خبر برگزاری این جشن در قزوین و نیز «قُرق شدن شهر توسط گزمهها» را به نقل از روزنامه وقایع اتفاقیه شماره ۲۴۸، پنجشنبه بیستم صفرالمظفر ۱۲۷۲ ق. بخوانید: «در ششم این ماه که روز عید مولود اعلیحضرت قوی شوکت شاهنشاهی [ناصرالدینشاه قاجار] خلداله و سلطانه بود، شب را آتشبازی و چراغان کرده و روز مراسم تهنیت عید سعید را بطور شایسته معمول داشته[اند]. شب ششم را مقرب الخاقان حاجی حسنعلی خان پیشکار [حاکم] قزوین ضیافت سنگین نموده و جمعی از اعزّه و اعیان و نوکرهای پادشاهی را دعوت کرده و در شب هفتم نیز عالیجاه خان باباخان سرهنگ [فرمانده فوج نظامی قزوین] ضیافت کرده و جشن عید مولود مسعود را به قسم خوب بعمل آوردهاند». دیگر از قراریکه نوشته بودند؛ امر محارست محلات شهر و طُرق و شوارع قزوین، انتظام تمام دارد و قوافل [دروازهبانان] و مترددین [عابران] آسوده خاطر از آن راه ها عبور و مرور می نمایند و در باب گزمه [پاسبان] و مستحفظ شهر و محلات، سابقا قرار براین بودهاست که کدخدای هر محله از هر خانه مبلغی مُعیّن فراخور آن خانه میگرفته و مواجب گزمه میداده اند که شب ها را مشغول حراست محلات و محافظت خانه های مردم باشند مع ذلک باز سرقت و دزدی در محلات اتفاق میافتاد. درین اوقات، این قاعده را مقرب الخاقان حاجی حسنعای خان موقوف نموده و آقاحسن نامی را به سرگزمگی مشخص کرده و پنجاه نفر گزمه کارآمد معتبر باسم و رسم مشخص کرده که مواجب آنها بقرار تعدیل از اهل محلات به آنها رسیده، شب ها به محافظت و محارست محلات و بازارها و دکاکین و خانههای مردم مشغول باشند و از آن وقت که این قرار داده شده است، کمتر دزدی اتفاق میافتد.
شکوفه سلیمانی