راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای جدید با برندهای مختلف در کنار راحتی دسترسی افراد به اقلام مصرفی مورد نیاز و همچنین تخفیف قابل توجه آنها به خریداران، منجر به کسادی و گاهی تعطیلی سوپرمارکت‌ها، فروشگاه‌ها و حتی بقالی‌های محلی شده است.
فروشگاه‌هایی که از «شیر مرغ تا جان آدمیزاد» را دارند و نیازی نیست تا خریداران برای تهیه اقلام مورد نیاز خود راهی بازار شده یا مغازه‌های متعددی را از زیر پای خود بگذارنند. اینجا در این فروشگاه‌ها همه چیز در دسترس شماست؛ از خواروبار و مواد پروتئینی و آرایشی و لوازم خانگی گرفته تا کفش و لباس و گاهی هم میوه و سبزی! تنوع بالا، تخفیف‌های ویژه، سهولت در انتخاب محصول و در دسترس بودن تمام اقلام مصرفی کافی است تا شهروندان راهی آنها شوند و کمرنگ‌شدن فعالیت مغازه‌داران خرد و در کنار آن کلی‌فروش‌ها به کسادی کسب و کار اینگونه واحدهای صنفی و در نتیجه تعطیلی آنها بینجامد.
کسب و کارهایی که تعطیل می‌شوند!
متصدی یک سوپرمارکت کوچک در خیابان پادگان که این روزها با راه‌اندازی دو فروشگاه زنجیره‌ای با برندهای مختلف در این خیابان، کاسبی خوبی ندارد، به «فروردین امروز» می‌گوید: قبل از اینکه این دو فروشگاه در خیابان فعال شوند اوضاع کاسبی خوبی نداشتم؛ مردم با این اوضاع و احوال اقتصادی و گرانی دیگر پول چندانی برای خرید ندارند و به همین خاطر در طول یکسال گذشته فروش من نصف شده است، اما این روزها با فروشگاه زنجیره‌ای که اینجا راه انداخته‌اند، کاسبی مغازه‌هایی مانند من، ۳۰درصد هم کمتر از گذشته شده است.
علی رستمی می‌افزاید: چرا مسئولان فقط یک روی سکه را می‌بینند و ورشکستگی هزاران کاسب جز را که با راه‌اندازی این فروشگاه‌ها، چاره‌ای جز تعطیلی مغازه و اجاره دادن آن و نشستن در خانه را ندارند، در نظر نمی‌گیرند؛ تازه اگر مغازه‌ای اجاره‌ای نباشد که اگر اجاره‌ای بود با این وضعیت، واقعا آدم به خاک سیاه خواهد نشست!
وی اضافه می‌کند: وقتی فروشگاهی مثل کوروش یا هفت، جنس خودش را با تخفیف ۲۰ تا ۴۰درصدی عرضه می‌کند، مغازه‌داری مثل من که از کلی‌فروش همان جنس را با ۱۵درصد پایین تر از قیمت بازار تهیه کرده‌ام، دیگر چه فروشی می‌توانم داشته باشم. اینجا هم سوپرمارکت‌ها و مغازه‌های کوچک متحمل کسادی و ورشکستگی می‌شوند و هم کلی‌فروش‌ها.
معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اما کسادی و ورشکستگی اینگونه مراکز توزیع در نتیجه فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای را قبول ندارد و تاکید می‌کند: این فروشگاه‌ها، تهدیدی برای واحدهای صنفی دیگر نیستند. خرده‌فروش‌ها بازار و مشتریان خود را دارند و فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم در کنار این فروشگاه‌های کوچک محصولات خودشان را به مردم عرضه می‌کنند. این فروشگاه‌ها برای مشتریان صرفه زمانی، مکانی و اقتصادی دارند و حقوق مصرف‌کننده در آنها لحاظ می‌شود.
هایپرها، فرصت ویژه برای مشتریان
علی‌اکبر کبیری می‌گوید: یکی از سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت بحث هدفمندسازی سامانه توزیع و فروش کالاها است. این هدفمندسازی از منظر سلامت کالاها، کیفیت کالاهای عرضه‌شده و دسترسی سریع برای مشتریان بوده که وزارت صمت را به توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای تشویق کرده است.
وی خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای را دارای مزیت های فراوانی دانسته و می‌افزاید: مزیت این فروشگاه‌ها این است که با توجه به اینکه از نظر تنوع کالایی، وجود همه کالاها، کیفیت، بهداشت، لجستیک و پدافند غیرعامل در دسترس مشتریان قرار گرفته‌اند، به‌عنوان محل اطمینانی برای دپو و ذخیره‌سازی کالاهای اساسی هستند.
این مسئول اضافه می‌کند: در کنار آن، بحث ایجاد اشتغال در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مطرح است. با توجه به اینکه این فروشگاه‌ها از کارکنان تحصیل‌کرده و جوان استفاده می‌کنند و این نیروها به‌صورت شیفتی مشغول به کار هستند، هر کدام از این فروشگاه‌ها برای بیش از ۲۵نفر ایجاد اشتغال کرده‌اند.
کبیری همچنین با بیان اینکه، فروشگاه‌های زنجیره‌ای از نظر امکانات موردنیاز، سردخانه، محل نگهداری کالا، انبار، وسایل و تجهیزات لازم را دارند، خاطرنشان می‌کند: کیفیت کالاهای ارائه شده در این فروشگاه‌ها به مراتب از کیفیت کالاهای موجود در سطح بازار بیشتر است و مشتریان این فروشگاه‌ها می‌توانند به‌راحتی در آن دور بزنند و کالای مورد نیاز خود را انتخاب کنند. این یعنی اینکه یک فرصت خوب برای مشتریان در این فروشگاه‌ها فراهم است که انتخاب کالا با خود مشتری است، اما در فروشگاه‌های کوچک این قدرت انتخاب وجود ندارد.
جانمایی غلط هایپرها، عامل بحران
با این همه، یک کارشناس اقتصادی معتقد است: قانون تجارت یا قوانین صنفی، مخالف تأسیس و گسترش هایپرها در یک شهر و استان نیستند، اما تاثیر فعالیت هایپرها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای به معیشت واحدهای صنفی کوچک و آسیبی که به آنها وارد خواهد کرد را نمی‌توان نادیده گرفت.
علی‌اصغر نامجو می‌افزاید: قرار بود که جانمایی این فروشگاه‌ها در مکان‌هایی باشد که کمترین آسیب را به بازار سوپرمارکت‌های محلی بزنند، اما امروز شاهد آن هستیم که نه تنها این مساله رعایت نشده که در خیابانی حکم آباد قزوین، دو فروشگاه زنجیره‌ای در حال فعالیت است و فروشگاه دیگری نیز اخیرا در چند صدمتری آنها در خیابان پادگان راه‌اندازی شده است.
وی با تاکید بر اینکه، مخالف فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیست، تصریح می‌کند: اما با جانمایی غلط هایپرها آن هم در خیابان‌های اصلی و فرعی شهر، کسب و کارهای محلی و به تبع آنها کلی‌فروش‌ها دچار آسیب شده‌اند و با گسترش بیشتر این فروشگاه‌ها، باید شاهد موج تازه‌ای از تعطیلی واحدهای صنفی در نتیجه ضرور و زیان اقتصادی باشیم.
فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ساختار جدید بازار جهانی، امری طبیعی است و بازار ایران هم از آن مستثنی نیست، اما از سازمان صنعت، معدن و تجارت این انتظار می رود که با جانمایی صحیح، تعریف حَدِ فاصِلِ کارشناسی شده و در نظر گرفتن تعدد و تکثر استاندارد در فعالیت چنین فروشگاه‌هایی، توازن لازم برای حفظ کسب و کارهای محلی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای رعایت شود و با افراط در صدور مجوز، تاسیس و راه‌اندازی و فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای، واحدهای صنفی کوچک در شرایط رکود حاکم در بازار و وضعیت نامناسب اقتصادی دچار آسیب بیشتر نکنند.
فروشگاه‌هایی که از «شیر مرغ تا جان آدمیزاد» را دارند و نیازی نیست تا خریداران برای تهیه اقلام مورد نیاز خود راهی بازار شده یا مغازه‌های متعددی را از زیر پای خود بگذارنند. اینجا در این فروشگاه‌ها همه چیز در دسترس شماست؛ از خواروبار و مواد پروتئینی و آرایشی و لوازم خانگی گرفته تا کفش و لباس و گاهی هم میوه و سبزی! تنوع بالا، تخفیف‌های ویژه، سهولت در انتخاب محصول و در دسترس بودن تمام اقلام مصرفی کافی است تا شهروندان راهی آنها شوند و کمرنگ‌شدن فعالیت مغازه‌داران خرد و در کنار آن کلی‌فروش‌ها به کسادی کسب و کار اینگونه واحدهای صنفی و در نتیجه تعطیلی آنها بینجامد.
کسب و کارهایی که تعطیل می‌شوند!
متصدی یک سوپرمارکت کوچک در خیابان پادگان که این روزها با راه‌اندازی دو فروشگاه زنجیره‌ای با برندهای مختلف در این خیابان، کاسبی خوبی ندارد، به «فروردین امروز» می‌گوید: قبل از اینکه این دو فروشگاه در خیابان فعال شوند اوضاع کاسبی خوبی نداشتم؛ مردم با این اوضاع و احوال اقتصادی و گرانی دیگر پول چندانی برای خرید ندارند و به همین خاطر در طول یکسال گذشته فروش من نصف شده است، اما این روزها با فروشگاه زنجیره‌ای که اینجا راه انداخته‌اند، کاسبی مغازه‌هایی مانند من، ۳۰درصد هم کمتر از گذشته شده است.
علی رستمی می‌افزاید: چرا مسئولان فقط یک روی سکه را می‌بینند و ورشکستگی هزاران کاسب جز را که با راه‌اندازی این فروشگاه‌ها، چاره‌ای جز تعطیلی مغازه و اجاره دادن آن و نشستن در خانه را ندارند، در نظر نمی‌گیرند؛ تازه اگر مغازه‌ای اجاره‌ای نباشد که اگر اجاره‌ای بود با این وضعیت، واقعا آدم به خاک سیاه خواهد نشست!
وی اضافه می‌کند: وقتی فروشگاهی مثل کوروش یا هفت، جنس خودش را با تخفیف ۲۰ تا ۴۰درصدی عرضه می‌کند، مغازه‌داری مثل من که از کلی‌فروش همان جنس را با ۱۵درصد پایین تر از قیمت بازار تهیه کرده‌ام، دیگر چه فروشی می‌توانم داشته باشم. اینجا هم سوپرمارکت‌ها و مغازه‌های کوچک متحمل کسادی و ورشکستگی می‌شوند و هم کلی‌فروش‌ها.
معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اما کسادی و ورشکستگی اینگونه مراکز توزیع در نتیجه فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای را قبول ندارد و تاکید می‌کند: این فروشگاه‌ها، تهدیدی برای واحدهای صنفی دیگر نیستند. خرده‌فروش‌ها بازار و مشتریان خود را دارند و فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم در کنار این فروشگاه‌های کوچک محصولات خودشان را به مردم عرضه می‌کنند. این فروشگاه‌ها برای مشتریان صرفه زمانی، مکانی و اقتصادی دارند و حقوق مصرف‌کننده در آنها لحاظ می‌شود.
هایپرها، فرصت ویژه برای مشتریان
علی‌اکبر کبیری می‌گوید: یکی از سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت بحث هدفمندسازی سامانه توزیع و فروش کالاها است. این هدفمندسازی از منظر سلامت کالاها، کیفیت کالاهای عرضه‌شده و دسترسی سریع برای مشتریان بوده که وزارت صمت را به توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای تشویق کرده است.
وی خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای را دارای مزیت های فراوانی دانسته و می‌افزاید: مزیت این فروشگاه‌ها این است که با توجه به اینکه از نظر تنوع کالایی، وجود همه کالاها، کیفیت، بهداشت، لجستیک و پدافند غیرعامل در دسترس مشتریان قرار گرفته‌اند، به‌عنوان محل اطمینانی برای دپو و ذخیره‌سازی کالاهای اساسی هستند.
این مسئول اضافه می‌کند: در کنار آن، بحث ایجاد اشتغال در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مطرح است. با توجه به اینکه این فروشگاه‌ها از کارکنان تحصیل‌کرده و جوان استفاده می‌کنند و این نیروها به‌صورت شیفتی مشغول به کار هستند، هر کدام از این فروشگاه‌ها برای بیش از ۲۵نفر ایجاد اشتغال کرده‌اند.
کبیری همچنین با بیان اینکه، فروشگاه‌های زنجیره‌ای از نظر امکانات موردنیاز، سردخانه، محل نگهداری کالا، انبار، وسایل و تجهیزات لازم را دارند، خاطرنشان می‌کند: کیفیت کالاهای ارائه شده در این فروشگاه‌ها به مراتب از کیفیت کالاهای موجود در سطح بازار بیشتر است و مشتریان این فروشگاه‌ها می‌توانند به‌راحتی در آن دور بزنند و کالای مورد نیاز خود را انتخاب کنند. این یعنی اینکه یک فرصت خوب برای مشتریان در این فروشگاه‌ها فراهم است که انتخاب کالا با خود مشتری است، اما در فروشگاه‌های کوچک این قدرت انتخاب وجود ندارد.
جانمایی غلط هایپرها، عامل بحران
با این همه، یک کارشناس اقتصادی معتقد است: قانون تجارت یا قوانین صنفی، مخالف تأسیس و گسترش هایپرها در یک شهر و استان نیستند، اما تاثیر فعالیت هایپرها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای به معیشت واحدهای صنفی کوچک و آسیبی که به آنها وارد خواهد کرد را نمی‌توان نادیده گرفت.
علی‌اصغر نامجو می‌افزاید: قرار بود که جانمایی این فروشگاه‌ها در مکان‌هایی باشد که کمترین آسیب را به بازار سوپرمارکت‌های محلی بزنند، اما امروز شاهد آن هستیم که نه تنها این مساله رعایت نشده که در خیابانی حکم آباد قزوین، دو فروشگاه زنجیره‌ای در حال فعالیت است و فروشگاه دیگری نیز اخیرا در چند صدمتری آنها در خیابان پادگان راه‌اندازی شده است.
وی با تاکید بر اینکه، مخالف فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیست، تصریح می‌کند: اما با جانمایی غلط هایپرها آن هم در خیابان‌های اصلی و فرعی شهر، کسب و کارهای محلی و به تبع آنها کلی‌فروش‌ها دچار آسیب شده‌اند و با گسترش بیشتر این فروشگاه‌ها، باید شاهد موج تازه‌ای از تعطیلی واحدهای صنفی در نتیجه ضرور و زیان اقتصادی باشیم.
فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ساختار جدید بازار جهانی، امری طبیعی است و بازار ایران هم از آن مستثنی نیست، اما از سازمان صنعت، معدن و تجارت این انتظار می رود که با جانمایی صحیح، تعریف حَدِ فاصِلِ کارشناسی شده و در نظر گرفتن تعدد و تکثر استاندارد در فعالیت چنین فروشگاه‌هایی، توازن لازم برای حفظ کسب و کارهای محلی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای رعایت شود و با افراط در صدور مجوز، تاسیس و راه‌اندازی و فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای، واحدهای صنفی کوچک در شرایط رکود حاکم در بازار و وضعیت نامناسب اقتصادی دچار آسیب بیشتر نکنند.
مهدی رضایی
