در مواقعی این درگیریها به دلیل عدم مهارت کنترل رفتار، به قتل منجر شده است و زندگی چند خانواده را وارد چالشی بزرگ کرده، در حالی که میتوانست اصلا رخ ندهد.
در سالهای اخیر آمار نگرانکننده از این پدیده ناخوشایند در قزوین منعکس شده است. براساس آمار معاونت عملیات فرماندهی انتظامی استان قزوین از سال گذشته تاکنون ۵هزار و ۵۱مورد نزاع و درگیری صورت گرفته که ۵۸مورد آن شامل نزاع دسته جمعی بوده است.
همچنین طی شش ماهه نخست سال جاری نیز ۴هزار و ۹۷۹فقره نزاع و درگیری در استان قزوین اتفاق افتاده است که این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته در حدود یک و نیم درصد کاهش نزاع و درگیری و کاهش ۵۰درصدی نزاع دسته جمعی را در پی داشته است.
آمار میزان مراجعه به پزشکی قانونی هم بهدلیل نزاع در سالهای اخیر متفاوت بوده است.
به گفته «عباس آمیان» مدیرکل پزشکی قانونی استان قزوین؛ سه هزارو ۱۹۶نفر در سال گذشته و همچنین در ۳ماه ابتدایی سال جاری نیز دو هزارو ۸۰۱نفر به دلیل صدمات ناشی از نزاع به ادارات پزشکی قانونی استان قزوین مراجعه کردند که در مقایسه با نسبت مشابه سال گذشته ۱۲درصد کاهش داشته است.
با توجه به اینکه نزاع و درگیری تبعات منفی فراوانی در جامعه دارد به منظور برونرفت از این پدیده ناخوشایند اجتماعی به بررسی عواملی که در به وجود آوردن آن نقش دارند، پرداختیم.
تشکیل ۶هزارپرونده با عناوین مجرمانه خشونتی
«علی فولیان» معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان قزوین در این باره میگوید: «در ۶ماهه نخست سال جاری قریب بر ۶هزار پرونده با عناوین مجرمانه خشونتی تشکیل شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است و بیشتر پروندهها با عناوین توهین به اشخاص عادی، ضرب و جرح عمدی و تهدید میباشند.»
وی با اشاره به مهمترین علت افزایش پروندهها با عناوین خشونتی اظهارمیکند: «داشتن تیپ شخصیتی ستیزهجو، نداشتن مهارتهای اساسی زندگی از جمله مهارت مدیریت خشم، تابآوری و صبر از علل فردی است.»
فولیان اضافه کرد: «برخی از محتوای رسانهها، بازیهای رایانهای خشن و برخی سریالهایی که با کلام و افعال خشونتآمیز آمیختهاند، نقش تربیتی شهروندان در خانه و مدرسه و جامعه از عوامل اجتماعی افزایش درگیری و نزاع میباشد.»
وی خاطرنشان میکند: «بیکاری و نداشتن درآمد مناسب برای جوانان، نبود تفریح برای نوجوانان از عوامل مهم اقتصادی اجتماعی است.»
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان قزوین با اشاره به مهمترین راهکارهای کاهش رفتارهای خشونتآمیز بیان میکند: «افزایش سواد رسانهای، نظارت بر فضای مجازی، آموزش مهارتهای اساسی زندگی به شهروندان، تبلیغات محیطی گسترده با استفاده از ظرفیت بوستانها از عوامل موثر کاهش درگیری و نزاع است.»
عدم مهارت برقراری ارتباط عامل تنش بین افراد
«سرهنگ امیرحسام عزیزی» رئیس پلیس آگاهی استان قزوین اظهارمیکند: «قزوین جزو ۱۰استانی است که آستانه صبر و تحمل مردمانش پایین است به همین دلیل شاهد افزایش درگیری و نزاع هستیم.»
عزیزی بیان میکند: «بخشی از درگیریها به دلیل اختلاف بر سر ملک است و هنوز سازوکار مناسبی برای ثبت اسناد وجود ندارد.»
رئیس پلیس آگاهی استان قزوین با اشاره به اینکه بعضا گسترش شکاف طبقاتی اجتماعی نیز باعث تنش بین افراد میشود، میگوید: «اغلب مردم مهارت برقراری روابط حسنه را ندارند و به دلیل عدم توانایی درست ارتباط برقرار کردن در نتیجه دچار حالتهای روانی و فیزیکی میشوند.»
وی بیان میکند: «پیشگیری از وقوع جرم وظیفه پلیس نیست و پلیس صرفا باتوجه به جرم رخ داده رسیدگی به آن پرونده را به عهده دارد؛ آموزش و پرورش باید از طریق مدارس و متولیان فرهنگی در زمینه پیشگیری از وقوع جرائم اقدام نمایند.»
رئیس پلیس آگاهی استان قزوین با تاکید بر لزوم افزایش مکانهای فرهنگی و تفریحی خاطرنشان میکند: «مکانی برای اوقات فراغت جوانان به ویژه در محلات جنوب شهر نداریم و با توجه به توان مالی ضعیف مردم این منطقه؛ ثبتنام در کلاسهای آموزشی مستلزم پرداخت شهریه بسیار است.»
عزیزی در خصوص حمل سلاح سرد بیان میکند: «با وجود اینکه حمل سلاح سرد در جامعه قانونگذاری نشده ولی افراد بسیاری به همراه خود سلاح سرد دارند که در برخی شرایط از آن استفاده میکنند و منجر به قتلهای خواسته یا ناخواسته میشود؛ بنابراین ممنوعیت حمل، نگهداری و استفاده از سلاح سرد، تولید و فروش آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.»
وی میافزاید: «مردم بايد به خوبي از قوانين مصوب در درگیری و نزاعها و به ويژه در بحث سلاح سرد آگاه باشند و در اين مرحله رسانه ملي و مطبوعات وظيفه سنگيني را برعهده دارند.»
مهاجرت بیرویه و تداخل فرهنگی موثر در ایجاد درگیری
در ادامه «الهه علیخانی» روانشناس بالینی با بیان اینکه اختلال شخصیت یکی از عوامل درگیری است، میگوید: «افرادی که دچار اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند اغلب بدون فکر کردن به عواقب درگیری، خود و دیگران را در موقعیتهای خطرناک قرار میدهند.»
وی میافزاید: «در مناطقی که وضعیت اقتصادی مردم به دلیل فقر ضعیف است؛ اعتماد به نفس مردم کاهش یافته و مدام حالت دفاعی به خود میگیرند و نزاعهای خیابانی بیشتری در آن محلها مشاهده میشود.»
این کارشناس و روانشناس بالینی اظهارمیکند: «گاهی خود خانوادهها عامل اصلی درگیری هستند و به جای آموزش درست حل مسئله به فرزندان؛ به نوعی نزاع و درگیری را به نسل بعدی آموزش میدهند و در مواقعی تشویق هم میکنند.»
علیخانی خاطرنشان میکند: «مهاجرت بیرویه افغانها به ایران یکی از عوامل مهم بسیاری از درگیریها بوده است؛ ضروری است دولت برای ساماندهی اتباع بیگانه برنامهریزی نماید و جلوی افزایش بی رویه مهاجرت را بگیرد.»
وی اظهارمیکند: «در آموزش و پرورش به جای برگزاری کلاسهای کنکور؛ باید آموزش نحوه استفاده از فضای مجازی، مهارت کنترل خشم و عصبانیت، آموزشهای خودمراقبتی و حل مساله ارائه گردد.»
ترویج فرهنگ مدارا و گذشت، مانع افزایش نزاع و درگیری
«خدیجه محمودی» کارشناس و مشاوره خانواده مرکز انتظامی استان نیز درخصوص دلایل درگیری در مکانهای عمومی میگوید: «سبک ارتباطی خانواده و باورهای غلط، دوستان ناباب، مصرف موادمخدر، عدم آموزش صحیح و نداشتن مشاوره روانشناسی منجربه واکنش درگیری و پرخاشگری در محیط بیرون میشود.»
محمودی خاطرنشان میکند: «زمانیکه فرد دچار ناکامی و شکست میشود و یا احساس کند با او منصفانه و عادلانه برخورد نشده برای مدت طولانی دچار استرس میشود و آستانه تحملش پایین میآید.»
این مشاور خانواده میافزاید: «ترویج فرهنگ مدارا و گذشت در جامعه، مهمترین اصل در پیشگیری از افزایش نزاع و درگیری است.»
براساس نظر کارشناسان؛ نزاع و درگیری به عنوان یک آسیب اجتماعی ریشه در عوامل مختلفی از جمله فشار اقتصادی و بیکاری، شکاف طبقاتی اجتماعی و مهاجرتهای بیرویه و تداخل فرهنگی دارد و با افزایش آگاهی و ارتقای فرهنگ، ایجاد بستر و فضای آموزشی مناسب، تقویت احساسات عاطفی و روانی مشترک در جامعه میتوان میزان گرایش به نزاع را کاهش داد.