قزوین جزو معدود شهرهایی است که طرح جامع حمل و نقل شهری دارد و از این جهت با 8 کلانشهر رقابت می‌کند؛ طرحی که مجموعه مدیریت شهری به داشتن آن افتخار می‌کند و وجودش را عاملی می‌بیند که در دراز مدت می‌تواند مسئله ترافیک را در شهر حل کند.

آن‌گونه که در تعاریف علمی بیان شده‌است، طرح‌ جامع حمل‌و‌نقل شهری، در محدوده زمانی و مکانی خاص برای ساماندهی و طراحی سیستم حمل‌ونقل شهری تهیه می‌شود. برنامه‌ریزی برای حمل و نقل شهری، فرایندی متداوم در توسعه شهری است که قصد دارد با طراحی یک سلسله عملیات، به اهداف شهری دست یافته، سطح بهینه‌ای از تعادل را برای همه عناصر حمل و نقل ایجاد کند.
 بنابرآنچه مدیران شهری قزوین عنوان کرده‌اند، در طرح جامع ترافیک قزوین قرار است بیش از 40 تقاطع غیر‌همسطح در شهر احداث شود و در کنار آن، مسیرهای دوچرخه سواری، پیاده راه‌ها و توسعه حمل و نقل عمومی هم مغفول نماند؛ اما برخی ازکارشناسان حوزه شهری براین باور هستند که تا به امروز طرح جامع حمل‌ونقل قزوین نتوانسته‌است نگاه مناسبی به انسان محوری، حمل و نقل پاک و حرکت به سمت کاهش ماشین محوری داشته‌باشد و همه اقداماتی که در این حوزه انجام شده، در خدمت گشایش مسیرهایی برای عبور و مرور خودروها بوده‌است.
طرح جامع ترافیک؛ تنها راه ممکن
رییس کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر اعتقاد دارد برای متعادل شدن ترافیک قزوین، راهی جز  تکمیل رینگ‌های بیرونی و داخلی شهر بر اساس طرح جامع ترافیک وجود ندارد و شهر ناچار است براساس این برنامه حرکت کند.
حکمت الله داوودی در این  زمینه به ساخت  پروژه‌هایی چون پل امام رضا (ع) وپل قدس  اشاره می‌کند و به فروردین امروز می‌گوید: همه این مسیرها در راستای طرح جامع حمل‌و نقل و به دنبال تکمیل محورهای بیرونی و درونی شهر ایجاد می‌شوند تا بتوانیم مسیر مناسبی را برای تردد خودروها فراهم کنیم.
او اضافه می‌کند: وظیفه داریم نسبت به ایجاد مسیر مناسب برای  دسترسی مردم در نقاط مختلف شهری  اقدام کنیم  و همه پروژه هایی که ساخته می‌شوند از همین رویکرد تبعیت می‌کنند.
داوودی،   پل امام رضا(ع) را راهکاری برای تعدیل ترافیک در محدوده خیابان‌های مولوی، سلامگاه، منتظری و خیابان اصفهان می‌داند و در این باره توضیح می‌دهد: در ساخت این پل با طول 1100 متر نیز همین رویکرد مد نظر قرار‌گرفته‌است  تا بتوانیم با کامل کردن این مسیر، شرایط اتصال کمربندی‌های شهر را فراهم کنیم.
این درحالی است که طرح جامع ترافیک با مشکلی جدی در انطباق خود با طرح جامع شهر مواجه است و شهرسازان این روند را یک خطای آشکار می‌بینند.
 اما یک  کارشناس شهری دیدگاه دیگری دارد.سمانه جباری، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری در این زمینه به فروردین امروز می‌گوید: با وجود همپوشانی زمانی که بین تصویب طرح جامع ترافیک و طرح جامع شهر قزوین وجود داشته، به نظر می‌رسد این دو طرح با یکدیگر هم جهت نیستند.
 او در توضیح بیشتر می‌آورد: در طرح جامع شهری، هیچ پیشنهادی  برای توسعه شرقی- غربی شهر مطرح نشده‌است؛ اما در عمل مشاهده می‌کنیم که بخش اعظم تقاطع‌های غیر‌همسطح در مسیر شرقی- غربی احداث شده‌اند؛ درحالی‌که بیشترین توسعه کاربری‌ها را اکنون در شمال شهر داریم.
جباری می‌گوید: باید یادمان باشد که این تقاطع‌ها را با چه هزینه‌ای و چه بازدهی می‌سازیم. در حال حاضر در میدان سرداران، سبزه میدان و سید حسن نصرالله با وجود احداث تقاطع‌های غیرهمسطح نه تنها شاهد کاهش ترافیک نبوده‌ایم؛ بلکه در بیشتر اوقات اگر پلیس راهنمایی دخالت نکند، شاهد قفل ترافیکی خواهیم بود که همه این‌ها حاکی از اشتباه محاسباتی در پاسخ دادن به تقاضاست.
 این کارشناس ارشدبرنامه‌ریزی شهری، همچنین به نادیده‌گرفته شدن دیگر شاخص‌ها در طرح جامع ترافیک اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: در طرح جامع ترافیک بر توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، گسترش حمل و نقل پاک و تمرکز بر پیاده‌روی و عبور دوچرخه هم تأکید شده؛ اما نه تنها  ازاین موارد غفلت شده‌است، بلکه با شتاب در پل‌سازی، زمینه را برای ازدیاد ماشین‌ها فراهم کرده‌ایم.
جباری معتقد است: زمانی که یک مسیر فضا و آثار اقلیمی خود را در روند پل‌سازی از دست می‌دهد، جاذبه‌ای برای دوچرخه سواری و پیاده‌روی ندارد و اتفاقی که در خیابان نادری افتاد باز هم تکرار می‌شود. به این ترتیب انسان از مسیر حذف و ترافیک تشدید می‌شود.
 او پیش‌بینی کرده‌است که این اتفاق برای کمربندی امام رضا (ع) در فلکه تهران قدیم هم تکرار می‌شود؛ چون گنجایش تخلیه خودروهایی در نظر گرفته نشده‌است که با سرعت وارد میدان می‌شوند.
این کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری اعتقاد دارد قزوین نیاز و ظرفیت این تعداد پل را ندارد که در طرح جامع دیده شده‌است.
او در این باره می‌گوید: اگر کاربری‌ها درست طراحی می‌شد و جانمایی‌ها براساس طرح جامع به صورت صحیح صورت می‌گرفت، این حجم ترافیک به شهر تحمیل نمی‌شد که حالا بخواهیم آن را با ساخت بیش از 40 پل جبران کنیم.  با این وجود، کارشناس برای مدیریت آینده شهری این نسخه را می‌پیچد: به نظر می‌رسد از هم اکنون باید توزیع کاربری‌ها را به شکل دقیق‌تری مدیریت کرد و کاربری‌های جاذب سفر کمتر در مرکز شهر قرار بگیرند، نه در فرآیندی مغایر با هدف اصلی طرح جامع ترافیک، سفرها را در مرکز شهر افزایش دهیم.
 به گفته جباری، رویکرد اصلی طرح جامع ترافیک افزایش سرعت در رینگ خارجی شهر و کاهش ترافیک در مرکز بوده‌است و این امر با تمرکز بافت‌های تجاری و جاذب سفر در محدوده مرکزی محقق نمی‌شود.
قزوین به سمت توسعه پیش می‌رود؛ اما منتقدان عقیده دارند این توسعه کاریکاتوری است و بخش‌های مغفول دیر یا زود، نقصان خود را به رخ شهر و مدیران شهری می‌کشند.
 توسعه عمرانی با محوریت پلسازی، بدون توجه به دیگر مولفه‌هایی که شهر را برای انسان‌ها  به مکان آسایش  تبدیل می‌کند، آینده‌ای قابل پیش‌بینی، اما نامطلوب برای قزوین است که شاید بتوان با بازنگری در چشم‌اندازهای توسعه، آن را به مسیری بهتر هدایت کرد.

شیما شاهین فر