خاموشی تدبیر

مسئولان وزارت نیرو می‌گویند: علت اختلال در توزیع برق، مصرف بیش از حد گاز در هفته‌های گذشته بوده است و در نتیجه، خاموشی‌های اخیر ناشی از کمبود سوخت نیروگاه‌هاست. در حالی که سخنگوی شرکت ملی گاز ایران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با رد گفته‌های مسئولان وزارت نیرو مبنی بر کمبود گاز در نیروگاه‌ها تأکید کرده است که «قطع برق به دلیل کمبود یا قطعی گاز صحت ندارد»!

* جدی شدن مشکل مصرف در استان

به‌رغم تایید و تکذیب‌ها در این‌باره، اما تشکیل «کمیته مدیریت مصرف بهینه انرژی در قزوین»، گویای جدی بودن این مشکل در استان است. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قزوین در نشست ستاد حمل و نقل و سوخت استان با اعلام تشکیل این کمیته، گفته است: امسال با وجود اینکه دانشگاه‌ها، مدارس و خیلی از فضاهای عمومی به دلیل شیوع کرونا تعطیل هستند، اما باز مصرف گاز و برق بالاست و به عنوان نخستین کار در این زمینه، باید با فرهنگ‌سازی و اطلاع رسانی، مردم را به کاهش مصرف انرژی ترغیب کنیم.

علی فرخزاد با بیان اینکه، بدین منظور کمیته مدیریت مصرف بهینه انرژی در استان با حضور دستگاه‌های مرتبط تشکیل می‌شود تا بتوان جلوی اتلاف منابع و سرمایه‌های آینده کشور را گرفت؛ افزوده است: با شرکت‌های خدماتی مختلف از جمله گاز و برق و حوزه‌های نظارتی در خصوص کاهش مصرف انرژی هماهنگی لازم صورت گرفته و باید کمیته‌ای هم برای نظارت و پایش در این زمینه با راه‌اندازی گشت‌های مشترک تشکیل شود.

وی اضافه کرده است: باید کمیته‌ اطلاع‌رسانی با این ماموریت با حضور دستگاه‌های اطلاع‌رسانی در استان تشکیل شود و بتواند نقش خود را در کاهش مصرف استان طی ماه‌های آینده سال به خوبی ایفا نماید.

در حالی که کارشناسان، تشکیل چنین کمیته‌هایی را در حل «بُحران برق» چندان موثر نمی‌دانند، مدیرعامل شرکت گاز قزوین از افزایش ۲میلیون مترمکعبی مصرف روزانه گاز طبیعی نسبت به سال قبل در نخستین روز زمستان در قزوین خبر داده است. افزایشی که ۱۷درصد بیشتر از سال قبل است.

* افزایش ۱۷درصدی مصرف گاز

اسماعیل مفردبوشهری می‌گوید: کل مصرف گاز استان در نخستین روز زمستان امسال بیش از ۱۳میلیون و ۶۰۰هزار مترمکعب بوده که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل، ۲میلیون مترمکعب افزایش یافته است. وی با اشاره به افزایش مصرف گاز در بخش‌های خانگی، تجاری و عمومی می‌افزاید: افزایش مصرف گاز در این سه بخش در ۹ماه سال جاری بیش از ۹۸میلیون متر مکعب نسبت به سال قبل بوده که نشان از افزایش ۱۵درصدی در این بخش‌ها دارد.

این مسئول به افزایش ۷درصدی مصرف گاز در بخش صنایع و CNG هم اشاره کرده و اضافه می‌کند: مصرف گاز در بخش صنایع و CNG در ۹ماه گذشته بیش از ۷۲میلیون مترمکعب نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. بوشهری همچنین تصریح می‌کند: هم‌اکنون عمده مصرف گاز طبیعی مربوط به شهرستانهای قزوین و بویین‌زهرا است و این شهرستانها رکورددار مصرف گاز طبیعی در استان هستند.

گرچه مدیرعامل شرکت گاز استان به کاهش گاز تحویلی به نیروگاه شهیدرجایی طی ماه‌های اخیر به علت افزایش مصرف خانگی و اُفت فشار اشاره نمی‌کند، اما مدیرعامل نیروگاه شهیدرجایی قزوین با تاکید بر اینکه، امسال ۷۴درصد سوخت این نیروگاه از سوخت گاز طبیعی بوده، در گفت‌وگویی از تحویل یک میلیارد و ۸۰۰میلیون مترمکعب گاز طبیعی توسط شرکت گاز به نیروگاه خبرداده است. اتفاقی که به گفته فعالان محیط زیست استان سبب شده تا نیروگاه شهیدرجایی به جای استفاده از گاز طبیعی، از مازوت و گازوییل برای تولید برق استفاده کند و این جایگزینی سبب‌ساز افزایش آلاینده‌های زیست محیطی در استان به ویژه شهرهای قزوین و آبیک شده است.

* گاز نیست؛ مازوت جایگزین می‌شود!

علی فرهور با اشاره به وضعیت تولید برق در کشور می‌افزاید: اکنون ۱۰هزار مگاوات از نیروگاه‌های کشور به دلیل کمبود سوخت از مدار خارج شده‌اند؛ در حقیقت پنج برابر ظرفیت نیروگاهی مانند نیروگاه شهیدرجایی به دلیل کمبود سوخت گاز و سوخت مایع دچار مشکل شده و قادر به فعالیت نیستند.

وی با اشاره به مشکل سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها اضافه می‌کند: هر خانواری که ۳۰۰کیلووات ساعت در منازل برق مصرف می‌کند، مانند این است که ۷۵لیتر سوخت مایع مصرف کرده است؛ یعنی هر کیلو سوخت مایع، چهار کیلووات ساعت انرژی تولید می‌کند.

مدیرعامل نیروگاه شهیدرجایی قزوین تصریح می‌کند: هر چقدر خانوارها در کل کشور مقدار مصرف برق را کاهش دهند به همان نسبت هم مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها و اتکای ما به سوخت مایع کمتر خواهد شد و مقدار مصرف سوخت گاز هم از همین شرایط تبعیت می‌کند.

فرهور با اشاره به تحویل یک میلیارد و ۸۰۰میلیون مترمکعب گاز طبیعی طی سال جاری توسط شرکت گاز به نیروگاه شهیدرجایی تاکید می‌کند: این مقدار ۷۴درصد نیاز ما را تامین کرده و برای تامین ۲۶درصد نیاز نیروگاه به منظور تولید برق از ۱۴۷میلیون لیتر گازوییل و ۴۸۵میلیون لیتر مازوت استفاده شده است.

وی همچنین با بیان اینکه، هم اکنون ذخیره مفید سوخت مازوت نیروگاه هم حدود ۱۰۰میلیون لیتر است که تا هفته اول بهمن این میزان سوخت پاسخگو خواهد بود؛ خاطرنشان می‌کند: اولویت ما استفاده از سوخت گاز طبیعی است، اما در تامین این سوخت مشکلاتی در سطح استان و کشور داریم که امیدوارم با مصرف بهینه گاز توسط مردم، شرکت گاز نیز بتواند نیاز نیروگاه را تامین کند.

با این همه اما، استفاده از گازوییل و مازوت در نیروگاه شهیدرجایی اعتراض فعالان محیط زیست را در استان برانگیخته است. این فعالان بر این باور هستند که فعالیت صنایع آلاینده از جمله نیروگاه شهیدرجایی سبب شده تا شهرهای آبیک و قزوین نیز به شهرهای آلوده کشور افزوده شده و سلامت عمومی در معرض خطر قرار گیرد.

* آلایندگی نیروگاه و شکایت محیط‌زیست

معاون نظارت و پایش حفاظت از محیط زیست استان با تایید این مطلب، در بیان تاثیر مصرف سوخت مازوت در آلایندگی محیط زیست، اظهار می‌کند: این سوخت فسیلی سنگین با میزان گوگرد بالا باعث افزایش آورنده‌های گازی از جمله دی‌اکسید گوگرد و تا حدودی ذرات شده و می‌تواند مشکلات زیادی را در زمینه آلودگی هوا و سلامتی انسان‌ها به وجود بیاورد.

سیدابراهیم سیدموسوی می‌افزاید: متاسفانه نیروگاه‌ها به دلیل مصرف بالای گاز طبیعی در فصل سرما و جلوگیری از اُفت فشار در شبکه گاز مجبور به استفاده از سوخت مازوت می‌شوند که در این زمینه نیز نیروگاه شهیدرجایی در استان، تخلفاتی را انجام داده است.

وی با بیان اینکه اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان، استفاده نیروگاه از سوخت مازوت را به صورت پیوسته از خروجی دودکش‌های آن مورد بررسی قرار می‌دهد، اضافه می‌کند: اخطاریه آلایندگی در این زمینه برای نیروگاه شهیدرجایی صادر شده و پرونده این تخلف هم از زمستان سال گذشته با ارسال به دادگاه آبیک در حال پیگیری است.

این مسئول تصریح می‌کند: تا زمانی که نتایج بررسی‌های حفاظت از محیط‌زیست استان کمتر از استانداردهای لازم باشد این نیروگاه در زمینه استفاده از سوخت مازوت جزو صنایع آلاینده محسوب می‌شود که باید نسبت به کنترل آن اقدام شود.

به باور کارشناسان، آنچه که امروز به عنوان «بُحران برق» در کشور مطرح است بیش از آنکه ناشی از افزایش مصرف گاز یا برق توسط شهروندان باشد؛ در نتیجه ناکارآمدی مدیریتی و عدم هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف دولتی است. صدور مجوز برای استخراج ارزهای دیجیتالی توسط وزارت صنعت و برخورد با آن توسط وزارت نیرو، نمونه بازر این مدعاست.

نمونه دیگری که کارشناسان عنوان می‌کنند: عدم تحویل گاز طبیعی به نیروگاه شهیدرجایی توسط شرکت گاز است که این نیروگاه را وادار به استفاده از سوخت مازوت و گازوییل به منظور تولید برق در نیمه دوم سال کرده است، اما مدیریت این نیروگاه به علت استفاده از مازوت توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست به دادگاه معرفی شده است.

دود ناکارآمدی مدیریتی در سطوح مختلف و عدم هماهنگی بین دستگاهی در مدیریت اجرایی کشور، مستقیما به چشم مردمی خواهد رفت که با تاسی از رویه مسئولان، عموما نظارت چندانی بر مصرف انواع انرژی در محیط‌های خانگی، عمومی و صنعتی را ندارند!

علیرضا جوادی