این شبکه‌ها نه تنها امروز به عضوی از خانواده‌ها تبدیل شده‌اند که سبب‌ساز تغییرات محسوسی در ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی هم گردیده‌اند.
اینکه رسانه‌های نوین چه تاثیراتی بر زندگی فردی و اجتماعی افراد داشته و چگونه می‌توان از تاثیرات منفی و پیامدهای سوء شبکه‌های اجتماعی مجازی کاست، موضوعی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد. امروز کمتر خانواده‌ای است که به گونه‌ای دستخوش تاثیرات ناشی از حضور در این شبکه‌ها نگردیده و از مشکلات ناشی از اعتیاد به رسانه‌های نوظهور بی‌خبر باشد.
یک جامعه‌شناس معتقد است: در بررسی تاثیر رسانه‌های نوین بر زندگی افراد باید جنبه‌های مثبت و منفی آن همزمان مورد بررسی قرار گرفته و به این نکته می‌بایست به صورت جدی توجه کرد که شبکه‌های اجتماعی مجازی، فضای بسیار بزرگ و پیچیده‌ای است که سبب زیست تازه‌ای در این فضا گردیده و ارتباطات و اتصالات جدیدی را بین انسان‌ها، صرف از تاثیرات آنها باعث شده است.
مطالبه گری عمومی در شبکه‌های اجتماعی
دکتر لیلی حاج آقایی به «فروردین امروز» می‌گوید: نمی‌توان از این واقعیت دور ماند که این رسانه‌ها باعث احیای دمکراسی شده و سیستم‌های حاکمیت فردی چه در جامعه و خانواده را با چالش کشیده اند. امروز در فضای مجازی با دنیایی از صداها مواجه هستیم که این چند صدایی روش اداره جوامع مختلف را به سمت دموکراتیک کشانده و مشارکت سیاسی در جامعه را افزایش داده است.
وی با تاکید بر اینکه، بهار عربی و آنچه این روزها در لبنان و عراق شاهد آن هستیم، معلول رسانه‌های نوین است؛ می‌افزاید: امروز مطالبه‌گری عمومی از طریق شبکه‌های اجتماعی شرایط نیل به جامعه مدنی را فراهم آورده و حاکمیت و سیاسیون را زیر ذره بین مردم قرار داده است.
این استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه با بیان این نکته که گمنامی در فضای مجازی و امکان حضور در این شبکه‌ها با هویت نامعلوم، دامنه ارتباطات بین افراد افزایش داده و باعث کاهش حریم‌های خصوصی شده است، اضافه می‌کند: امروز نیاز به لایک، به شدت به نیاز افراد به دیده شدن افزوده است و از همین رو، احساس کاذب قدرتمندی را در این شبکه‌ها بوجود آورده و به همین دلیل شاهد شاخ شدن برخی و یا تبدیل آنان به پدیده «سلبریتی» هستیم.
حاج آقایی درباره تاثیرات منفی رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی ادامه می‌دهد: اعتیاد به اینترنت و وحشت از دور ماندن از تلفن همراه، از جمله تاثیرات منفی این شبکه‌هاست، اما رواج خیانت در زندگی زناشویی، برقراری ارتباطات فرازناشویی، افزایش طلاق‌های عاطفی و قانونی، کاهش سطح رواداری و خویشتن‌داری، بلوغ زودرس جنسی، تشدید آسیب‌های اجتماعی و همچنین افزایش جرایم سایبری را باید از دیگر اثرات سوء آنها دانست.
وی، آموزش موزاییکی در شبکه‌های اجتماعی را از دیگر پیامدهای رسانه‌های نوین دانسته و یادآور می‌شود: اینکه افراد بدون مطالعه جامع، صرفا بریده‌های مطالب را کنار یکدیگر قرار داده و با منطق موزاییکی به تحلیل‌های غیرواقعی می‌پردازند؛ گاهی براساس قضاوت‌های سطحی، دچار عقده‌های درونی، افسردگی و رفتارهای خشونت‌طلبانه نیز می‌شوند.
تشدید شکاف طبقاتی در نتیجه لاکچری گری
این جامعه‌شناس در ادامه گفت و گو با «فروردین امروز» با اشاره به تغییر سبک زندگی و دگرگونی در نگرش و کنش‌های اجتماعی در دورترین روستاها و جوامع محلی در نتیجه تاثیرات ناشی از شبکه‌های اجتماعی مجازی، عنوان می‌کند: تغییر در سلسله مراتب اداره خانواده و جامعه از عمودی به افقی از دیگر تغییرات ملموسی است که در چند سال اخیر شاهد آن بوده‌ایم و عمده کسانی که فرصتی برای ابراز وجود نداشتند، امروز در رسانه‌های مدرن نه تنها حضور فعالی دارند که با «لایک» شدن به لحاظ روان‌شناسی با احساس قدرت و تاثیرگذاری به اقناع رسیده‌اند.
هتاکی و پرخاشگری در زیست اجتماعی به ویژه در برد و باخت تیم‌های ورزشی، افزایش مصرف‌گرایی، کج کارکردی جامعه‌شناسی در شبکه اجتماعی اینستاگرام و تشدید شکاف طبقاتی در نتیجه تبلیغ زندگی و زیست لاکچری از دیگر مواردی بود که «لیلی حاج آقایی» به آن اشاره و تصریح کرد: ناکامی کاربران در اینستاگرام سبب گرایش آنان به انواع مواد مخدر شده و با توجه به اینکه در کشور ما صرفا ۱۵دقیقه زمان لازم است تا به مواد مخدر دسترسی پیدا کرد، این آسیب در کمین بسیاری از کاربرانی که دچار ناکامی می‌شوند، نشسته است.
وی با تاکید بر ضرورت رواج فرهنگ کتابخوانی در خانواده‌ها برای گریز از تلفن همراه و تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی مجازی، ابراز می‌دارد: براساس آخرین یافته‌های مطالعاتی در حال حاضر اعضای خانواده روزانه فقط ۱۲دقیقه با یکدیگر گفت و گو می‌کنند که باید این باب را در خانواده‌ها گشود و با کاهش فاصله‌ها، از میزان حضور در فضای رسانه‌های مدرن مجازی کاست.
این استادیار دانشگاه همچنین با بیان اینکه، دستگاه‌های فرهنگی و سازمان‌های مردم نهاد باید مدیریت رسانه و کاربردی کار استفاده از آن را به جامعه بیاموزند، خاطرنشان می‌کند: خانواده‌ها نیز سعی کنند سواد رسانه‌ای خود را بالا برده و با مدیریت استفاده از رسانه‌های نوین، از تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی مجازی که می‌تواند با به چالش کشیدن زیست فردی و اجتماعی، آسیب‌های متعددی را متوجه آنان کند، پیشگیری نمایند.
براساس یافته‌های مرکز آمار ایران، در سال۹۶ متوسط حضور ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی یک ساعت و ۴دقیقه در روز بوده است. به موجب این آمار، ٥٣درصد از ایرانیان عضو شبکه‌های اجتماعی بوده و از بین این شبکه‌ها، تلگرام با ٩٤.٥درصد و پس از آن اینستاگرام با ٤٣.١درصد بیشترین عضویت را داشته‌اند. کارشناسان حوزه رسانه و فضای مجازی بر این باورند در حال حاضر متوسط حضور ایرانیان به چهار تا پنج برابر سال۹۶ رسیده و این مساله می‌تواند زنگ خطری جدی برای جامعه ایرانی باشد.
اینکه رسانه‌های نوین چه تاثیراتی بر زندگی فردی و اجتماعی افراد داشته و چگونه می‌توان از تاثیرات منفی و پیامدهای سوء شبکه‌های اجتماعی مجازی کاست، موضوعی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد. امروز کمتر خانواده‌ای است که به گونه‌ای دستخوش تاثیرات ناشی از حضور در این شبکه‌ها نگردیده و از مشکلات ناشی از اعتیاد به رسانه‌های نوظهور بی‌خبر باشد.
یک جامعه‌شناس معتقد است: در بررسی تاثیر رسانه‌های نوین بر زندگی افراد باید جنبه‌های مثبت و منفی آن همزمان مورد بررسی قرار گرفته و به این نکته می‌بایست به صورت جدی توجه کرد که شبکه‌های اجتماعی مجازی، فضای بسیار بزرگ و پیچیده‌ای است که سبب زیست تازه‌ای در این فضا گردیده و ارتباطات و اتصالات جدیدی را بین انسان‌ها، صرف از تاثیرات آنها باعث شده است.
مطالبه گری عمومی در شبکه‌های اجتماعی
دکتر لیلی حاج آقایی به «فروردین امروز» می‌گوید: نمی‌توان از این واقعیت دور ماند که این رسانه‌ها باعث احیای دمکراسی شده و سیستم‌های حاکمیت فردی چه در جامعه و خانواده را با چالش کشیده اند. امروز در فضای مجازی با دنیایی از صداها مواجه هستیم که این چند صدایی روش اداره جوامع مختلف را به سمت دموکراتیک کشانده و مشارکت سیاسی در جامعه را افزایش داده است.
وی با تاکید بر اینکه، بهار عربی و آنچه این روزها در لبنان و عراق شاهد آن هستیم، معلول رسانه‌های نوین است؛ می‌افزاید: امروز مطالبه‌گری عمومی از طریق شبکه‌های اجتماعی شرایط نیل به جامعه مدنی را فراهم آورده و حاکمیت و سیاسیون را زیر ذره بین مردم قرار داده است.
این استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه با بیان این نکته که گمنامی در فضای مجازی و امکان حضور در این شبکه‌ها با هویت نامعلوم، دامنه ارتباطات بین افراد افزایش داده و باعث کاهش حریم‌های خصوصی شده است، اضافه می‌کند: امروز نیاز به لایک، به شدت به نیاز افراد به دیده شدن افزوده است و از همین رو، احساس کاذب قدرتمندی را در این شبکه‌ها بوجود آورده و به همین دلیل شاهد شاخ شدن برخی و یا تبدیل آنان به پدیده «سلبریتی» هستیم.
حاج آقایی درباره تاثیرات منفی رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی ادامه می‌دهد: اعتیاد به اینترنت و وحشت از دور ماندن از تلفن همراه، از جمله تاثیرات منفی این شبکه‌هاست، اما رواج خیانت در زندگی زناشویی، برقراری ارتباطات فرازناشویی، افزایش طلاق‌های عاطفی و قانونی، کاهش سطح رواداری و خویشتن‌داری، بلوغ زودرس جنسی، تشدید آسیب‌های اجتماعی و همچنین افزایش جرایم سایبری را باید از دیگر اثرات سوء آنها دانست.
وی، آموزش موزاییکی در شبکه‌های اجتماعی را از دیگر پیامدهای رسانه‌های نوین دانسته و یادآور می‌شود: اینکه افراد بدون مطالعه جامع، صرفا بریده‌های مطالب را کنار یکدیگر قرار داده و با منطق موزاییکی به تحلیل‌های غیرواقعی می‌پردازند؛ گاهی براساس قضاوت‌های سطحی، دچار عقده‌های درونی، افسردگی و رفتارهای خشونت‌طلبانه نیز می‌شوند.
تشدید شکاف طبقاتی در نتیجه لاکچری گری
این جامعه‌شناس در ادامه گفت و گو با «فروردین امروز» با اشاره به تغییر سبک زندگی و دگرگونی در نگرش و کنش‌های اجتماعی در دورترین روستاها و جوامع محلی در نتیجه تاثیرات ناشی از شبکه‌های اجتماعی مجازی، عنوان می‌کند: تغییر در سلسله مراتب اداره خانواده و جامعه از عمودی به افقی از دیگر تغییرات ملموسی است که در چند سال اخیر شاهد آن بوده‌ایم و عمده کسانی که فرصتی برای ابراز وجود نداشتند، امروز در رسانه‌های مدرن نه تنها حضور فعالی دارند که با «لایک» شدن به لحاظ روان‌شناسی با احساس قدرت و تاثیرگذاری به اقناع رسیده‌اند.
هتاکی و پرخاشگری در زیست اجتماعی به ویژه در برد و باخت تیم‌های ورزشی، افزایش مصرف‌گرایی، کج کارکردی جامعه‌شناسی در شبکه اجتماعی اینستاگرام و تشدید شکاف طبقاتی در نتیجه تبلیغ زندگی و زیست لاکچری از دیگر مواردی بود که «لیلی حاج آقایی» به آن اشاره و تصریح کرد: ناکامی کاربران در اینستاگرام سبب گرایش آنان به انواع مواد مخدر شده و با توجه به اینکه در کشور ما صرفا ۱۵دقیقه زمان لازم است تا به مواد مخدر دسترسی پیدا کرد، این آسیب در کمین بسیاری از کاربرانی که دچار ناکامی می‌شوند، نشسته است.
وی با تاکید بر ضرورت رواج فرهنگ کتابخوانی در خانواده‌ها برای گریز از تلفن همراه و تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی مجازی، ابراز می‌دارد: براساس آخرین یافته‌های مطالعاتی در حال حاضر اعضای خانواده روزانه فقط ۱۲دقیقه با یکدیگر گفت و گو می‌کنند که باید این باب را در خانواده‌ها گشود و با کاهش فاصله‌ها، از میزان حضور در فضای رسانه‌های مدرن مجازی کاست.
این استادیار دانشگاه همچنین با بیان اینکه، دستگاه‌های فرهنگی و سازمان‌های مردم نهاد باید مدیریت رسانه و کاربردی کار استفاده از آن را به جامعه بیاموزند، خاطرنشان می‌کند: خانواده‌ها نیز سعی کنند سواد رسانه‌ای خود را بالا برده و با مدیریت استفاده از رسانه‌های نوین، از تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی مجازی که می‌تواند با به چالش کشیدن زیست فردی و اجتماعی، آسیب‌های متعددی را متوجه آنان کند، پیشگیری نمایند.
براساس یافته‌های مرکز آمار ایران، در سال۹۶ متوسط حضور ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی یک ساعت و ۴دقیقه در روز بوده است. به موجب این آمار، ٥٣درصد از ایرانیان عضو شبکه‌های اجتماعی بوده و از بین این شبکه‌ها، تلگرام با ٩٤.٥درصد و پس از آن اینستاگرام با ٤٣.١درصد بیشترین عضویت را داشته‌اند. کارشناسان حوزه رسانه و فضای مجازی بر این باورند در حال حاضر متوسط حضور ایرانیان به چهار تا پنج برابر سال۹۶ رسیده و این مساله می‌تواند زنگ خطری جدی برای جامعه ایرانی باشد.
فتانه سعیدی
