آمار دقیقی از تعداد این پروژه‌ها در دست نیست، اما در روزهای اخیر میرتاج‌الدینی رییس مجمع نمایندگان شمال غرب کشور در مجلس از وجود ۴۰۰هزار پروژه نیمه‌تمام در کشور خبر داده و لطیفی معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان اداری و استخدامی کشور نیز گفته است: «در حال حاضر ۳۰۰۰همت(۳هزار میلیارد تومان) پروژه روی زمین مانده در کشور داریم که با روال کنونی تکمیل این پروژه‌ها ۵۰سال دیگر طول خواهد کشید».
میرکاظمی معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان برنامه و بودجه هم تاکید کرده است: «میزان منابعی که هر سال در بودجه گذاشته می‌شود به اندازه‌ای نیست که بتوانیم پروژه‌های نیمه‌کاره را پیش ببریم. تعداد زیادی پروژه تعریف شده که هیچ ضرورتی نداشته‌اند. چه ضرورتی دارد منابع را صرف طرح‌هایی کنیم که غیراقتصادی هستند».
روایت متفاوت پروژه‌های نیمه‌تمام در استان
در استان قزوین اما، روایت پروژه‌های نیمه‌تمام متفاوت است. متفاوت از آن رو که مسئولان استان خود نیز در سال‌های اخیر نمی‌دانستند که تعداد دقیق پروژه‌های نیمه‌تمام در سطح استان چه تعداد است و اساسا در شرایط تورمی کنونی چه میزان اعتبار لازم است که بتوان آن‌ها را به بهره‌برداری رساند و اینکه آیا، صرفه اقتصادی در رها کردن و واگذاری برخی از این پروژه‌هاست یا تکمیل و بهره‌برداری از آن‌ها؟
تاملی بر سخنان متفاوت و متناقض معاون سابق هماهنگی عمرانی استاندار قزوین درباره تعداد پروژه‌های نیمه‌تمام در استان، گویای همین مساله است. علی فرخزاد ۲۷خرداد۱۳۹۷ با بیان اینکه، در حال حاضر ۷۰۰پروژه نیمه‌تمام در استان قزوین وجود دارد که تکمیل آن‌ها بیش‌از ۲هزار و ۵۰۰میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، تاکید کرده بود: «برای طرح‌های نیمه‌تمام بودجه دولتی پیش‌بینی شده، اما اگر روند کار مانند وضعیت کنونی باشد و با همین روال جلو برویم تکمیل این طرح‌ها حداقل ۱۰سال طول خواهد کشید».
۸۳روز پس از این اظهارات، او هفتم‌شهریور همان‌سال در نشست خبری به مناسبت هفته دولت، تعداد پروژه‌های نیمه‌تمام استان را ۴۰۰مورد عنوان کرد و بدون تغییر در اعتبار مورد نیاز که پیش‌از آن برای تکمیل ۷۰۰پروژه اعلام کرده بود، گفته بود: «برای بهره‌برداری از این تعداد پروژه به ۲هزار و ۵۰۰میلیارد تومان اعتبار و ۱۰سال وقت نیاز است، اما با واگذاری آن به بخش خصوصی، این مدت به سه‌سال کاهش خواهد یافت».
اما سه‌سال بعد در نهم‌خرداد۱۴۰۰، این مسئول سابق تعداد پروژه‌های نیمه‌تمام در استان را به ۲۵۰پروژه کاهش داد، ولی این‌بار نیز اعتبار مورد نیاز تکمیل آن‌ها را ۲هزار و ۵۰۰میلیارد تومان اعتبار اعلام کرد!
با این همه، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان روایت دیگری از تعداد پروژه‌های نیمه‌تمام دارد. ابوالفضل یاری می‌گوید: «در حال حاضر در ۳۱استان کشور، ۳۲هزار پروژه نیمه‌تمام وجود دارد، ولی در استان ما، مجموع این پروژه‌ها بین ۶۸۰تا ۷۰۰ پروژه است. بخشی از این موارد، پروژه‌های مستقر مانند طرح‌های آب‌رسانی روستایی یا کشاورزی است؛ اما پروژه‌هایی که ایجابی و احداثی هستند، حدود ۴۰۰پروژه است.»
او می‌افزاید: «اما پروژه بر زمین‌مانده به مفهومی که تکلیف آن مانند «تالار شهر» نامشخص است، حدود ۳۰پروژه است. همه این پروژه‌ها یا از منابع ملی هستند یا ردیف‌های متفرقه و منابع استانی، که بنا به شرایط آن‌ها، در حال پیگیری جذب اعتبارات لازم برای تکمیل آن‌ها هستیم، اما اگر اعتبار مناسبی بود و به جای اینکه، پروژه‌هایی را که باید ۵ساله اجرا کنیم ظرف ۲یا سه‌سال اجرا می‌کردیم؛ قطعا وضعیت کنونی را نداشتیم.»
آمارها و تناقض‌ها همچنان ادامه دارد
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اضافه می‌کند: «هزار و ۸۰۰میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل این طرح‌ها نیاز است که در صورت تخصیص پنج‌سال زمان نیاز دارد تا به انجام برسند.» سخنان یاری درباره میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام استان، در حالی است که او در بخش دیگری از اظهارات خود، اعتبار مورد نیاز برای تکمیل یکی از این پروژه‌ها (بیمارستان ۷۰۰تختخوابی قزوین) را سه‌هزار میلیاردتومان اعلام می‌کند!
او درباره پروژه تالار شهر (مجتمع فرهنگی هنری) نیز تاکید می‌کند: «با توجه به اینکه این پروژه، استانی نیست، بلکه یک پروژه ملی است؛ سیاست استان درباره این پروژه کامل مشخص است. سالی که این پروژه شکل گرفت، قرار بود با ۸میلیاردتومان به افتتاح برسد، ولی این پروژه در حال حاضر بالغ‌بر ۱۰۰ تا ۱۵۰میلیاردتومان اعتبار نیاز دارد تا به بهره‌برداری برسد.»
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تصریح می‌کند: «سیاست استان، واگذاری این پروژه به بخش خصوصی و یا شهرداری است. اما به دلیل اینکه، مدیران ارشاد در هیچ دوره‌ای اعتقادی به واگذاری این پروژه به بخش خصوصی نداشته و ندارند، این کار انجام نشده است. در جریان سفر رییس‌جمهور تلاش کردیم این پروژه ملی را در ردیف پروژه‌های استانی قرار دهیم تا امکان دریافت ۲۰میلیاردتومان برای ادامه کار فراهم شود، اما چون پیشرفت پروژه کمتر از ۱۰درصد بود، موافقت نشد.»
تاکید یاری بر پیشرفت فیزیکی کمتر از ۱۰درصدی عملیات اجرایی تالار شهر در حالی است که فرخزاد معاون سابق هماهنگی امور عمرانی استاندار قزوین، سال پیش این میزان را ۲۰درصد اعلام کرده بود!
از جمله پروژه‌های نیمه تمام دیگری که البته سرنوشت متفاوتی نسبت به دیگر پروژه‌های استان یافت، ساخت جاده قزوین- کلاچای- رحیم‌آباد است. پروژه‌ای که با تبلیغات فراوان کلید خورد و با وجود مخالفت فعالان محیط‌زیست، با فرازوفرودهای فراوان ادامه یافت. اما حالا، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان می‌گوید که به‌دلیل مخالفت سازمان محیط‌زیست، پرونده این پروژه برای همیشه بسته شده است!
یاری در این باره تاکید می‌کند: «در حوزه راه قزوین- کلاچای – رحیم آباد، با توجه به رویکرد سازمان محیط‌زیست کشور، مشکل زیست‌محیطی این پروژه در استان گیلان حل نخواهد شد؛ استراتژی ما در این پروژه عوض شده و صرفا به این پروژه در داخل استان خواهیم پرداخت».
او خاطرنشان می‌کند: «۸۰میلیاردی هم که برای این پروژه تامین اعتبار شده است، برای انجام پروژه دوبانده کردن مسیر رفت‌وبرگشت جاده قزوین-زرشک هزینه خواهد شد و از آن نقطه به بعد، این پروژه ادامه نخواهد یافت، مگر اینکه در آینده‌ای که بعید به نظر می‌رسد؛ موضوع زیست‌محیطی آن حل شود.»
پروژه‌هایی که در حال زوال است
به‌زعم برخی کارشناسان، برخی از پروژه‌های نیمه‌کاره استان در صورت عدم تکمیل و بهره‌برداری به‌زودی از میان خواهند رفت. موضوعی که مدیرکل دیوان محاسبات قزوین نیز آن را تایید می‌کند. امیر خلیلیان با اشاره به هشت‌پروژه ملی اولویت‌دار استان که در حال نابودی و زوال است، به «ایرنا» گفته است: «مجتمع فرهنگی هنری قزوین (تالار شهر)، سد خاکی چنگوره در آوج، بند انحرافی روستای شاکین آوج، پل ورودی شهر آبگرم، دانشکده فنی تاکستان، تاسیسات فاضلاب شهر تاکستان، سالن ۶هزار نفری و سالن دوومیدانی شهر قزوین از جمله این طرح‌ها هستند».
او درباره وضعیت مجتمع فرهنگی و هنری قزوین (تالار شهر) نیز افزوده است: «هزینه هر درصد از ساخت این پروژه در زمان آغاز عملیات اجرایی، حدود ۲میلیارد و ۴۱۲میلیون‌ریال برآورد شده بود، اما طبق برآوردهای انجام شده هم‌اکنون برای اتمام باقی‌مانده کار حدود ۲۳میلیارد و ۵۲۹میلیون‌ریال در هر درصد نیاز است؛ یعنی به بودجه‌ای حدود ۱۰برابر زمان اجرا نیاز داریم. ضمن اینکه، در موافقت‌نامه اولیه این طرح، ۵۰میلیاردریال برای اتمام پروژه دیده شده بود، درحالی‌که در حال حاضر برای اتمام آن حدود ۳۵۷میلیاردریال نیاز است».
این مسئول با تاکید بر اینکه، پیشنهاد ما این است اگر نمی‌توانیم این پروژه‌ها را را اجرا کنیم، آن‌ها را واگذار نماییم ولی در اجرای ماده ۲۷قانون الحاق در بحث واگذاری‌ها در استان موفق عمل نکرده‌ایم؛ تصریح کرده است: «متاسفانه پیشرفت فیزیکی برخی از پروژه‌ها برای اتمام پایین است و واقعا در سال‌های آینده مشکلاتی در این زمینه خواهیم داشت».
خلیلی همچنین با اشاره به‌علل شکل‌گیری پروژه‌های نیمه‌تمام در استان، خاطرنشان کرده است: «افزایش شدید قیمت‌ها و هزینه‌ها، برآورد ناقص از هزینه اجرای کار بر اثر افزایش قیمت‌ها، کاهش اعتبارات پرداختی به پروژه‌ها نسبت به اعتبارات تخصیص یافته و تصویب طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای بدون توجه به تعداد قابل توجه طرح‌های نیمه تمام از جمله دلایل این موضوع است».
پرونده پروژه‌های نیمه‌تمام، در حالی که همچنان پروژه‌های جدید تعریف شده و اینجا و آنجا، به مناسبت‌های مختلف، کلنگ آن‌ها بر زمین زده می‌شود، به سادگی بسته نخواهد شد. نه شرایط اقتصادی کشور آن هم در وضعیت بغرنج ناشی از تحریم و تورم چنین امکانی را فراهم خواهد کرد و نه بی‌برنامگی و اطلاعات ناکافی و عموما متناقض درباره وضعیت این پروژه‌ها و نیز اعتبارات مورد نیاز برای تکمیل و بهره‌برداری از آن‌ها. اما مدیریت عالی استان باید تکلیف خود را با این پروژه‌ها روشن کند و تدبیری تازه بیندیشد که در سایه‌سار آن، راهی برای برون‌رفت از وضعیت نامطلوب و اسفبار هدررفت میلیاردها تومان سرمایه عمومی در نتیجه بلاتکلیف ماندن صدها پروژه نیمه‌تمام در سطح استان یافت شود.
