمین خانه امن برای زنان است، میان بهزیستی و شهرداری قزوین اختلاف نظراتی وجود دارد و به همین دلیل برای تقسیم کار اتاق فکری تشکیل داده‌ایم و یک جلسه در این باره برگزار‌شده‌است. این اتاق فکر، متشکل از نمایندگان دستگاه‌های مختلف مانند شهرداری، بهزیستی، دادگستری، نیروی انتظامی و دفتر امور بانوان استانداری است و دومین جلسه آن به زودی برگزار می‌شود. برنامه ریزی‌ها شده‌است که تا پایان سال جاری این پروژه عملیاتی شود؛ اما اگر این اتفاق محقق نشود، اوایل سال آتی احداث خانه امن برای زنان، کلید می‌خورد.
بستر آماده قزوین برای بروز ناهنجاری‌ها
اما باید دید با وضعیت کنونی احداث خانه امنی برای مدیریت آسیب‌های این پدیده، چقدر اولویت دارد؟ یک جامعه‌شناس در این باره به موضوع‌هایی نظیر رشد روزافزون جمعیت و ورود جمعیت مهاجر به قزوین به عنوان عواملی اشاره می‌کند که بستر بروز ناهنجاری‌ها را فراهم می‌کند.
کریم تفضلی می‌گوید: تاکنون به هر دلیلی به راه‌اندازی محل مناسبی برای اسکان زنان بی‌خانمان توجه نشده، اما به دلیل مهاجرپذیری قزوین و اسکان دائم و یا موقتی برخی افراد در قزوین بدون حضور خانواده و حاشیه‌نشینی و…، احداث چنین مرکزی، حداقل در ۲ نقطه شهری ضروری است.
وی ادامه می‌دهد: جمع‌آوری و مدیریت این افراد می‌تواند به کنترل ناهنجاری‌ها کمک کند و علاوه بر آن از ناامنی‌های احتمالی جلوگیری کند و مانع از وقوع معضلاتی مانند سرقت یا فساد اخلاقی شود.
تفضلی، وجود این مراکز را از دو جهت بااهمیت دانسته و توضیح می‌دهد: موضوع اول حفظ امنیت شهر است که با وجود این مراکز از وقوع جرایم احتمالی پیشگیری می‌شود و موضوع دوم، کرامت انسانی و حرمت این افراد است. آوارگی این افراد در خیابان به خصوص در سرمای زمستان، تصویر ناخوشایندی ایجاد می‌کند که همه ما موظفیم برای برطرف کردن آن بکوشیم.
این جامعه‌شناس در رابطه با عمق این معضلات در قزوین نیز می‌گوید: شاید ما در قزوین با این معضلات به شدتی که در تهران مشاهده می‌شود، مواجه نباشیم و گستردگی آن به اندازه کلانشهرها به چشم نیاید. در شهری مانند تهران، کارتن‌خوابی و اقامت دائمی در پارک‌ها به یک وضعیت معمول تبدیل شده‌است؛ اما در قزوین مسئله ما، امروز نیست و بحث پیشگیری اهمیت بیشتری دارد.
او ادامه می‌دهد: شاید اکنون وضعیت حادی نداشته‌باشیم؛ اما با توجه به شرایط حاضر، لازم است تمهیداتی برای سال‌های آینده را بیاندیشیم به خصوص آنکه رشد اینگونه معضلات تصاعدی است و اگر اقدامات کنترلی صورت نگیرد، درآینده ابعاد مساله پیچیده‌تر می‌شود.
***
بررسی وضعیت زنان آسیب‌دیده و تبعات آن در قزوین، حاکی از آن است که فرصت زیادی برای برگزاری جلسات ومحول کردن وظایف به دوش دیگران باقی نمانده‌است. مسائلی چون اعتیاد زنان، اختلافات خانوادگی، فرار از خانه و … در حال حاضر نه قابل حذف هستند و نه به سرعت درمان می‌شوند. اهمال در حمایت از آسیب‌دیدگان و امتناع از توانبخشی به آن‌ها، موجب سرایت معضلات به دیگر لایه‌های آسیب‌پذیر جامعه می‌شود. هم اینک هشدارها برای متولیان امر به صدا درآمده‌است؛ اما زمان به انتظار نمی‌نشیند تا تحقق وعده‌ها را نظاره‌گر باشد.
شیما شاهین فر
