آنگونه که چندی پیش مرکز افکارسنجی «ایسپا» گزارش داده، «نظرسنجی این مرکز نشان داده که ۳/۳۱درصد از کسانی که به سیل‌زده‌ها کمک کرده‌اند، هلال‌احمر را امین دانسته و مبالغ را به حساب آن واریز کرده‌اند. این می‌تواند برای هلال‌احمر یک موفقیت باشد؛ نهادی که در اوج زلزله کرمانشاه با آن حجم ازخرابی و برانگیخته شدن تالمات عمومی فقط توانسته بود ۶۳ میلیارد تومان از مردم کمک بگیرد؛ ولی حالا حرف از جمع‌آوری کمک ۱۲۰ میلیارد تومانی می‌زند.
فاصله هلال‌احمر با بقیه نهادهایی که دست به کار جذب کمک‌های مردمی هستند نیز زیاد و قابل ملاحظه است، به طوری که ایسپا تحلیل می‌کند ۱۴٫۳ درصد از مردمی که به سیل‌زده‌ها کمک کرده‌اند، به مساجد و حسینیه‌ها اعتماد کرده و اقلام امدادی و پول‌هایشان را به این مراجع سپرده‌اند و در رتبه بعدی مردم کمیته امداد را امین دانسته و ۸٫۱ درصد از کسانی که دستی بر آتش سیل و کمک‌رسانی داشته‌اند، از طریق کمیته امداد وارد شده‌اند؛ البته این بخش ازتحلیل‌های آماری ایسپا که می‌گوید ۱۲٫۷ درصد ازمردم خودشان کمک‌هایشان را مستقیما به مناطق سیل‌زده برده‌اند برای مجموعه سازمان‌ها و نهادی‌های امدادی دولتی خوشایند نیست، چون این آمار بیشتر ازکمک‌های جذب شده ازطریق کمیته امداد و سندی است براین که هنوز اعتماد مردم به مسؤولان مخدوش است، آن هم در حالی که مسجد و حسینیه هنوز پایگاه مردمی‌شان را حفظ کرده‌اند.»
تغییر نگاه مردم و مسئولان
براین اساس، داود ارجینی،معاون داوطلبان جمعیت هلال احمر استان قزوین درباره گرایش مردم به کمک رسانی از طریق نهادهایی همچون هلال احمر به «فروردین امروز» می‌گوید: براساس آمار و ارقام به دست آمده، مردم نسبت به زلزله کرمانشاه به نهادهای رسمی روی آورده و کمک‌های خود را ارسال کرده‌اند.
او ادامه می‌دهد: آمار کشوری نشان می‌دهد که در زلزله کرمانشاه کمک‌های مردمی رقمی در حدود ۶۰ میلیارد ریال بود؛ اما در سیل اخیر این رقم به ۱۰۰ میلیارد ریال رسیده و این به معنی استقبال بیشتر مردم به کمک‌رسانی از طریق هلال احمر و نهادهای دولتی است.
هرچند این مقام دولتی، صحبتی از کمک مردم قزوین به زلزله زدگان کرمانشاه سخنی به میان نیاورد؛ اما پیشتر مدیرعامل هلال احمر قزوین، رقم ۷۳میلیارد و ۱۷۸میلیون ریال که یک میلیارد و ۱۵۹ میلیون ریال آن نقدی بوده، اعلام کرده‌بود.
این درحالی است که به تازگی همین سازمان خبرداده، قزوینی‌ها به هموطنان سیل‌زده ۴۵میلیارد ریال غیر نقدی و ۴میلیارد ریال کمک نقدی کرده‌اند که ۷درصد مشارکت کل کشور را شامل می‌شود.
با این وجود معاون داوطلبان جمعیت هلال احمر استان معتقد است در افزایش اعتماد مردم «تغییر نگاه مسئولان و مردم نقش دارد که باید قدردان این اعتماد بود.»
ارجینی در توضیح بیشتر می‌گوید: یکی از دلایلی که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که چهره‌های سیاسی، هنری، ورزشی و فرهنگی در کنار هلال احمر قرار گرفتند و از ارسال کمک‌های خود از طریق این نهاد گفتند و در فضای مجازی تصاویر و ویدئوهای خود را ارسال کردند و این باعث شد مردم هم به کمک از طریق هلال احمر ترغیب شوند.
معاون داوطلبان جمعیت هلال احمر استان ادامه می‌دهد: از سوی دیگر با تشکیل جمعیت هنرمندان هلال احمر تلاش کردیم تا هنرمندان و فعالان این عرصه‌ها هرچه بیشتر در جریان امر امداد رسانی قرار دهیم تا بتوانند به عنوان سفیران ما در میان مردم باشند.
نبود مدیریت متمرکز
در این میان، قائم مقام کمیته امداد قزوین هم کمک‌های مردمی به سیل زدگان را «خوب» ارزیابی می‌کند؛ البته رقم نقدی این کمک مشخص نیست؛ اما کمک قزوینی‌ها برای زلزله زدگان کرمانشاه، آنگونه که قبلا این نهاد اعلام کرده، بیش از سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده که از این رقم ۱۰۰ میلیون تومان کمک نقدی بوده‌است.
امیر محبی به «فروردین امروز» می‌گوید: مردم استان قزوین همچون سایر هموطنان برای کمک به سیل زدگان، مشارکت خوبی داشته‌اند، به طوری که تاکنون بیش از سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان کمک‌های مردمی از طریق این نهاد،برای سیل زدگان جمع آوری و ارسال شده‌است.
او ادامه می‌دهد: تاکنون بالغ بر ۶۲هزار بطری آب معدنی، ۱۴۹ تخته فرش، ۳۴۰ متر مربع موکت، حدود دو هزار تخته پتو، پنج دستگاه یخچال، هفت دستگاه اجاق گاز، دو دستگاه تلویزیون، بیش از ۲۴ هزار جفت کفش و البسه و بیش از ۱۳ هزار مورد سایر لوازم ضروری از سوی مردم نیکوکار استان اهدا شده و برای سیل زدگان شمال و غرب کشور ارسال شده‌است.
به گفته او، پس از وقوع سیل، دستگاه‌های مختلف برای خدمت به سیل زدگان حاضر شدند؛ ولی خلاء خدمت رسانی تمرکز مدیریت است.
این مسئول ادامه می‌دهد: آنچه مقام معظم رهبری با عنوان فرماندهی واحد نام بردند، نیازی است که در خدمت رسانی به عنوان یک نقصان وجود دارد.
آنگونه که قائم مقام کمیته امداد استان می‌گوید امروز در برخی مناطق مردم سیل زده از سطح خدمات ابراز رضایت بالایی دارند و در برخی نقاط دیگر گلایه از پائین‌تر بودن سطح خدمات است؛ ازاین رو افزایش کمیت و کیفیت خدمت رسانی به سیل زدگان در گرو مدیریت متمرکز است.
البته برخی از جامعه شناسان معتقدند سیل مازندران، گلستان، خراسان شمالی، لرستان، کرمانشاه و خوزستان یک بار دیگر نشان داد که هنوز در مدیریت بحران نقص‌ها وجود دارد و اعتماد میان مردم و مسؤلان نیاز به ترمیم اساسی دارد؛ چه اینکه اگر اعتماد مردم به مسؤلان بیش از آنی که هست بود باید عایدی‌های دو نهاد هلال‌احمر و کمیته امداد از کمک‌های مردمی بیش از رقم‌های فعلی بود، نه این که عده‌ای ترجیح دهند خودشان وارد کار شوند و کمک‌ها را هرچند به صورت آشفته و ساماندهی نشده روانه مناطق بحران زده کنند.
در بحران‌ها نیاز به مدیریت یکپارچه و متمرکز همه نهادها امری ضروری است و اینکه در تجربیات قبلی بحران مردم به سمت سلبریتی‌ها و ارسال کمک از طریق این افراد به مناطق بحران زده گرایش داشتند، به این دلیل بود که خبرهایی از دور و نزدیک می‌رسید که محموله کمک‌های ارسالی مردمی به درستی به دست مردم حادثه دیده نمی‌رسید و این موجب ایجاد بی‌اعتمادی میان مردم شده‌بود، اما تجربه زلزله کرمانشاه و تغییر رفتار مسئولان موجب شد تا مردم باز هم اعتماد خود را باز یابند و به سمت نهادهای امدادی و دولتی گرایش پیدا کنند، هرچند برخی انسداد و اختلال در حساب‌های سلبریتی‌ها را هم در افزایش کمک به نهادهای رسمی را هم موثر می‌دانند. با این همه اما مسئله اکنون این است که این نهادها نهایت تلاش خود را داشته‌باشند تا مردم از اعتمادشان ناامید نشوند و کمک‌های ارسالی به درستی در میان مردم آسیب دیده توزیع شود.
فاصله هلال‌احمر با بقیه نهادهایی که دست به کار جذب کمک‌های مردمی هستند نیز زیاد و قابل ملاحظه است، به طوری که ایسپا تحلیل می‌کند ۱۴٫۳ درصد از مردمی که به سیل‌زده‌ها کمک کرده‌اند، به مساجد و حسینیه‌ها اعتماد کرده و اقلام امدادی و پول‌هایشان را به این مراجع سپرده‌اند و در رتبه بعدی مردم کمیته امداد را امین دانسته و ۸٫۱ درصد از کسانی که دستی بر آتش سیل و کمک‌رسانی داشته‌اند، از طریق کمیته امداد وارد شده‌اند؛ البته این بخش ازتحلیل‌های آماری ایسپا که می‌گوید ۱۲٫۷ درصد ازمردم خودشان کمک‌هایشان را مستقیما به مناطق سیل‌زده برده‌اند برای مجموعه سازمان‌ها و نهادی‌های امدادی دولتی خوشایند نیست، چون این آمار بیشتر ازکمک‌های جذب شده ازطریق کمیته امداد و سندی است براین که هنوز اعتماد مردم به مسؤولان مخدوش است، آن هم در حالی که مسجد و حسینیه هنوز پایگاه مردمی‌شان را حفظ کرده‌اند.»
تغییر نگاه مردم و مسئولان
براین اساس، داود ارجینی،معاون داوطلبان جمعیت هلال احمر استان قزوین درباره گرایش مردم به کمک رسانی از طریق نهادهایی همچون هلال احمر به «فروردین امروز» می‌گوید: براساس آمار و ارقام به دست آمده، مردم نسبت به زلزله کرمانشاه به نهادهای رسمی روی آورده و کمک‌های خود را ارسال کرده‌اند.
او ادامه می‌دهد: آمار کشوری نشان می‌دهد که در زلزله کرمانشاه کمک‌های مردمی رقمی در حدود ۶۰ میلیارد ریال بود؛ اما در سیل اخیر این رقم به ۱۰۰ میلیارد ریال رسیده و این به معنی استقبال بیشتر مردم به کمک‌رسانی از طریق هلال احمر و نهادهای دولتی است.
هرچند این مقام دولتی، صحبتی از کمک مردم قزوین به زلزله زدگان کرمانشاه سخنی به میان نیاورد؛ اما پیشتر مدیرعامل هلال احمر قزوین، رقم ۷۳میلیارد و ۱۷۸میلیون ریال که یک میلیارد و ۱۵۹ میلیون ریال آن نقدی بوده، اعلام کرده‌بود.
این درحالی است که به تازگی همین سازمان خبرداده، قزوینی‌ها به هموطنان سیل‌زده ۴۵میلیارد ریال غیر نقدی و ۴میلیارد ریال کمک نقدی کرده‌اند که ۷درصد مشارکت کل کشور را شامل می‌شود.
با این وجود معاون داوطلبان جمعیت هلال احمر استان معتقد است در افزایش اعتماد مردم «تغییر نگاه مسئولان و مردم نقش دارد که باید قدردان این اعتماد بود.»
ارجینی در توضیح بیشتر می‌گوید: یکی از دلایلی که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که چهره‌های سیاسی، هنری، ورزشی و فرهنگی در کنار هلال احمر قرار گرفتند و از ارسال کمک‌های خود از طریق این نهاد گفتند و در فضای مجازی تصاویر و ویدئوهای خود را ارسال کردند و این باعث شد مردم هم به کمک از طریق هلال احمر ترغیب شوند.
معاون داوطلبان جمعیت هلال احمر استان ادامه می‌دهد: از سوی دیگر با تشکیل جمعیت هنرمندان هلال احمر تلاش کردیم تا هنرمندان و فعالان این عرصه‌ها هرچه بیشتر در جریان امر امداد رسانی قرار دهیم تا بتوانند به عنوان سفیران ما در میان مردم باشند.
نبود مدیریت متمرکز
در این میان، قائم مقام کمیته امداد قزوین هم کمک‌های مردمی به سیل زدگان را «خوب» ارزیابی می‌کند؛ البته رقم نقدی این کمک مشخص نیست؛ اما کمک قزوینی‌ها برای زلزله زدگان کرمانشاه، آنگونه که قبلا این نهاد اعلام کرده، بیش از سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده که از این رقم ۱۰۰ میلیون تومان کمک نقدی بوده‌است.
امیر محبی به «فروردین امروز» می‌گوید: مردم استان قزوین همچون سایر هموطنان برای کمک به سیل زدگان، مشارکت خوبی داشته‌اند، به طوری که تاکنون بیش از سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان کمک‌های مردمی از طریق این نهاد،برای سیل زدگان جمع آوری و ارسال شده‌است.
او ادامه می‌دهد: تاکنون بالغ بر ۶۲هزار بطری آب معدنی، ۱۴۹ تخته فرش، ۳۴۰ متر مربع موکت، حدود دو هزار تخته پتو، پنج دستگاه یخچال، هفت دستگاه اجاق گاز، دو دستگاه تلویزیون، بیش از ۲۴ هزار جفت کفش و البسه و بیش از ۱۳ هزار مورد سایر لوازم ضروری از سوی مردم نیکوکار استان اهدا شده و برای سیل زدگان شمال و غرب کشور ارسال شده‌است.
به گفته او، پس از وقوع سیل، دستگاه‌های مختلف برای خدمت به سیل زدگان حاضر شدند؛ ولی خلاء خدمت رسانی تمرکز مدیریت است.
این مسئول ادامه می‌دهد: آنچه مقام معظم رهبری با عنوان فرماندهی واحد نام بردند، نیازی است که در خدمت رسانی به عنوان یک نقصان وجود دارد.
آنگونه که قائم مقام کمیته امداد استان می‌گوید امروز در برخی مناطق مردم سیل زده از سطح خدمات ابراز رضایت بالایی دارند و در برخی نقاط دیگر گلایه از پائین‌تر بودن سطح خدمات است؛ ازاین رو افزایش کمیت و کیفیت خدمت رسانی به سیل زدگان در گرو مدیریت متمرکز است.
البته برخی از جامعه شناسان معتقدند سیل مازندران، گلستان، خراسان شمالی، لرستان، کرمانشاه و خوزستان یک بار دیگر نشان داد که هنوز در مدیریت بحران نقص‌ها وجود دارد و اعتماد میان مردم و مسؤلان نیاز به ترمیم اساسی دارد؛ چه اینکه اگر اعتماد مردم به مسؤلان بیش از آنی که هست بود باید عایدی‌های دو نهاد هلال‌احمر و کمیته امداد از کمک‌های مردمی بیش از رقم‌های فعلی بود، نه این که عده‌ای ترجیح دهند خودشان وارد کار شوند و کمک‌ها را هرچند به صورت آشفته و ساماندهی نشده روانه مناطق بحران زده کنند.
در بحران‌ها نیاز به مدیریت یکپارچه و متمرکز همه نهادها امری ضروری است و اینکه در تجربیات قبلی بحران مردم به سمت سلبریتی‌ها و ارسال کمک از طریق این افراد به مناطق بحران زده گرایش داشتند، به این دلیل بود که خبرهایی از دور و نزدیک می‌رسید که محموله کمک‌های ارسالی مردمی به درستی به دست مردم حادثه دیده نمی‌رسید و این موجب ایجاد بی‌اعتمادی میان مردم شده‌بود، اما تجربه زلزله کرمانشاه و تغییر رفتار مسئولان موجب شد تا مردم باز هم اعتماد خود را باز یابند و به سمت نهادهای امدادی و دولتی گرایش پیدا کنند، هرچند برخی انسداد و اختلال در حساب‌های سلبریتی‌ها را هم در افزایش کمک به نهادهای رسمی را هم موثر می‌دانند. با این همه اما مسئله اکنون این است که این نهادها نهایت تلاش خود را داشته‌باشند تا مردم از اعتمادشان ناامید نشوند و کمک‌های ارسالی به درستی در میان مردم آسیب دیده توزیع شود.
عاطفه جهانبخش
