جایی برای خواب

 بعضی  مشغول به کارند و هنگامی که به انتظار سبز شدن چراغ قرمز چهارراه متوقف شده باشید، به شیشه ماشینتان ضربه می زنند، تا از آن ها چیزی بخرید! برخی هم بی اعتنا به سرما و صدای ماشین ها در جای همیشگی می خوابند! اگر زیر پل ها یا حوالی باغ ها را جست و جو کنید، می توانید آن ها را ببینید. افرادی که غریبه نیستند، اما غریب مانده اند. ما هم با آن ها نسبت کوچکی داریم به نام همشهری! زنان و مردانی که به هر دلیلی فضایی برای استراحت و یا اسکان نداشته و مجبور به پناه بردن به گوشه ای از خیابان، زیر پل، کنار کانکس ها و… هستند. شاید هرکدامشان داستان مختص به خود را داشته باشند، اما همگی در یک فکر مشترکند :«جایی برای خواب …»
به دنبال بهانه ای برای برگشت به زندگی
پریسا که حوالی چوبیندر، کنار ریل قطار، محل خواب نه چندان راحتی برای خود پیدا کرده، زن جوانی است که آفتاب و گرد و غبار صورتش را پیر و خسته کرده است. او که چند سال است با اعتیاد دست و پنجه نرم می کند؛ به خبرنگار فروردین امروز می گوید: «همسرم بعد از آن که مرا به اعتیاد مبتلا کرد و زندگیمان را به باد دادیم، اعتیاد را کنار گذاشت اما من دیگر نمی توانستم. خیلی ضعیف شده بودم. به همین خاطر مرا از خانه بیرون کرد و حالا مدت هاست آواره ام. قبلاً شاغل بودم، مشکل چندانی نداشتم، اما الان نه کسی را دارم و نه ریالی پول.»
او ادامه می دهد: « ترک کردن اعتیاد و بازگشت به زندگی بهانه می خواهد، اما من که خانواده ای برایم نمانده، حتی فرزندانم مرا نمی خواهند و جایی برای یک شب ماندن ندارم، چه طور می خواهم سالم زندگی کنم؟»
محلی موقت برای آرامش !
تا پیش از این قزوین از داشتن محل مناسب برای اسکان زنان بی خانمان محروم بود. این افراد اغلب شب و روز خود را در حاشیه شهر، زیرپل ها و هرجای دیگری که امن اما دور از چشم بود، سپری می کردند، اما در نهایت پیگیری های مدیریت شهری و شورای پنجم منجر به آن شد که رویای افراد بی خانمان بهتر تعبیر شود.
پشامی؛ معاون توسعه خدمات اجتماعی استان، در گفتگو با فروردین امروز از افتتاح گرم خانه و شلتر مخصوص بانوان در آینده نزدیک خبر داده است. به گفته او سال گذشته گرمخانه ای برای مردان در بلوار شهید باهنر قزوین راه اندازی شد و برنامه ریزی ها برای تاسیس و تجهیز مکانی مشابه برای بانوان ادامه داشته است.
پشامی در این باره توضیح  می دهد: «شهرداری قزوین به قصد خدمت رسانی به افرادی که به دلایل مختلف از داشتن سرپناه محروم هستند، ساختمانی را در خیابان نواب صفوی، به صورت استیجاری تجهیز کرده و فضا را برای گروه های هدف آماده سازی می کند، که در قالب گرمخانه و شلتر به زودی شروع به کار خواهند کرد.»
او ادامه می دهد: «ارگان های مختلفی دست به دست هم داده تا این مهم به مرحله اجرا دربیاید. نیروی انتظامی، اداره  کل بهزیستی استان، کمیته امداد، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر، استانداری، دانشگاه علوم پزشکی، دادستانی و دستگاه قضایی هر کدام با فعالیت مختص به حوزه خود، برای رسیدن به هدفی مشترک در این زمینه تلاش می کنند.»
فضایی امن برای اسکان و بازیابی
پشامی از جزئیات طرح این گونه خبر می دهد: «یک طبقه از این ساختمان گرمخانه است، که شهرداری مستقیماً مدیریت آن را بر عهده دارد. گرمخانه در حقیقت اقامتگاهی میان راهی و موقتی برای افرادی است که به هر دلیلی فضایی برای اقامت ندارند. این گروه می توانند از بین افراد بی سرپرست، بدسرپرست، بی خانمان و یا معتادان بهبود یافته باشد که از کمپ خارج شده و قصدبازگشت به آغوش خانواده و دامان جامعه را داشته و جهت رسیدن به آمادگی به دنبال فضایی امن برای اسکان و بازیابی هستند.»
 این مسئول به سرنوشت این افراد در گرمخانه اشاره می کند: «افراد مذکور در گرمخانه می مانند، تا زمانی که دستگاه قضایی در خصوصشان تصمیم گیری کند. ممکن است برخی دارای خانواده بوده اما بنا به دلایل متفاوت خانواده پذیرای آن ها نباشد. دادستانی در این زمینه و موارد مربوطه ورود پیدا کرده و با همکاری سایر دستگاه ها برای حل مشکل تلاش می کند.»
حمایت مددکاران از آسیب دیدگان
معاون توسعه خدمات اجتماعی استان به امکاناتی که این مرکز در اختیار افراد قرار می دهد، اشاره می کند: «یک وعده شام گرم، یک وعده صبحانه، فضای استحمام، تخت خواب و فضایی امن برای  این افراد در نظر گرفته شده است. در کنار آن در قسمت شلتر با همکاری بهزیستی و دانشگاه علوم پزشکی تیمی متشکل از مددکاران اجتماعی و روانشناسان برای بررسی وضعیت بهداشتی و روانی معتادان حضور دارند و در صورت نیاز پک های بهداشتی به آن ها تحویل داده و یا آن ها را از نظر روانی برای فرستادن به کمپ ترک اعتیاد ترغیب می کنند.»
پشامی در مورد نحوه ی مراجعه افراد به این مراکز، می گوید: «ممکن است، نیروی انتظامی طبق طرح هایی که در مجموعه خود مصوب کرده، معتادان را جمع آوری کند و به این مراکز بیاورد، امکان معرفی فرد از سمت دادستانی وجود دارد و همچنین جمع آوری و معرفی افرادی که در قالب تکدی گری فعالیت می کنند، از سوی شهرداری محتمل است.»
شدید ترین حد طردشدگی
لیلا آقایی؛ جامعه شناس، کارتن خوابی را نقطه اوج طرد شدگی اجتماعی دانسته و می گوید: « در بسیاری از تحقیقات علمی  و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی، طرد اجتماعی و بی‌‌خانمانی با هم به کار می‌رود؛ در واقع  آن دسته از افراد جامعه که در خیابان‌ها می‌خوابند و با عنوان کارتن خواب از آنهایاد می‌شود، نقطه اوج طرد شدگی اجتماعی اند.آنها ازجامعه رانده شده و از شیوه متعارف زندگی محرومند؛ پس طبق  سیاست‌ اجتماعی، برای بهبود وضع این افراد باید برنامه ریزی و سیاست گذاری  کرد.»
او اضافه می کند: «پدیده کارتن خوابی به طور کلی یک معضل همیشگی نیست، بلکه می توان با اتخاذ راهکارهای مناسب مناسب همچون حرفه آموزی، مجبور کردن کارتن‌خواب‌ها به انجام کارهای اجباری با پرداخت دستمزد ،ارائه تسهیلات و فرهنگ سازی این افرادرا مجدد به جامعه بازگرداند.»
توانمندسازی و مراقبت بعد از نگهداری اگر چه در شلتر اتفاق نمی افتد، اما تنها راهکاری است که به نجات دائمی این آسیب دیدگان منجر می شود و این اتفاق به برنامه ریزی ای فراتر از اسکان موقت نیاز دارد. افراد جامعه هم باید بدانند که این افراد شهروندانی از دل همین جامعه اند که در همین محله ها پرورش یافته اند و حال به شرایط بدی گرفتار شده اند و رویکرد منفی و تهاجمی، نمی تواند واکنشی مناسب در برخورد با آن ها باشد. شهروندان در صورت رویت این افراد می توانند از طریق تماس با سامانه ۱۳۷ شهرداری یا  110 نیروی انتظامی سهمی در جمع آوری  و کمک رسانی به آنها داشته باشند.

مهسا رمضانی