به گزارش فروردین امروز؛ قزوین، شهری با پیشینه‌ای فرهنگی و تاریخی، امروز با کمبود فضاهای کتابخانه‌ای مواجه است. با وجود ۴۳کتابخانه عمومی در سطح استان، هنوز ۶۶کتابخانه دیگر برای رسیدن به استانداردهای کشوری نیاز است. این کمبود به‌ویژه در شهر قزوین محسوس‌تر است؛ جایی که تنها ۶کتابخانه وجود دارد، در حالی که بر اساس استانداردها، این عدد باید به ۱۸کتابخانه افزایش یابد. این نابرابری در توزیع فضاهای کتابخانه‌ای، دسترسی عادلانه به منابع مطالعه را برای بسیاری از شهروندان دشوار کرده است.
کتابخانه باید بهترین مکان شهر باشد
سرپرست اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان قزوین، با تأکید بر اهمیت کتابخانه‌ها به‌عنوان نماد فرهنگی هر شهر، بیان می‌کند که بهترین مکان هر شهر باید کتابخانه مرکزی آن باشد. این مکان نه تنها نشان‌دهنده فرهنگ و هویت شهر است، بلکه می‌تواند به عنوان یک باشگاه فرهنگی-اجتماعی، خدمات متنوعی به تمامی گروه‌های سنی ارائه دهد. با این حال، وضعیت فعلی کتابخانه‌های قزوین با این آرمان فاصله‌ی زیادی دارد.
کتابخانه امام خمینی، بزرگترین کتابخانه استان، تنها ۲۰۰صندلی در سالن مطالعه دارد که پاسخگوی نیازهای جامعه نیست. از ۷۲۰۰عضو این کتابخانه، تنها ۲۰۰نفر از سالن مطالعه استفاده می‌کنند و بقیه بیشتر به منابع کتابخانه مراجعه می‌کنند. این موضوع نشان‌دهنده‌ی کمبود فضاهای مناسب برای مطالعه است.
پانسیون‌های غیراستاندارد؛ زخمی بر پیکر فرهنگ کتابخوانی
یکی از چالش‌های جدی در حوزه کتاب و کتابخوانی در قزوین، فعالیت پانسیون‌های غیراستاندارد کتابخوانی است. این مراکز که بدون رعایت ضوابط و استانداردهای لازم فعالیت می‌کنند، ماهیانه تا ۸میلیون تومان از خانواده‌ها و افراد حق عضویت دریافت می‌کنند، در حالی که از حداقل امکانات مناسب برخوردار نیستند.
امیرلو با انتقاد از این موضوع، بیان می‌کند که به دلیل کمبود فضای مطالعه، برخی افراد سودجو از این فرصت استفاده کرده و پانسیون‌های غیراستاندارد راه‌اندازی کرده‌اند.
او اضافه می‌کند که برای ساماندهی این مراکز پیگیری‌های زیادی انجام شده، اما همکاری لازم از سوی دیگر نهادهای مسئول صورت نگرفته است.
کمبود زیرساخت‌ها و فرصت‌های از دست رفته
یکی از بزرگترین مشکلات در توسعه کتابخانه‌های قزوین، کمبود زیرساخت‌ها و فرصت‌های از دست رفته است. به عنوان مثال، زمینی به مساحت ۶هزارو۱۲۷مترمربع در بلوار نخبگان حدود ۱۲سال پیش برای ساخت کتابخانه مرکزی تخصیص داده شده بود، اما به دلیل مشکلات بودجه‌ای، این پروژه هرگز اجرایی نشد. در دولت قبلی، کاربری این زمین از فرهنگی به تجاری-مسکونی تغییر یافت و فرصتی ارزشمند برای توسعه فرهنگی از دست رفت.
طرح پیشنهادی برای این کتابخانه مرکزی شامل ۱۲هزار مترمربع زیربنا در ۶طبقه بود که بیش از ۴۰نوع خدمت مختلف از جمله فضاهای مطالعه فردی، گروهی، اتاق فکر و بخش‌های ویژه برای کودکان، مادران، سالمندان و نابینایان را در بر می‌گرفت. با این حال، اکنون این زمین به برج‌های تجاری اختصاص یافته است.
راه‌حل‌ها و چشم‌انداز آینده
برای بهبود وضعیت کتابخانه‌ها و ترویج فرهنگ مطالعه، نیاز به تغییرات اساسی در سیاست‌گذاری‌ها و مشارکت نهادهای مختلف است.
امیرلو بر لزوم جذب سرمایه‌گذاران برای پروژه‌های فرهنگی تأکید می‌کند و می‌گوید که با حمایت از طرح‌های مدرن مثل ایجاد اتاق‌های مطالعه گروهی یا فضاهای تخصصی برای پژوهشگران، می‌توان جامعه را دوباره به سمت فرهنگ مطالعه سوق داد.
همچنین، توسعه فضاهای موجود کتابخانه‌ها نیز در دستور کار قرار دارد. به عنوان مثال، در کتابخانه امام خمینی، ۴سالن مطالعه جدید ایجاد شده است که بخشی از آن ویژه محققین است. همچنین، بخش کودک و نوجوان توسعه یافته و اتاق علم نیز در آینده نزدیک راه‌اندازی خواهد شد. این تغییرات نه تنها دسترسی به فضاهای مطالعه را بهبود بخشیده، بلکه درآمد کتابخانه را نیز تا ۳۵۰درصد افزایش داده است.
نقش خانواده، مدرسه و کتابخانه در ترویج مطالعه
امیرلو بر نقش کلیدی خانواده، مدرسه و کتابخانه در ترویج فرهنگ مطالعه تأکید می‌کند. او معتقد است که عادت به مطالعه از کودکی و در محیط خانوادگی شکل می‌گیرد. برای جذب کودکان و نوجوانان به کتاب، باید محتواهای جذاب و متناسب با نیازهای روز ارائه شود. کتاب‌های صوتی، اپلیکیشن‌های دیجیتال و دیگر فرم‌های مدرن ارائه محتوا می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند.
قزوین، با همه‌ی غنای فرهنگی‌اش، امروز نیازمند توجه جدی به توسعه فضاهای کتابخانه‌ای و ترویج فرهنگ مطالعه است. از کمبود زیرساخت‌ها تا فعالیت پانسیون‌های غیراستاندارد، همه‌ی این چالش‌ها نشان‌دهنده‌ی ضرورت برنامه‌ریزی دقیق و مشارکت نهادهای مختلف است. تنها با عزم جمعی و سرمایه‌گذاری در حوزه فرهنگ می‌توان این شهر را دوباره به قله‌های ادب و دانش بازگرداند.
