میزان این تاثیرگذاری تا کنون بررسی و اعلام نشده، اما مدیرعامل نیروگاه شهیدرجایی آلایندگی این نیروگاه را در فصول سرد سال میپذیرد.
علی فرهور معتقد است: علت اصلی آلایندگی این نیروگاه، استفاده از سوخت مازوت در روزهای سرد سال است که با افت فشار و سهمیه گاز طبیعی مواجه میشویم. او البته تاکید میکند: در مواقعی که انتقال گاز به نیروگاه دچار مشکل میشود، یا در زمانهایی که خط انتقال گاز دچار آسیب شده و در حال تعمیر باشد؛ پالایشگاههای گازی کشور در حال تعمیر اساسی باشند و همچنین در مواقعی که مصرف خانگی در زمستانها بیش از حد افزایش یابد، برای تامین برق مجبوریم از سوخت دوم [مازوت] استفاده کنیم.
* اذعان به استفاده از مازوت برای تولید برق
سخنگوی صنعت برق کشور نیز با تاکید بر این که وزارت نیرو ناچار به استفاده از مازوت در نیروگاههاست، میگوید: با توجه به اینکه امکان تامین صد در صدی سوخت نیروگاهها فراهم نیست، ما مجبوریم در نیروگاههایی که محدودیت زیست محیطی برای سوزاندن مازوت در آنها وجود ندارد، از سوخت مایع یا همان مازوت استفاده کنیم.
رجبی مشهدی میافزاید: ۱۶واحد نیروگاهی کشور، نیروگاه حرارتی هستند و قابلیت سوزاندن مازوت در آنها وجود دارد، هم اکنون نیز در هشت نیروگاه از جمله نیروگاه شهیدرجایی قزوین، بخشی از سوخت مصرفی را مازوت تشکیل میدهد.
ایران سالانه بیش از ۲۰میلیارد لیتر مازوت تولید میکند که تا آغاز سال۲۰۲۰ حدود ۱۵ میلیارد لیتر آن صادر میشد و بقیه در داخل کشور، خصوصا در نیروگاههای برقی استفاده میشد. اما در سال گذشته میلادی فروش مازوت ایران دچار اختلال شد. مسئولان دولتی نیز اذعان دارند که «به واسطه تحریمهای بینالمللی» کسی خریدار مازوت ایران نیست و باید «این مازوتها را در شهرها» بسوزانند.
عیسی کلانتری، رییس پیشین سازمان حفاظت محیطزیست، چندی پیش گفته بود که «به دلیل تحریمها برخی نیروگاهها و پالایشگاهها به سبب پُر بودن انبارها، چارهای برای استفاده از سوخت مازوت ندارند».
گرچه به نظر میرسد که این گفتهها لزوما خیلی دقیق نیست، چرا که به گفته شماری از کارشناسان، صادرات دیگر محصولات نفتی ایران مانند بنزین، گازوئیل، گاز مایع و نفتا با همه بحرانها گرچه به صورت محدود اما همچنان انجام میشود و از سوی دیگر تحریمهای آمریکا صادرات نفت خام ایران را هدف قرار داده، نه محصولات نفتی! هر چند آنان بر این مساله اتفاقنظر دارند که تاثیر منفی «تحریمها» بر مجموعه صادرات ایران قابل انکار نیست.
* وعده رییسی برای حذف مازوتسوزی!
در روزهایی که انباشت آلایندهها بهویژه در مواقع سکون وضعیت هوا، سلامت جسمانی شهروندان را به خطر انداخته، فاطمه محمدبیگی سخنگوی فراکسیون محیط زیست مجلس با اشاره به جلسه ۱۸آذرماه مجمع نمایندگان استان با سید ابراهیم رییسی گفته است: «با دستور رییسجمهور مقرر شده که با افزایش گازرسانی به نیروگاه شهیدرجایی بتوانیم جلوی مصرف سوخت مازوت در این نیروگاه را بگیریم که آلودگی آن؛ مردم منطقه به ویژه آبیکیها را آزار ندهد.» اینکه این دستور رییسی اجرا خواهد شد یا تنها در قالب یک «وعده» باقی خواهد ماند، مشخص نیست، اما اگر چنانچه این امکان برای وزارت نفت فراهم بود که گاز مورد نیاز نیروگاه شهید رجایی را در فصول سرما تهیه کند، چرا باید در انتظار دستور عالیترین مقام اجرایی کشور بماند؟
با این همه؛ یک فعال محیطزیست در استان معتقد است: این که بگوییم صرفا سوختن مازوت در نیروگاه باعث آلودگی هواست، تحلیل درستی نیست و علت آلودگی هوا نمیتواند فقط این مورد باشد؛ چرا که آلودگی هوا نتیجه یک مجموعه از عوامل و سیاستهای مختلف است که این بحران را به وجود میآورد.
محمود داوران میگوید: اگر بخواهیم مهمترین علل آلودگی هوا را بررسی کنیم، باید سه بخش مهم صنعت، خانگی و خودروها را مورد بررسی قرار دهیم که بیشترین سهم را در آلودگی هوا دارند. البته عوامل دیگری هم وجود دارد، اما این سه عامل، مهمترین آنهاست. در نتیجه با توجه به اینکه علل مختلفی در ایجاد این بحران نقش دارند، راه حل مقابله با آن هم طبیعتا نمیتواند صرفا یک راه حل باشد، بلکه مجموعهای از راه حلها و اقدامات را شامل میشود که همه با هم در ارتباط هستند.
* وقتی مجبور به سوزاندن مازوت هستیم
او با تاکید بر اینکه، بسیاری از صنایع در استان وجود دارند که گاز را هدر میدهند و جالب است بدانید همین صنایع کمترین مالیات را میپردازند؛ میافزاید: الان هم طبیعی است که به دلیل کرونا و سرمای هوا مصرف گاز بالا رفته و در شرایطی هستیم که پدیده وارونگی دما رخ میدهد و این مساله باعث تجمیع آلایندهها و آلودگی هوا شده است.
این استاد دانشگاه اضافه میکند: موضوع مازوت هم بیشک در این آلایندگی بیتاثیر نیست. وقتی تحریم هستیم و نمیتوانیم مازوت پالایشگاهها را از کشور خارج کنیم؛ مجبور به سوزاندن آن در نیروگاهها هستیم و چارهای هم نداریم.
داوران تصریح میکند: اما این که میگویند افزایش مصرف گاز در خانهها باعث شده تا نتوانند گاز مورد نیاز نیروگاهها را تامین کنند نیز دو دلیل بیشتر نمیتواند داشته باشد؛ یکی کمبود تولید در نتیجه عدم سرمایهگذاری کافی در صنعت نفت و گاز، و دوم، که واقعا بیتاثیر نیست، بیتوجهی به ضرورت فرهنگسازی در جامعه به منظور استفاده بهینه از سوخت است.
او همچنین خاطرنشان میکند: فرهنگسازی به این معنا که بیاییم و صنعت ساختمان را به سمت ساختمان سبز ببریم. ساختمان سبز یعنی ساختمانی که در آن اقتصاد انرژی رعایت شود و اتلاف انرژی به حداقل برسد. الان در اغلب ساختمانها می بینیم که در تابستان، سرمای دستگاه های برودتی و در زمستان، گرما از خانه به بیرون میرود و این یعنی اتلاف انرژی که هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ زیستمحیطی ضرر دارد.
صرفنظر از تفاوت دیدگاهها درباره میزان تاثیرگذاری استفاده از مازوت در نیروگاهها در تشدید و انباشت آلایندهها و در نتیجه افزایش شاخص آلودگی هوا، اما آنچه که قطعی است تاثیرگذاری تحریمهای ظالمانه ایالات متحده آمریکا بر صادرات محصولات نفتی ایران بهویژه مازوت و همچنین خالی ماندن دست ایران از درآمدهای نفتی و در نتیجه، عدم سرمایهگذاری در صنعت نفت و گاز به منظور تامین گاز مورد نیاز نیروگاهها در فصول سرد برای تولید برق است.