اطلاعیه

  • امروز : چهارشنبه - ۲۳ آبان - ۱۴۰۳
  • برابر با : 12 - جماد أول - 1446
  • برابر با : Wednesday - 13 November - 2024
0
منتقدان چه نگاهی به طرح میدان دارالشفا دارند

احیای هویت تاریخی یا توسعه بقعه پیغمبریه؟

  • کد خبر : 11127
  • 29 اکتبر 2024 - 15:36
احیای هویت تاریخی یا توسعه بقعه پیغمبریه؟
«در راستای احیای هویت تاریخی و باز زنده‌سازی بافت تاریخی قزوین و همچنین حل مساله از هم گسیختگی بافت مرکزی شهر، طرح میدان تاریخی دارالشفا قزوین در جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان تصویب شد.»

سرپرست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان با بیان این خبر، افزوده است: «میدان دارالشفا در شرق مسجدالنبی و غرب خیابان پیغمبریه قرار دارد که طی ۸۰ سال گذشته تغییر کاربری مسکونی پیدا کرده است.» علی رحمانی همچنین با اشاره به اتصال دولتخانه صفوی، مسجدالنبی و بازار سعدالسلطنه توسط میدان دارالشفا، اضافه کرده است: «مطالعات طرح احیا این میدان تکمیل شده و اقدامات اجرایی آن پس از تصویب در شورای‌ عالی معماری و شهرسازی، آغاز خواهد شد.»

با این همه، برخی از فعالان میراث فرهنگی که منتقد اجرای این طرح در بافت تاریخی شهر قزوین هستند، معتقدند که میدانی به نام «دارالشفا» در قزوین وجود نداشته و در هیچ یک از اسناد و متون مُتقن تاریخی نمی‌توان رد چنین میدانی را پیدا کرد. از جمله این منتقدان، «محمدحسن سلیمانی» است. او در گفت‌وگو با «فروردین امروز» می‌گوید: اساسا نام دارالشفا، به دوره صفوی بازمی‌گردد و بیمارستانی که در این محدوده مستقر بوده است. چنان‌که استرآبادی در «تاریخ سلطانی» آورده است: «نواب خاقان سکندرشان رضوان مکان شاه [صفی] نورالله مرقده[…] در تعمیر عمارات و ابنیه مساعی جمیله به ظهور رسانیده. […]در دارالسلطنه‌ی قزوین بقعه‌ی رفیعه دارالشفاء[…] و در سایر بلاد باغات و عمارات احداث فرموده‌اند.»

وی می‌افزاید: «مرحوم ورجاوند نیز در کتاب «سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین» احتمالاً به نقل از یکی از اعضای خانواده‌ی شفائی درباره‌ دارالشفاء و حدود و ثغور آن نوشته است: «دارالشفا[ی] قزوین از بیمارستان‌های معروف عهد صفویه به شمار می‌رفت و زیر نظر طبیبان خاندان افضل اداره می‌شد. ریاست این بیمارستان در زمان شاه‌عباس دوم بر عهده‌ی علی افضل فرزند محمدامین قاطع بوده است.»

به گفته این قزوین‌پژوه، از بنای دارالشفاء و چگونگی آن اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی محل آن شناخته‌شده است. این محل در جانب غربی خیابان پیغمبریه، در انتهای کوچه «برق» در پشت مدرسه و مسجد پنجه علی قرار داشته است.

سلیمانی تصریح می‌کند: «به استناد منابع تاریخی، بعد از متروک شدن و ویرانی دارالشفاء، محل آن به باغی بزرگ به همان نام تغییر هویت می‌دهد. مساحت باغ مزبور حدود چهارده هزار متر بوده که به‌مرور زمان بخش‌هایی از آن قطعه‌قطعه شده و به کاربری مسکونی اختصاص ‌یافته است و بخشی دیگر از آن به حسینیه مرحوم حاج ملا عبدالوهاب مجتهد دارالشفائی قزوینی، اولین متولی مسجد سلطانی (نبی کنونی) تبدیل می‌شود که سرانجام در سال۱۳۴۰ خورشیدی، مدرسه‌ی علوم دینی «محسنیه» به‌جای آن ساخته می‌شود.»

مدیرکل میراث‌فرهنگی استان اما در این باره نظر دیگری دارد. آن‌گونه که «میراث آریا» گزارش کرده، علیرضا خزائلی ۲۸اردیبهشت ماه امسال در یک نشست خبری در این باره گفته است: «در گذشته این میدان تاریخی که نقطه اتصال بین سعدالسلطنه تا دولتخانه بوده، بخش مهمی از بافت و هویت تاریخی قزوین را شامل می‌شد. هم‌چنان‌که اسناد و تصاویر هوایی تا پیش از سال۱۳۳۵ نشان می‌دهد که این محدوده تماماً باغ و فضای سبز بوده و ساخت‌وساز و تفکیک قطعات بعد آن سال رخ داده است.»

او افزوده است: «آن‌چه مورخان و پژوهشگران از سفرنامه‌ها و نقشه‌ها به‌ویژه نقشه سال۱۹۱۹ دوره قاجاریه و توضیحات مستشرقان از دوره صفویه روایت می‌کنند، میدان بزرگ قزوین تحت عنوان میدان شاهی (میدان سعادت) وسعتی بزرگ و در غرب بقعه چهار انبیاء و در برگیرنده سعدالسلطنه و مسجدالنبی امروزی بوده است.»

این مسئول اضافه کرده است: «برای احیای هویت تاریخی قزوین طراحی و ساماندهی این میدان در رابطه با اتصال بین سعدالسلطنه، چهارانبیاء و چهل‌ستون مطالعه شد، مبانی تاریخی آن مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت مقصدی تحت عنوان میدان در نقطه اتصال این دو بنا در نظر گرفته شد.»

خزائلی همچنین درباره علت نام‌گذاری این میدان به دارالشفا تاکیدکرده است: «نام‌گذاری باید ریشه در هویت تاریخی داشته باشد، لذا بررسی و مطالعه ما نشان داد این منطقه در دوره قاجاریه دارالشفا نام‌گذاری شده و ما هم طرح میدان را با همین نام انتخاب کردیم.»

با این همه، منتقدان تاکید دارند: «میدان شاه» دوره صفوی قزوین که «آت میدان» یا «چوگان» هم نامیده شده، در غرب دولتخانه تا میدان سعادت (محدوده شمالی بازار در خیابان امام) قرار داشته و نمی‌تواند نسبتی با میدان یا گذری پیدا کند که اینک قرار است بخش‌هایی از خیابان پیغمبریه و کوچه برق را شامل شود. به باور این منتقدان، به نظر می‌رسد هدف نهایی این طرح، بیش از آن‌که احیای اثری در دوره صفوی باشد، واگذاری بخشی از دولتخانه به پیغمبریه برای توسعه این بقعه است.

لینک کوتاه : https://farvardinemruz.ir/?p=11127

برچسب ها

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : 0
قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.