این در حالی بود که به اذعان مسئولان محیط زیست استان، هوای شهر قزوین در ۱۲۴روز از سال‌جاری (معادل ۴۰درصد کل روزهای سال) دارای شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها از جمله گروه‌های حساس بود و سلامتی شهروندان به صورت جدی در معرض خطر قرار داشت. این وضعیت برای شهرستان آبیک ۱۱۳روز و برای شهرستان البرز ۷۷روز گزارش شد.
دلایل متعددی درباره علت افزایش آلایندگی هوا در استان مطرح شده است؛ از مازوت‌سوزی نیروگاه شهیدرجایی و فراوانی خودرو و وجود خودروهای فرسوده تا شهرک‌های متعدد صنعتی و کارخانجات و سیستم گرمایشی واحدهای مسکونی و ساختمان‌های اداری و تجاری، اما تاکنون نه مطالعه علمی در این‌باره صورت گرفته و نه گفته‌های مسئولان درباره چرایی این وضعیت، چندان با یافته‌های تحقیقاتی، منطبق است.
معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل محیط زیست استان با اذعان به اینکه تاکنون مطالعه علمی دقیقی برای مشخص شدن نقش عوامل مختلف در آلودگی هوای قزوین صورت نگرفته، دلیل آن را عدم تأمین اعتبار و بودجه می‌داند.
سعید میرزاحسینی در عین حال، ۶۰ تا ۷۰درصد آلودگی هوای استان را ناشی از خودروهای سبک و سنگین عنوان کرده و ۳۰ تا ۴۰درصد دیگر را متوجه واحدهای صنعتی و تولیدی، نیروگاه شهیدرجایی و سیستم‌های گرمایشی اعلام می‌کند. او اما نمی‌گوید در حالی که این عوامل بدون تغییر محسوسی، در سال‌های قبل نیز وجود داشته‌اند، چرا قزوین در ظرف زمانی کمتر از پنج سال گذشته دچار آلایندگی شدید هوا شده و امروز در روزهایی، آلوده‌ترین استان کشور بوده است؟
در این میان اما استاندار، عامل اصلی در تبدیل قزوین، به‌عنوان آلوده‌ترین استان کشور را ناشی از کاهش دمای هوا نسبت به پارسال و پایداری جو می‌داند. محمدمهدی اعلایی با بیان اینکه، امسال منابع آلاینده هوا افزایش پیدا نکرده، کما اینکه به خاطر توقف چند فاز از نیروگاه شهیدرجایی کمتر هم شد، به «فروردین‌امروز» می‌گوید: اما در دی و بهمن، کاهش ۱٫۶درجه دمای هوا نسبت به میانگین سال قبل و همچنین پایداری بیشتر جوی سبب شد تا انباشت آلاینده‌ها بیشتر شده و این عامل باعث افزایش شاخص آلودگی هوا به شکل قابل توجهی طی چند روز در استان شود.
او با تاکید بر اینکه فیلتراسیون نیروگاه شهیدرجایی نیاز به تامین اعتبار چند میلیون دلاری دارد، می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین علل افزایش آلاینده‌ها در استان که هم پای نیروگاه در این مساله موثر است، وسایل نقلیه مستقر در استان و خودروهای عبوری از محورهای مواصلاتی استان هستند که باید در این زمینه تدبیری اندیشیده شود، گرچه بخش مهمی از این موضوع، باید به‌صورت ملی مورد اقدام قرار بگیرد.
با این همه، حسین اینانلو، دکترای اقلیم‌شناسی و پژوهشگر محیط زیست معتقد است: وقتی در شهری مثل قزوین صحبت از آلودگی به میان می‌آید، باید دید منابع آلاینده هوا نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده‌اند یا اینکه منابع آلوده‌کننده ثابت بوده، اما عوامل حبس‌کننده‌ای باعث شده که این آلودگی از اینجا به جای دیگری منتقل نشود.
وی منابع آلاینده هوای هر شهر را وسایل حمل‌ونقل، مراکز سکونت‌گاهی، کارخانه‌ها، نیروگاه‌های برق، واحدهای کشت و صنعت، دامداری‌ها و… دانسته و درباره راهکارهای کاهش آلودگی هوا به «ایسنا» می‌گوید: در راهکارهای بلندمدت خیلی چیزها باید تغییر کنند. باید در صنعت، زراعت، زندگی شخصی، معماری و شهرسازی، الگوهای سازگاری با طبیعت را به قانون و آئین‌نامه تبدیل کنیم و مردم و نهادهای دولتی مجبور به اجرای آن‌ها باشند، اما متأسفانه در نظام مدیریت، برنامه‌ریزی و بهره‌برداری از منابع طبیعی در ایران چنین اراده‌ای دیده نمی‌شود، ولی راهکار کوتاه‌مدت هم این نیست که مدیران به‌صورت غیرکارشناسی و ناهماهنگ در حال تعطیلی کارخانه‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها هستند.
به نظر می‌رسد با آنچه در این گزارش بدان پرداخته شد در فقدان مطالعات جامع پیرامون علت افزایش آلایندگی‌های هوا در استان و نیز انفعال و تصمیمات غیرکارشناسی و ناهماهنگ نظام مدیریتی، در کوتاه‌مدت نمی‌توان امیدی به کاهش و مهار بحرانی داشت که مستقیما سلامت شهروندان را به خطر انداخته و نفس‌های آن‌ها را به شماره انداخته است؛ هم‌چنان‌که در درازمدت نیز با همین دست فرمان، به مقصد امنی نخواهیم رسید!
